 |
| Sắn là loiaj cây phổ biến ở nước ta |
Sắn hay còn được gọi là khoai mì là loại lương thực phổ biến thường gặp ở vùng nông thôn và miền núi nước ta. Cây sắn có nguồn gốc ở vùng nhiệt đới của châu Mỹ La Tinh và được trồng cách đây khoảng 5.000 năm. Sau đó được du nhập vào Việt Nam khoảng giữa thế kỷ XVIII.
Tuy nhiên, hiện chưa có tài liệu chắc chắn về nơi trồng và năm trồng đầu tiên. Hiện nay sắn được trồng trên 100 nước của vùng nhiệt đới, cận nhiệt đới và là nguồn thực phẩm của hơn 500 triệu người dân, là nguồn thu nhập kinh tế của nhiều hộ gia đình.
Củ sắn có hương vị thơm ngon, dễ ăn và là loại thực phẩm chứa nhiều tinh bột. Sắn có khả năng chịu hạn tốt, được trồng phổ biến ở các quốc gia vùng nhiệt đới.
Được sử dụng chủ yếu là dạng củ và lá tươi, sắn thường được dùng làm nguyên liệu trong chế biến thực phẩm công nghiệp và chế biến thành thức ăn như luộc, hấp, nướng.
Tác dụng của củ sắn
 |
| Củ sắn có nhiều lợi ích cho sức khỏe nếu ăn đúng cách |
Củ sắn tươi có tỉ lệ tinh bột từ 16 đến 32%, chất khô từ 38 đến 40%, ngoài ra, chúng còn chứa nhiều chất dinh dưỡng khác như protein, chất béo, chất xơ, muối khoáng và vitamin. Lá sắn trong nguyên liệu khô chứa đường, tinh bột, protein, chất béo, chất xơ,... Đặc biệt chất đạm của lá sắn có khá đầy đủ các axit amin cần thiết giàu lysin.
Một số lợi ích khi ăn sắn đúng cách
Giảm nguy cơ mắc bệnh rối loạn chuyển hóa: Sắn có chứa nhiều chất xơ và flavonoid có thể giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến rối loạn chuyển hóa, nhất là bệnh tiểu đường hay một số bệnh lý về tim mạch.
Giúp vết thương nhanh lành: Một lượng lớn vitamin C trong củ sắn có tác dụng thúc đẩy khả năng tự phục hồi của cơ thể, giúp vết thương nhanh lành.
Là nguồn lương thực dự trữ: Sắn có sức sống tốt, có thể chịu khô hạn và rất ít sâu bệnh, đồng thời cho năng suất cao nên thường được các quốc gia đang phát triển và đặc biệt là những quốc gia ở châu Phi sử dụng như một loại thực phẩm dự trữ, duy trì nguồn lương thực phòng trường hợp những giống cây trồng khác đang bị khan hiếm.
Giảm huyết áp: Trong sắn có chứa nhiều kali, cân bằng lượng natri vào cơ thể và tác dụng phòng tránh tình trạng cao huyết áp.
Giảm cân hiệu quả: Trong sắn có chứa nhiều chất xơ, giúp bạn cảm thấy no lâu hơn và giảm cảm giác thèm ăn vặt. Bên cạnh đó, Carbohydrate trong sắn giúp cân bằng năng lượng, hạn chế tích tụ mỡ thừa, giảm hấp thụ chất béo cho cơ thể.
Sắn có nhiều tinh bột có đặc tính tương đối giống với chất xơ hòa tan, có tác dụng kích thích sự phát triển của các vi khuẩn trong đường ruột, giúp giảm viêm, cải thiện khả năng trao đổi chất và giúp giảm cân hiệu quả.
 |
Vì sao có thể gây say và ngộ độc khi ăn sắn?
Trong sắn có chứa một loại heteroizit khi trong nước hay men tiêu hóa sẽ bị thủy phân thành acid cyanhydric, glucose và aceton, vì vậy độc tính của sắn chủ yếu là do acid cyanhydric. Acid này sẽ gây ức chế hoạt động của men hô hấp, đặc biệt là enzym cytocrom oxydase, enzym đỏ Warburg làm cho các tổ chức không sử dụng được oxy. Vì vậy, nếu không chế biến đúng cách khi ăn sắn có thể gây ra ngộ độc. Triệu chứng ngộ độc sắn có thể cấp tính hoặc nhẹ tùy thuộc vào lượng sắn hấp thụ như:
Rối loạn tiêu hóa: Buồn nôn, đau bụng, nôn, tiêu chảy,...
Rối loạn thần kinh: Chóng mặt, nhức đầu,... Trường hợp nặng có thể gây co cứng, co giật, giãn đồng tử và thậm chí là hôn mê.
Rối loạn hô hấp: Tình trạng ngạt thở, xanh tím người, suy hô hấp gây tử
Trong sắn có chứa một loại heteroizit khi trong nước hay men tiêu hóa sẽ bị thủy phân thành acid cyanhydric, glucose và aceton, vì vậy độc tính của sắn chủ yếu là do acid cyanhydric. Acid này sẽ gây ức chế hoạt động của men hô hấp đặc biệt là enzym cytocrom oxydase, enzym đỏ Warburg làm cho các tổ chức không sử dụng được oxy. Sắn có thể gây ngộ độc và trong đó có những trường hợp tử vong không cứu chữa được kịp thời. Vì vậy, để tránh bị ngộ độc sắn cần chế biến đúng cách và có biện pháp phòng tránh hiệu quả.
Những lưu ý khi ăn củ sắn
Nên tiêu thụ sắn ở mức độ vừa phải: Ăn quá nhiều sắn có nguy cơ ngộ độc, do đó, bạn chỉ nên tiêu thụ loại thực phẩm này ở mức vừa phải. So với những loại rau củ khác, sắn có chứa nhiều calo hơn hẳn. Nếu bổ sung quá mức cũng có thể dẫn đến nguy cơ tăng cân.
Hướng dẫn về cách sơ chế sắn loại bỏ độc tố
 |
| Củ sắn luộc an toàn được nhiều người yêu thích |
Trước khi thu hoạch sắn, nên ngắt bỏ lá sắn trước 2 tuần để tăng thời gian sử dụng củ sắn.
Sau khi thu hoạch, bạn có thể dùng bàn chải để cọ rửa, loại bỏ vi khuẩn, bụi bẩn. Tốt nhất nên rửa dưới vòi nước.
Cần bảo quản sắn ở những nơi mát mẻ, không bị ánh nắng trực tiếp chiếu vào.
Hướng dẫn cách chế biến củ sắn để đảm bảo an toàn cho sức khỏe
Gọt vỏ: Vỏ sắn chính là nơi có chứa nhiều hợp chất có thể tạo ra xyanua. Chính vì thế cần được gọt và loại bỏ hết vỏ sắn.
Sau khi gọt vỏ, nên ngâm sắn trong nước khoảng 48 đến 60 giờ. Sau đó mới nấu sắn. Đây là cách để giảm tối đa những hóa chất độc hại trong sắn.
Nấu chín: Sắn sống có thể chứa rất nhiều hóa chất độc hại. Tuy nhiên, khi chúng ta nấu chín bằng các phương pháp như luộc hay nướng thì có thể loại bỏ những chất độc hại này.
Ăn sắn cùng với những thực phẩm có chứa nhiều protein để đảm bảo an toàn và mang lại nhiều lợi ích sức khỏe. Cụ thể protein vì protein giúp cơ thể loại bỏ độc tố xyanua.
Có một chế độ ăn uống cân bằng: Để giảm nguy cơ gặp phải những tác hại từ sắn, bạn nên ăn lượng sắn vừa phải, lên thực đơn ăn uống đa dạng và không coi sắn là nguồn cung cấp dinh dưỡng duy nhất.
Những đối tượng cần lưu ý khi sử dụng sắn
Để phòng tránh tối đa những nguy cơ rủi ro sức khỏe từ sắn, những đối tượng sau không nên ăn sắn:
Mẹ bầu muốn ăn sắn cần chế biến kỹ trước khi ăn và chỉ nên ăn với số lượng hạn chế. Tuyệt đối không được ăn sắn sống.
Trẻ em: Đây là nhóm đối tượng có hệ tiêu hóa còn non yếu chưa hoàn thiện. Vì thế, nếu bổ sung sắn có thể gây tổn thương cho hệ tiêu hóa và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ, thậm chí gây ngộ độc.
