| Công bố nguyên nhân khiến 203 người ngộ độc bánh mì Bộ Y tế chỉ đạo khẩn vụ nghi ngộ độc rượu tại Hải Phòng khiến 1 người tử vong Bộ Y tế chỉ đạo vụ 42 người nghi ngộ độc sau khi ăn bánh mì |
Thị trường dược phẩm tăng trưởng nóng
Tại hội thảo đối thoại chính sách về "Giải pháp chia sẻ rủi ro trong y tế" tổ chức ngày 24/12 tại Hà Nội, các số liệu mới nhất về bức tranh tài chính y tế Việt Nam đã được công bố.
 |
| Tại hội thảo đối thoại chính sách về "Giải pháp chia sẻ rủi ro trong y tế" tổ chức ngày 24/12 tại Hà Nội, các số liệu mới nhất về bức tranh tài chính y tế Việt Nam đã được công bố. |
Theo TS.BS. Ong Thế Duệ, Viện Chiến lược và Chính sách Y tế (Bộ Y tế), tổng chi tiêu y tế của cả nước đã có bước nhảy vọt từ 17,4 tỷ USD năm 2019 lên ước tính 27,5 tỷ USD vào năm 2025. Dự báo đến năm 2028, con số này sẽ chạm mốc 34,1 tỷ USD.
Sự gia tăng quy mô thị trường kéo theo mức chi tiêu bình quân đầu người tăng thẳng đứng. Nếu như năm 2019, trung bình mỗi người Việt chi khoảng 150 USD cho y tế, thì hiện nay con số này là 270 USD và dự kiến sẽ đạt 328 USD (gần 9 triệu đồng) trong ba năm tới.
Đáng chú ý, Việt Nam hiện đã vượt qua các quốc gia như Thái Lan, Philippines, Malaysia để trở thành thị trường dược phẩm lớn thứ hai khu vực Đông Nam Á, chỉ xếp sau Indonesia. Quy mô thị trường dược phẩm dự báo sẽ đạt khoảng 8,6 tỷ USD vào năm 2028.
Gánh nặng từ mô hình bệnh tật và thuốc biệt dược
Lý giải về xu hướng này, các chuyên gia nhận định nguyên nhân cốt lõi đến từ sự chuyển dịch mô hình bệnh tật và nhu cầu xã hội. Tình trạng già hóa dân số nhanh chóng cùng sự gia tăng các bệnh không lây nhiễm (tim mạch, ung thư, đái tháo đường...) buộc người dân phải điều trị dài hạn.
Bên cạnh đó, khi mức sống được cải thiện, kỳ vọng vào chất lượng điều trị cũng cao hơn. Người bệnh có xu hướng tìm đến các loại thuốc biệt dược, thuốc thế hệ mới và các liệu pháp điều trị chuyên sâu, vốn có chi phí đắt đỏ hơn nhiều so với thuốc generic truyền thống.
 |
| Người bệnh có xu hướng tìm đến các loại thuốc biệt dược, thuốc thế hệ mới và các liệu pháp điều trị chuyên sâu, vốn có chi phí đắt đỏ hơn nhiều so với thuốc generic truyền thống. |
Hiện tại, chi phí thuốc đang chiếm tỷ trọng lớn nhất trong cơ cấu chi tiêu y tế (hơn 30% trong các nhóm chi tiêu của Bảo hiểm y tế - BHYT). Giai đoạn 2019-2025, chi tiêu cho thuốc tăng trưởng bình quân 6-7%/năm, từ 4,7 tỷ USD lên 6,9 tỷ USD.
Nút thắt trong tiếp cận thuốc mới và giải pháp chia sẻ rủi ro
Sự xuất hiện của các loại thuốc phát minh (thuốc mới) mang lại hy vọng lớn cho bệnh nhân, nhưng giá thành cao tạo ra áp lực khổng lồ lên quỹ BHYT.
TS.BS. Ong Thế Duệ phân tích một nghịch lý: Nếu áp dụng cơ chế chi trả truyền thống, nhiều thuốc mới sẽ không thể được đưa vào danh mục BHYT do thiếu dữ liệu lâm sàng dài hạn hoặc giá quá cao. Nếu chờ đợi đủ bằng chứng, người bệnh sẽ mất đi "thời gian vàng" để điều trị. Ngược lại, nếu bổ sung ồ ạt, quỹ BHYT đối mặt với rủi ro vỡ quỹ.
Để giải quyết bài toán "kép" về chi phí và chất lượng, các chuyên gia đề xuất Việt Nam cần sớm áp dụng Cơ chế chia sẻ rủi ro (Risk Sharing Scheme - RSS).
TS. Nguyễn Khánh Phương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Y tế, nhấn mạnh: "Giải pháp chia sẻ rủi ro giúp hệ thống bảo hiểm y tế kiểm soát rủi ro tài chính trong khi vẫn đảm bảo tăng cường tiếp cận sớm cho bệnh nhân với thuốc mới".
RSS là thỏa thuận đa bên giữa cơ quan quản lý, cơ quan chi trả và nhà sản xuất dược phẩm. Thay vì chi trả cố định, cơ chế này có thể dựa trên hiệu quả điều trị thực tế (pay-for-performance) hoặc các gói dịch vụ đi kèm. Mô hình này đã thành công tại nhiều quốc gia, điển hình như Quỹ thuốc ung thư (CDF) tại Anh, giúp hơn 88.000 bệnh nhân tiếp cận thuốc mới trong giai đoạn 2016-2023.
Hướng tới sự minh bạch và bền vững
Đại diện Vụ Pháp chế (Bộ Y tế), bà Lương Thị Mai Anh cho rằng để triển khai RSS thành công, Việt Nam cần một lộ trình thận trọng: Thí điểm - Đánh giá - Mở rộng. Yếu tố tiên quyết là phải chuẩn hóa dữ liệu, minh bạch qua kiểm toán và có cơ chế giám sát chặt chẽ giữa các bên.
Bà Nguyễn Thị Lương Phong, Giám đốc đối ngoại AstraZeneca Việt Nam, cũng khẳng định vai trò của hợp tác công tư trong việc nâng cao khả năng chống chịu của hệ thống y tế. Các cơ chế tài chính linh hoạt như RSS sẽ là công cụ then chốt để chuyển hóa các cam kết chính sách thành lợi ích sức khỏe thực tế cho cộng đồng.
