| Bảo vệ môi trường - yếu tố “sống còn” của ngành giấy Sắp diễn ra triển lãm quốc tế Da & Giày lần thứ 22 tại Việt Nam Giải pháp năng lượng cho ngành giấy |
 |
| Ngành giấy Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển đổi xanh mạnh mẽ dưới tác động của chính sách EPR. |
Cơ hội từ EPR và áp lực duy trì thương hiệu nội địa
Ngành giấy Việt Nam hiện có khoảng 75–80% lượng giấy sản xuất được làm từ giấy thu hồi, với tổng sản lượng lên tới hơn 6 triệu tấn mỗi năm. Trong đó, 50% nguồn nguyên liệu đến từ nhập khẩu, phần còn lại được thu gom trong nước. Với tỷ lệ tái chế cao như vậy, ngành giấy được xem là một trong những lĩnh vực đi đầu trong thực hiện mô hình kinh tế tuần hoàn và sử dụng hiệu quả tài nguyên.
Từ ngày 1/1/2024, trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) chính thức có hiệu lực theo Luật Bảo vệ môi trường 2020. Theo đó, các doanh nghiệp sản xuất và nhập khẩu bắt buộc phải thực hiện thu gom, tái chế và xử lý chất thải theo tỷ lệ và quy cách được quy định. Điều này đồng nghĩa, nếu trước đây việc tái chế còn mang tính tự nguyện, thì giờ đây đã trở thành nghĩa vụ pháp lý, buộc doanh nghiệp phải đầu tư bài bản từ hệ thống thu gom đến công nghệ xử lý.
Chính sách EPR được kỳ vọng sẽ tạo cú hích giúp các doanh nghiệp ngành giấy tái cấu trúc quy trình sản xuất, tăng cường đầu tư công nghệ, đồng thời xây dựng hình ảnh thương hiệu xanh, thân thiện với môi trường. Thực tế, nhiều doanh nghiệp – đặc biệt là hội viên của Hiệp hội Giấy và Bột giấy Việt Nam (VPPA) – đã tăng mạnh công suất tái chế từ 5.000 – 10.000 tấn/năm lên hơn 100.000 tấn/năm. Đây là minh chứng cho sự chuyển mình tích cực, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và thương hiệu sản phẩm giấy nội địa.
Không chỉ đầu tư dây chuyền, các doanh nghiệp còn chú trọng cải tiến hiệu suất: giảm tiêu hao nước từ 15–20 m³/tấn xuống còn 3–4 m³/tấn, và giảm năng lượng tiêu thụ 20–30%, theo thông tin từ tọa đàm do Bộ Công Thương và VPPA tổ chức đầu tháng 7/2025. Những bước đi này không chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu của EPR mà còn góp phần định hình thương hiệu giấy tái chế Việt Nam chất lượng cao trên thị trường trong nước và quốc tế.
Bài toán chi phí và điểm nghẽn chuỗi cung ứng nguyên liệu tái chế
 |
| Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt và xu hướng tiêu dùng bền vững lên ngôi, các doanh nghiệp giấy Việt Nam không còn lựa chọn nào khác ngoài việc chuyển đổi xanh. |
Bên cạnh cơ hội, EPR cũng đặt ra không ít thách thức cho doanh nghiệp giấy, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Chi phí ký quỹ môi trường khi nhập khẩu nguyên liệu giấy tái chế đang là gánh nặng lớn. Theo Nghị định 08, nếu nhập dưới 100 tấn, mức ký quỹ là 15%, từ 100–500 tấn là 18%, và trên 500 tấn là 20%. Với khối lượng nguyên liệu nhập khẩu chiếm 50% tổng sản lượng, mức ký quỹ cao này tạo ra áp lực tài chính đáng kể, làm tăng chi phí sản xuất và giảm sức cạnh tranh của sản phẩm nội địa.
Nhiều chuyên gia trong ngành, như ông Lương Chí Hiếu – Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển, VPPA, cho rằng mức ký quỹ hiện tại cần được điều chỉnh hợp lý. Ông đề xuất giảm còn 5% đối với các doanh nghiệp tuân thủ tốt, trong khi vẫn giữ chế tài mạnh tay như thu hồi giấy phép, cấm nhập khẩu với các trường hợp vi phạm. Sự linh hoạt này sẽ giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong nhập khẩu, nhất là khi giá phế liệu thế giới biến động.
Bên cạnh chi phí, hệ thống thu gom giấy tái chế trong nước hiện vẫn còn manh mún và thiếu chuyên nghiệp. Phần lớn giấy thu hồi được thu gom bởi các hộ cá thể, không có sự kiểm soát chất lượng, không được hỗ trợ chính sách thuế hay tài chính. Điều này khiến chuỗi cung ứng nguyên liệu nội địa gặp nhiều khó khăn và phụ thuộc lớn vào thị trường nhập khẩu.
Để tháo gỡ điểm nghẽn này, ông Hiếu đề xuất một số giải pháp thiết thực như: Cho phép doanh nghiệp nộp thuế thay người thu gom nhỏ lẻ, cụ thể là 1% thuế VAT và 0,5% thuế thu nhập doanh nghiệp, khoản chi này được tính vào chi phí hợp lý khi tính thuế doanh nghiệp.
Tăng cường liên kết chuỗi, khuyến khích hình thành các PRO nội ngành – tổ chức tự nguyện giữa các doanh nghiệp cùng lĩnh vực để thực hiện EPR hiệu quả hơn.
Đẩy mạnh tuyên truyền phân loại rác tại nguồn và hỗ trợ các trạm thu mua cấp xã, phường, thị trấn.
Chuyển đổi xanh là tất yếu để giữ vững thương hiệu nội địa
Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt và xu hướng tiêu dùng bền vững lên ngôi, các doanh nghiệp giấy Việt Nam không còn lựa chọn nào khác ngoài việc chuyển đổi xanh. Việc đầu tư công nghệ tái chế hiện đại, xây dựng hệ thống thu gom hiệu quả và giảm phát thải không chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng quy định pháp luật, mà còn là chìa khóa giữ vững niềm tin người tiêu dùng và nâng cao vị thế thương hiệu trong nước.
Chính sách EPR đã tạo ra một sân chơi mới, nơi mà doanh nghiệp biết tận dụng cơ hội và thích ứng nhanh sẽ có lợi thế dẫn đầu. Ngành giấy – với nền tảng tái chế sẵn có – đang đứng trước một bước ngoặt lớn: hoặc bứt phá, hoặc tụt lại phía sau nếu không kịp chuyển mình.
Tái chế không còn là lựa chọn, mà là điều kiện tiên quyết để thương hiệu nội địa tồn tại và phát triển trong giai đoạn mới – giai đoạn của nền kinh tế tuần hoàn, của tiêu dùng xanh, và của trách nhiệm môi trường không thể trì hoãn.
 Ngành giấy trước thách thức mở rộng khi nhu cầu giấy bao bì tăng cao |
 Bảo vệ môi trường - yếu tố “sống còn” của ngành giấy |
 Sắp diễn ra triển lãm quốc tế Da & Giày lần thứ 22 tại Việt Nam |
