| Nem Lai Vung – Từ món ngon dân dã đến di sản quốc gia Ba món ẩm thực Hà Nội được vinh danh di sản quốc gia |
 |
| Người dân tại Hà Nội háo hức ra đường đợi xem tổng hợp luyện diễu binh, diễu hành 2/9. |
Hà Nội cuối tháng Tám rộn ràng hơn bao giờ hết, với cờ hoa rực rỡ và phố phường trang hoàng tưng bừng, chuẩn bị cho kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9. Du khách từ khắp nơi đổ về Thủ đô, vừa thưởng ngoạn các địa danh lịch sử, vừa trải nghiệm ẩm thực Hà thành – nơi mỗi món ăn đều lưu giữ hương vị, ký ức và văn hóa nghìn năm.
Từ bát phở nóng hổi, chiếc bánh cuốn thanh tao, đến vị cốm Mễ Trì ngọt lành, mỗi món mang dấu ấn riêng, trở thành niềm tự hào của người dân Thủ đô. Hai năm gần đây, Hà Nội liên tiếp được vinh danh trên bản đồ ẩm thực quốc tế: năm 2023 là “Điểm đến thành phố ẩm thực mới nổi tốt nhất châu Á” và năm 2024 tiếp tục nhận danh hiệu “Điểm đến thành phố ẩm thực tốt nhất châu Á”. Đặc biệt, sáu tinh hoa ẩm thực – gồm năm món ăn và một tri thức về cỗ truyền thống – đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, khẳng định giá trị ẩm thực Hà thành trên bản đồ Việt Nam và quốc tế.
Phở Hà Nội
 |
| Phở Hà Nội là câu chuyện về văn hóa, lịch sử và con người thủ đô ngàn năm văn hiến. |
Phở Hà Nội ra đời vào đầu thế kỷ XX, ban đầu chỉ là món quà rong giản dị được gánh khắp các phố phường thủ đô. Trong những thập kỷ đầu tiên, phở gắn liền với nhịp sống hối hả của Hà Nội, phục vụ cả người lao động, học sinh lẫn khách vãng lai tìm kiếm một bữa ăn nhanh nhưng đầy đủ hương vị. Sự phổ biến này giúp phở nhanh chóng ghi dấu trong đời sống ẩm thực của người dân và trở thành nét văn hóa đặc trưng của thủ đô. Trải qua hơn một thế kỷ, phở Hà Nội không ngừng thay đổi để thích nghi với nhịp sống đô thị, song vẫn giữ được những giá trị tinh túy từ cách chế biến truyền thống.
Điểm nhấn đặc trưng của phở chính là nước dùng trong, thanh ngọt tự nhiên được ninh kỹ từ xương bò trong nhiều giờ. Bánh phở mềm, mỏng, kết hợp cùng thịt bò thái lát mỏng tạo nên bát phở hài hòa, vừa mắt, vừa ngon. Quá trình nấu phở đòi hỏi sự khéo léo trong phối hợp các loại gia vị: quế, hồi, thảo quả, gừng nướng và hành khô. Mỗi thành phần được cân đo kỹ lưỡng, không chỉ tạo hương thơm đặc trưng mà còn cân bằng vị, mang lại trải nghiệm thưởng thức trọn vẹn. Những bí quyết này được truyền từ đời này sang đời khác, trở thành tri thức dân gian quý giá và nghệ thuật chế biến ẩm thực độc đáo của Hà Nội.
Năm 2024, phở Hà Nội được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Quyết định này không chỉ tôn vinh giá trị văn hóa ẩm thực mà còn khẳng định sự gắn kết giữa cộng đồng thưởng thức trung thành, kỹ thuật chế biến truyền thống và bản sắc văn hóa thủ đô. Việc được công nhận giúp phở Hà Nội vững vàng vị thế như biểu tượng ẩm thực bất biến, không chỉ trong lòng người dân mà còn trên bản đồ ẩm thực quốc tế. Hơn cả một món ăn, phở Hà Nội là câu chuyện về văn hóa, lịch sử và con người thủ đô ngàn năm văn hiến. Mỗi bát phở là kết tinh tri thức truyền thống, sự kiên nhẫn trong chế biến và tinh thần sáng tạo, khiến du khách cảm nhận trọn vẹn hồn cốt của ẩm thực Việt Nam, từ hương vị đến câu chuyện đằng sau từng sợi phở và miếng thịt.
Bánh cuốn Thanh Trì
 |
Bánh cuốn Thanh Trì xuất hiện từ thế kỷ XVIII, ban đầu là món ăn dân dã của người dân vùng ngoại ô Hà Nội, đặc biệt ở làng Thanh Trì, phường Vĩnh Hưng. Qua nhiều thế kỷ, món bánh này trở thành biểu tượng tinh tế trong ẩm thực thủ đô, góp phần làm giàu bản sắc ẩm thực Hà Nội.
Điểm đặc trưng của bánh cuốn Thanh Trì là lớp bánh mỏng tang, mềm mại, làm từ gạo tẻ ngâm qua đêm rồi xay thành bột mịn. Khác với nhiều loại bánh cuốn khác, bánh Thanh Trì thường không nhân, ăn nguội và rắc thêm hành phi giòn rụm, tạo nên hương vị thanh nhẹ nhưng tinh tế. Khi thưởng thức, bánh được chấm cùng nước mắm pha và dùng kèm chả quế hoặc chả viên, mang đến trải nghiệm ẩm thực đặc trưng khó nhầm lẫn.
Ngày 18/8/2024, nghề làm bánh cuốn Thanh Trì được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Quyết định này tôn vinh nghề thủ công truyền thống, ghi nhận giá trị tri thức dân gian và sự bền bỉ gìn giữ nghệ thuật làm bánh qua nhiều thế hệ.
Bánh cuốn Thanh Trì không chỉ là món ăn, mà còn là minh chứng sống cho tinh hoa nghề truyền thống, nơi mỗi lớp bánh, mỗi chút hành phi kể câu chuyện về lịch sử, con người và văn hóa ẩm thực Hà Nội. Sự đơn giản nhưng tinh tế ấy đã giúp món bánh trở thành biểu tượng ẩm thực lâu đời, được yêu thích bởi cả người dân thủ đô lẫn du khách.
Chả cá Lã Vọng
 |
| Chả cá Lã Vọng không chỉ là món ăn, mà còn là câu chuyện về lịch sử, văn hóa và sự sáng tạo ẩm thực của người Hà Nội. |
Chả cá Lã Vọng, gắn liền với phường Chả Cá, Hà Nội, có nguồn gốc từ bí quyết gia truyền của gia đình họ Đoàn từ năm 1871. Qua nhiều thế kỷ, món chả cá đã trở thành biểu tượng ẩm thực thủ đô nhờ cách chế biến và thưởng thức độc đáo, góp phần làm giàu bản sắc ẩm thực Hà Nội. Điểm nhấn của chả cá Lã Vọng nằm ở nguyên liệu tươi ngon và phương pháp chế biến kỳ công. Cá lăng tươi, ít xương, ngọt thịt được lọc, thái mỏng, rồi ướp với riềng, nghệ, mẻ, hạt tiêu và mắm tôm theo bí quyết gia truyền.
Cá sau đó được nướng trên than hoa, rán trong mỡ nóng, và trộn cùng thìa là, hành hoa ngay trên bếp đặt giữa bàn ăn, tạo nên hương vị vàng thơm, đậm đà. Khi thưởng thức, chả cá phải ăn nóng, kèm bún, bánh đa nướng, lạc rang, rau thơm và nước chấm pha mắm tôm theo công thức truyền thống. Sự tương tác giữa người chế biến và thực khách khi tự tay đảo cá nóng hổi mang đến trải nghiệm văn hóa ẩm thực sống động, độc nhất vô nhị.
Ngày 18/8/2024, tri thức chế biến và thưởng thức chả cá Lã Vọng được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, tôn vinh giá trị tri thức dân gian và kỹ năng chế biến truyền thống. Món ăn này còn được giới thiệu rộng rãi trên quốc tế, trong đó Patricia Schultz ghi nhận trong tác phẩm 1.000 Places to See Before You Die, và hãng tin Mỹ MSNBC xếp vào top 5 địa điểm ẩm thực không thể bỏ qua khi đến Hà Nội.
Chả cá Lã Vọng không chỉ là món ăn, mà còn là câu chuyện về lịch sử, văn hóa và sự sáng tạo ẩm thực của người Hà Nội. Mỗi miếng cá, từng gia vị và cách thưởng thức đều phản ánh tinh hoa nghề truyền thống, khiến món ăn trở thành biểu tượng ẩm thực thủ đô lâu đời và được yêu mến cả trong và ngoài nước.
Cỗ Bát Tràng
 |
| Mỗi món ăn, mỗi chi tiết trong mâm cỗ kể câu chuyện về lịch sử, tín ngưỡng và tri thức ẩm thực truyền thống, làm nên một biểu tượng ẩm thực độc đáo và trường tồn. |
Cỗ Bát Tràng không chỉ là món ăn mà còn là biểu hiện hài hòa giữa ẩm thực, tín ngưỡng và mỹ cảm, phản ánh bản sắc văn hóa của cộng đồng làng nghề. Qua nhiều thế kỷ, mâm cỗ truyền thống của Bát Tràng đã trở thành nét văn hóa đặc trưng, gắn liền với đời sống gia đình và các nghi lễ của người Bắc Bộ. Một mâm cỗ Bát Tràng thường có từ 8 đến 12 món, trong đó nổi bật là xôi gấc đỏ – biểu tượng may mắn, thịnh vượng; nem Bát Tràng; thịt gà luộc lá chanh; giò lụa; chả quế – thể hiện sự tròn đầy, đủ đầy trong đời sống và tín ngưỡng.
Sự tinh tế của mỗi món ăn không chỉ nằm ở hương vị mà còn ở cách sắp xếp, bài trí, tạo nên tổng thể hài hòa về mỹ cảm và giá trị văn hóa. Ngày 13/8/2024, tri thức nấu cỗ Bát Tràng được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Quyết định này tôn vinh giá trị nghệ thuật chế biến, sự bền bỉ gìn giữ tri thức dân gian và ý thức cộng đồng trong việc duy trì nghề truyền thống.
Thưởng thức cỗ Bát Tràng không chỉ là thưởng thức hương vị mà còn là hành trình ngược dòng thời gian, cảm nhận những giá trị gia đình, nếp sống và tinh thần cộng đồng của người Bắc Bộ. Mỗi món ăn, mỗi chi tiết trong mâm cỗ kể câu chuyện về lịch sử, tín ngưỡng và tri thức ẩm thực truyền thống, làm nên một biểu tượng ẩm thực độc đáo và trường tồn.
Xôi Phú Thượng
 |
| Khi thưởng thức, từng hạt xôi dẻo mịn tan trong miệng, giữ được độ ấm và mang hương vị dân dã đặc trưng, gợi nhớ những bữa sáng truyền thống của người Hà Nội. |
Làng Phú Thượng, quận Tây Hồ, với hơn 600 hộ gia đình vẫn đỏ lửa hàng ngày, là điểm sáng trong việc duy trì nghề truyền thống làm xôi cho Hà Nội. Qua nhiều thế kỷ, xôi Phú Thượng đã trở thành món ăn dân dã quen thuộc, góp phần làm giàu bản sắc ẩm thực thủ đô. Điểm nhấn của xôi Phú Thượng là hạt nếp dẻo mềm nhưng tơi, thơm nhẹ mùi gạo mới. Xôi được hấp vừa tới, hòa quyện với đỗ, lạc rang giòn và dừa nạo béo ngậy, tạo nên sự cân bằng giữa vị ngọt thanh, béo nhẹ và hương thơm tự nhiên.
Khi thưởng thức, từng hạt xôi dẻo mịn tan trong miệng, giữ được độ ấm và mang hương vị dân dã đặc trưng, gợi nhớ những bữa sáng truyền thống của người Hà Nội. Hàng ngày, hàng tấn xôi từ làng Phú Thượng được vận chuyển khắp thủ đô, đáp ứng nhu cầu lớn của người dân. Ba nghệ nhân tiêu biểu cùng cộng đồng vẫn kiên trì giữ lửa bếp truyền thống, bảo tồn tinh hoa nghề xôi qua nhiều thế hệ.
Tháng 2/2024, nghề làm xôi Phú Thượng được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Quyết định này ghi nhận giá trị văn hóa của món ăn dân dã, sự bền bỉ gìn giữ nghề truyền thống và ý thức cộng đồng trong việc duy trì bản sắc ẩm thực Hà Nội. Xôi Phú Thượng không chỉ là món ăn mà còn là biểu tượng ấm áp, gần gũi, phản ánh đời sống và tinh thần của người dân thủ đô.
Nghề ướp trà sen Quảng An
 |
| Trà sen Quảng An không chỉ là thức uống mà còn là biểu tượng tinh tế, phản ánh lịch sử, văn hóa và tâm hồn của thủ đô ngàn năm văn hiến. |
Nghề ướp trà sen Quảng An, gắn liền với Hồ Tây và giống sen bách diệp quý hiếm, là một trong những biểu tượng tinh hoa của ẩm thực Hà Nội. Qua nhiều thế kỷ, trà sen Quảng An không chỉ là thức uống mà còn minh chứng cho sự tỉ mỉ, khéo léo và văn hóa thưởng trà tao nhã của người Thủ đô. Điểm đặc trưng của trà sen Quảng An là quy trình chế biến công phu.
Những búp trà được hái vào sáng sớm, sau đó ướp và sấy nhiều lần với gạo sen để hương thơm thấm sâu, thanh khiết vào từng lá trà. Từng công đoạn đòi hỏi sự tỉ mỉ tuyệt đối, bảo đảm hương sen Hồ Tây thanh mát, nhẹ nhàng nhưng sâu lắng, hòa quyện cùng vị chát nhẹ của trà. Màu nước vàng trong phản ánh chất lượng cao và sự công phu trong chế biến, tạo nên trải nghiệm thưởng trà độc đáo. Hiện nay, chỉ còn gần chục nghệ nhân tại Hà Nội gìn giữ nghề, mỗi người sở hữu bí quyết riêng, tạo nên hương vị đặc trưng khiến trà sen Quảng An trở thành sản phẩm tinh hoa khó nhầm lẫn.
Ngày 13/8/2024, nghệ thuật ướp trà sen Tây Hồ được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Quyết định này tôn vinh giá trị nghề truyền thống, sự bền bỉ gìn giữ tri thức dân gian và nét văn hóa tao nhã đặc sắc của người Hà Nội. Trà sen Quảng An không chỉ là thức uống mà còn là biểu tượng tinh tế, phản ánh lịch sử, văn hóa và tâm hồn của thủ đô ngàn năm văn hiến.
