| Cảnh báo ngộ độc thuốc chữa đái tháo đường đã bị cấm sử dụng Gần 8.880 thuốc, vắc-xin và sinh phẩm y tế được Bộ Y tế gia hạn Ăn khoai tây chuyển sang màu xanh, cẩn thận kẻo bị ngộ độc |
 |
| Măng cần được xử lý đúng cách trước khi ăn để loại bỏ chất gây độc (Ảnh minh họa) |
Ngộ độc do độc tố tự nhiên
Các chuyên gia cho biết, thực phẩm có độc tố tự nhiên là loại thực phẩm bản thân có sẵn các chất độc. Các loại thực phẩm có độc tố tự nhiên được chia làm hai loại: Thực phẩm có nguồn gốc động vật (như cá nóc, bạch tuộc xanh, cóc, nhuyễn thể, mật cá...) và thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật (như nấm độc, khoai tây mọc mầm, măng và sắn độc, đậu, lạc mốc, hạnh nhân đắng...).
Tuy nhiên, tùy loại thực phẩm và lượng tiêu thụ cũng như cách chế biến mà người ăn có thể bị ngộ độc và biểu hiện với các mức độ khác nhau như: Buồn nôn, nôn, rối loạn cảm giác, vận động, co giật, hôn mê hoặc mạch nhanh, tăng hoặc hạ huyết áp, rối loạn nhịp tim, tím tái, khó thở, ngừng thở... Ngộ độc thực phẩm có độc tố tự nhiên thường liên quan đến tính chất địa lý, mùa vụ khai thác, thu hái thực phẩm.
Theo số liệu thống kê năm 2020, toàn quốc đã ghi nhận 49 vụ ngộ độc thực phẩm do độc tố tự nhiên trong một số loài thực vật, động vật (như nấm, cóc, sò biển, cá nóc, cá hồng, ốc biển, sắn, rau muống biển, rau rừng,..) làm nhiều người mắc, 26 người tử vong. Trong đó, đáng chú ý có 23 vụ ngộ độc thực phẩm do nấm độc, làm 90 người mắc và 14 người tử vong xảy ra tại các tỉnh miền núi và Tây Nguyên.
Theo Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm tỉnh Hà Giang, trong 9 tháng năm 2021, trên địa bàn tỉnh đã xảy ra liên tiếp 5 vụ ngộ độc do độc tố tự nhiên, với 18 người mắc, 3 người tử vong. Trong đó, tại huyện Hoàng Su Phì xảy ra 1 vụ ngộ độc nấm, huyện Mèo Vạc 2 vụ ngộ độc quả hồng châu, huyện Đồng Văn 1 vụ ngộ độc quả hồng châu. Như vậy, so với các năm trước, tỷ lệ ngộ độc quả rừng có chiều hướng gia tăng, tập trung ở lứa tuổi học sinh từ 4-12 tuổi.
 |
| Khoai tây mọc mầm, vỏ xanh không nên ăn |
Tăng cường công tác phòng chống ngộ độc do độc tố tự nhiên
Theo số liệu giám sát ngộ độc và yếu tố dịch tễ, hằng năm vào thời điểm mùa Xuân và đầu mùa Hè đặc biệt là tại các tỉnh miền núi phía Bắc và Tây Nguyên thường xảy ra các vụ ngộ độc do người dân sử dụng các thực phẩm có chứa độc tố tự nhiên (nấm độc, hoa quả rừng, cây rừng..), trong đó đã có những trường hợp tử vong hoặc để lại di chứng nặng nề cho những người bị ngộ độc dù đã được cứu chữa kịp thời.
Để chủ động bảo đảm an toàn thực phẩm, phòng chống ngộ độc do độc tố tự nhiên đặc biệt do nấm độc và các loại hoa quả rừng…, Cục An toàn thực phẩm đã có Công văn số 278/ATTP-NĐTT ngày 15/02/2023 đề nghị Sở Y tế các tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương tăng cường các hoạt động tuyên truyền, giám sát cũng như triển khai các giải pháp kiểm soát an toàn thực phẩm trong việc sử dụng, tiêu dùng sản phẩm nông sản; các loại nấm; rau, củ quả rừng tự nhiên.
Theo đó Cục An toàn thực phẩm đề nghị các Sở Y tế tăng cường sự phối hợp với ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các lực lượng chức năng trên địa bàn nhằm triển khai các giải pháp kiểm soát an toàn thực phẩm trong sử dụng, tiêu dùng sản phẩm nông sản và các sản phẩm từ tự nhiên làm thực phẩm, đặc biệt đối với các đối tượng nguy cơ cao đặc biệt là tại các tỉnh miền núi phía Bắc và Tây Nguyên.
Cụ thể, các cơ quan nói trên cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục kiến thức an toàn thực phẩm và biện pháp phòng chống ngộ độc thực phẩm do độc tố tự nhiên cho cộng đồng, khuyến cáo người dân không sử dung các thực vật lạ, có nguy cơ gây ngộ độc ̣ như nấm rừng, cây củ, quả rừng lạ...; chú ý hướng dẫn biện pháp chế biến đảm bảo an toàn đối với các sản phẩm mang tính truyền thống đặc biệt là các đối tượng đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa.
Bên cạnh đó, hướng dẫn người dân đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu, điều trị kịp thời khi xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ ngộ độc thực phẩm. Đồng thời chỉ đạo các đơn vị y tế trên địa bàn chuẩn bị sẵn sàng các phương án, lực lượng thường trực, phương tiện, vật tư, hóa chất để kịp thời khắc phục, giảm thiểu ảnh hưởng khi có ngộ độc xảy ra.
 |
Chủ động phòng ngừa ngộ độc thực phẩm có độc tố tự nhiên
Để phòng ngừa ngộ độc thực phẩm có độc tố tự nhiên, các chuyên gia khuyến cáo người tiêu dùng cần chủ động lựa chọn những thực phẩm an toàn hoặc biết cách chế biến, loại trừ chất độc trước khi ăn.
Một số khuyến cáo để phòng ngộ độc thực phẩm có độc tố tự nhiên thường gặp gồm:
Không ăn cá nóc, bạch tuộc dưới bất kỳ hình thức chế biến nào kể cả đã đun chín, phơi khô, sấy, làm mắm…
Không ăn các loại rau, củ, quả rừng lạ, chưa biết rõ nguồn gốc; chỉ sử dụng nấm khi biết chắc chắn nấm ăn được; tuyệt đối không được ăn nấm lạ, nấm hoang dại. Không được ăn thử nấm, dứt khoát loại bỏ nấm khi còn nghi ngờ.
Để tránh ngộ độc khoai tây, không nên mua hoặc chế biến làm thức ăn từ những củ khoai đã mọc mầm hay những củ có vỏ đã chuyển sang màu xanh.
Vỏ củ cải trắng có độc tố furocoumarins. Để tránh độc khi ăn củ cải cần gọt sạch vỏ, nấu chín, nướng, gia nhiệt trong lò vi sóng.... làm củ cải hết độc.
Phơi khô, bảo quản tốt, tránh để các loại hạt bị ẩm mốc; không ăn hạt đậu, lạc đã bị mốc, thâm đen.
Xyanua là chất gây độc trong măng, do vậy khi ăn măng tươi phải ngâm, rửa kỹ trong nước nhiều giờ và luộc bỏ nước nhiều lần trước khi chế biến.
Trong sắn cũng có chất độc xyanua. Để loại bỏ chất độc, khi muốn ăn thì phải bóc vỏ, ngâm nước lạnh nhiều giờ trước khi chế biến.
Không uống mật cá. Mật cá trắm được truyền miệng có tác dụng tăng cường sức khỏe. Thực tế trong mật cá trắm có chất độc có thể gây suy gan và suy thận cấp.
 |
| Không nên ăn lạc mốc, thực phẩm đã bị mốc |
Cóc hay được dùng làm thực phẩm bồi dưỡng cho người già và trẻ em, nhưng nhựa cóc, gan, mật cóc có độc tố rất mạnh, do đó ngộ độc do độc tố cóc tiên lượng rất nặng, tỷ lệ tử vong rất cao nên tốt nhất và an toàn nhất là không ăn cóc và các sản phẩm chế biến từ cóc.
Tuyệt đối không sử dụng các loại cây, củ, con vật lạ để ngâm rượu...
Ngộ độc thực phẩm có độc tố tự nhiên có thể gây tử vong nhanh nếu không được cấp cứu kịp thời. Vì vậy, khi có các biểu hiện ngộ độc sau khi ăn, uống thực phẩm nghi có độc tố tự nhiên, người dân cần nhanh chóng đưa người bị ngộ độc tới cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu, xử trí kịp thời.
