Trước những thông tin gây lo lắng trên mạng xã hội, tối 24/8, Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) đã chính thức khẳng định, tính từ đầu năm 2025 đến nay, Việt Nam chưa ghi nhận bất kỳ trường hợp nào mắc bệnh Chikungunya.
Tuy nhiên, trong bối cảnh dịch bệnh đang lây lan nhanh tại nhiều quốc gia và Việt Nam có sẵn véc-tơ truyền bệnh, nguy cơ xâm nhập là hoàn toàn có thể xảy ra. Bộ Y tế khuyến cáo người dân không hoang mang nhưng tuyệt đối không chủ quan, cần bình tĩnh cập nhật thông tin từ các nguồn chính thống và chủ động thực hiện các biện pháp phòng bệnh hiệu quả.
Bệnh Chikungunya là gì và lây truyền như thế nào?
Chikungunya không phải là một căn bệnh mới. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1952 tại Tanzania và đã gây ra nhiều đợt bùng phát ở các vùng nhiệt đới. Gần đây nhất, ngày 22/7/2025, WHO đã phát đi cảnh báo về tốc độ lây lan nhanh chóng của Chikungunya tại nhiều khu vực trên thế giới.
 |
| Muỗi vằn Aedes là trung gian truyền bệnh Chikungunya sang người. |
Tác nhân gây bệnh là virus Chikungunya, lây truyền từ người bệnh sang người lành qua trung gian muỗi vằn Aedes – đây cũng chính là loại muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết và Zika. Theo PGS.TS Trần Đắc Phu, cố vấn cao cấp Trung tâm Đáp ứng sự kiện y tế công cộng (Bộ Y tế), muỗi vằn chủ yếu đốt người vào ban ngày, với thời gian hoạt động mạnh nhất vào sáng sớm và chiều muộn.
Triệu chứng của Chikungunya thường xuất hiện sau từ 4 đến 8 ngày kể từ khi bị muỗi nhiễm virus đốt. Theo BS CKII Nguyễn Nguyên Huyền, Giám đốc Trung tâm phòng chống dịch, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, các dấu hiệu đặc trưng bao gồm:
Sốt cao đột ngột: Thường trên 39°C.
Đau khớp dữ dội: Đây là triệu chứng nổi bật nhất, thường xảy ra ở nhiều khớp, đối xứng hai bên. Cơn đau có thể rất nặng, gây suy nhược, khiến bệnh nhân khó di chuyển, phải đi khom lưng. Đây cũng là lý do bệnh còn được gọi là "bệnh người đi khom lưng".
Các triệu chứng khác: Nhức đầu, đau cơ, phát ban dạng dát sẩn, buồn nôn, viêm kết mạc.
Hầu hết bệnh nhân sẽ hồi phục trong khoảng một tuần, nhưng triệu chứng đau khớp có thể kéo dài dai dẳng nhiều tháng, thậm chí nhiều năm.
Mặc dù hiếm khi gây tử vong, bệnh vẫn có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt ở các nhóm nguy cơ cao như trẻ sơ sinh, người cao tuổi và người có bệnh lý nền (tăng huyết áp, tiểu đường, bệnh thận).
Phân biệt Chikungunya và sốt xuất huyết: Vì sao dễ nhầm lẫn?
Do có chung nguồn gốc truyền bệnh và một số triệu chứng ban đầu tương đồng như sốt cao, phát ban, đau đầu, Chikungunya rất dễ bị nhầm lẫn với sốt xuất huyết Dengue.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, có những điểm khác biệt cốt lõi:
 |
| Diệt lăng quăng/bọ gậy là ưu tiên hàng đầu để phòng bệnh. |
Chikungunya: Triệu chứng nổi bật và nặng nề nhất là đau khớp. Bệnh hiếm khi gây sốc, giảm tiểu cầu nặng hay tử vong.
Sốt xuất huyết: Đặc trưng bởi tình trạng cô đặc máu, hạ tiểu cầu, có nguy cơ gây sốc, xuất huyết và tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
Việc chẩn đoán chính xác cần được thực hiện tại các cơ sở y tế thông qua các xét nghiệm đặc hiệu như ELISA hoặc PCR.
Nguy cơ xâm nhập vào Việt Nam hiện hữu
Tại Việt Nam, muỗi Aedes phân bố rộng rãi và đang trong mùa cao điểm hoạt động. Cùng với đó, mùa hè là thời điểm giao thương, du lịch tăng cao, tạo điều kiện thuận lợi cho virus xâm nhập và lây lan nhanh nếu không có biện pháp kiểm soát chặt chẽ.
PGS.TS Đỗ Duy Cường, Viện trưởng Viện Y học nhiệt đới (Bệnh viện Bạch Mai), nhận định xu hướng bùng phát của bệnh hiện nay có thể liên quan đến sự thay đổi của môi trường, khí hậu, làm cho muỗi phát triển mạnh hơn.
Chủ động phòng bệnh
Hiện nay, bệnh Chikungunya chưa có vắc-xin phòng ngừa và không có thuốc điều trị đặc hiệu. Việc điều trị chủ yếu tập trung vào giảm triệu chứng như hạ sốt, giảm đau. Do đó, biện pháp phòng bệnh quan trọng và hiệu quả nhất chính là diệt muỗi, diệt lăng quăng/bọ gậy và phòng tránh muỗi đốt.
PGS.TS Trần Đắc Phu nhấn mạnh: "Nếu làm tốt công tác phòng chống sốt xuất huyết, chúng ta đồng thời phòng được cả Chikungunya và Zika. Đây là giải pháp hiệu quả và tiết kiệm nhất."
Đối với người trở về từ các vùng dịch, cần chủ động theo dõi sức khỏe trong vòng 12 ngày. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như sốt, đau khớp hay nổi ban, cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và tư vấn kịp thời.
Tại các hộ gia đình và khu dân cư, việc diệt lăng quăng/bọ gậy là ưu tiên hàng đầu. Người dân cần đậy kín tất cả các dụng cụ chứa nước, thường xuyên thau rửa, lật úp các vật dụng không cần thiết, đồng thời loại bỏ các vật liệu phế thải, hốc nước tự nhiên là nơi muỗi có thể đẻ trứng.
Để chủ động phòng muỗi đốt, người dân nên ngủ màn ngay cả ban ngày, mặc quần áo dài, và tích cực phối hợp với ngành y tế trong các đợt phun hóa chất phòng, chống dịch.
Khi có dấu hiệu sốt hoặc các triệu chứng nghi ngờ, cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và tư vấn. Tuyệt đối không tự ý điều trị tại nhà.
Sự chủ động của mỗi cá nhân và cộng đồng trong việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa đơn giản nhưng hiệu quả này chính là "vắc-xin" tốt nhất để bảo vệ sức khỏe trước nguy cơ dịch bệnh Chikungunya.
