Bức tranh toàn cảnh đáng báo động và gánh nặng y tế vô hình
Tại Hội nghị Liên minh đột quỵ toàn cầu (GSA) 2025 tổ chức tại Hà Nội, những con số đáng báo động đã được đưa ra. Theo thông tin từ Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn, tỷ lệ hiện mắc đột quỵ tại Việt Nam là 1.541 ca trên 100.000 dân, với ước tính khoảng 222 ca mắc mới mỗi năm trên 100.000 dân.
 |
| Bộ Y tế Trần Văn Thuấn, tỷ lệ hiện mắc đột quỵ tại Việt Nam là 1.541 ca trên 100.000 dân. |
Con số này đã chính thức đưa Việt Nam vào nhóm các quốc gia có tỷ lệ đột quỵ cao nhất khu vực Đông Nam Á, một vị trí không ai mong muốn.
Trên bình diện toàn cầu, đột quỵ là "sát thủ thầm lặng" thứ hai, chỉ đứng sau bệnh tim mạch về số ca tử vong và là nguyên nhân hàng đầu gây ra tàn phế ở người trưởng thành. Hậu quả của một cơn đột quỵ vô cùng nặng nề, không chỉ là những di chứng thể chất mà còn là gánh nặng kinh tế - xã hội khổng lồ.
Theo thống kê, có tới 71% bệnh nhân sau đột quỵ bị suy giảm hoặc mất hoàn toàn khả năng lao động, đẩy nhiều gia đình vào hoàn cảnh khó khăn.
Một trong những rào cản lớn nhất trong cuộc chiến chống đột quỵ tại Việt Nam chính là vấn đề "thời gian vàng". Đây là khoảng thời gian quý giá (thường từ 3 đến 4,5 giờ đầu tiên) mà nếu bệnh nhân được can thiệp y tế kịp thời, khả năng phục hồi sẽ cao nhất.
Tuy nhiên, một thực tế đáng buồn là tỷ lệ bệnh nhân đến bệnh viện muộn vẫn còn rất cao. Thứ trưởng Trần Văn Thuấn cũng đã chỉ ra những thách thức lớn mà ngành y tế đang đối mặt, bao gồm hệ thống cấp cứu trước bệnh viện chưa đồng bộ và sự chênh lệch về năng lực điều trị giữa các vùng miền. Chính những rào cản này đã khiến nhiều bệnh nhân mất đi cơ hội sống và phục hồi quý giá.
Để giải quyết thực trạng này, Thứ trưởng Thuấn cho biết Bộ Y tế đang định hướng tiếp tục mở rộng mạng lưới các đơn vị đột quỵ đạt chuẩn, xây dựng bộ tiêu chí đánh giá thống nhất, và nâng cao năng lực cho đội ngũ y tế tuyến cơ sở. Đồng thời, Bộ cũng đang nghiên cứu xây dựng một Chương trình Quốc gia về đột quỵ với mục tiêu cao nhất là giảm tỷ lệ mắc, tử vong và tàn phế do căn bệnh này gây ra.
Khi "sát thủ thầm lặng" tấn công người trẻ và tia hy vọng từ y học
Quan niệm cho rằng đột quỵ là căn bệnh của người già đã trở nên hoàn toàn lỗi thời. PGS.TS Mai Duy Tôn, Giám đốc Trung tâm Đột quỵ Bệnh viện Bạch Mai, một trong những chuyên gia hàng đầu cả nước, đã đưa ra lời cảnh báo mạnh mẽ về xu hướng trẻ hóa của căn bệnh này. Ông nhấn mạnh rằng sự gia tăng đột quỵ ở người trẻ có liên quan mật thiết đến các yếu tố nguy cơ của lối sống hiện đại.
Theo PGS.TS Mai Duy Tôn, các "thủ phạm" chính bao gồm huyết áp cao, mỡ máu, tiểu đường, béo phì và thói quen hút thuốc, và ông khẳng định rằng những yếu tố này làm tăng nguy cơ đột quỵ ở cả người trẻ.
 |
| PGS Đào Xuân Cơ, Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai (giữa) và PGS Mai Duy Tôn, Giám đốc Trung tâm Đột quỵ (phải) nhận chứng nhận và giải thưởng của Tổ chức Đột quỵ thế giới. Ảnh: Thế Anh |
Áp lực công việc, căng thẳng kéo dài, chế độ ăn uống thiếu khoa học và lười vận động đã tạo ra một "tổ hợp nguy cơ", bào mòn sức khỏe mạch máu của những người trẻ tuổi mà họ không hề hay biết.
Để chủ động phòng ngừa, PGS. Tôn đã đưa ra khuyến cáo cụ thể rằng mọi người nên thường xuyên tập luyện, kiểm soát cân nặng, từ bỏ thói quen không lành mạnh, và tầm soát các yếu tố nguy cơ như tim mạch, huyết áp, mỡ máu, tiểu đường.
Ông cũng đặc biệt lưu ý, khi có các dấu hiệu của đột quỵ như giảm thị lực, yếu tay chân, nói khó, cần phải đưa người bệnh đến cơ sở y tế ngay lập tức, không được chậm trễ.
Giữa bối cảnh đầy thách thức, vẫn lóe lên những tia hy vọng từ sự nỗ lực không ngừng của ngành y tế Việt Nam. Từ con số chỉ 12 đơn vị điều trị đột quỵ năm 2016, đến nay, cả nước đã có hơn 150 trung tâm, đơn vị đột quỵ.
Các kỹ thuật điều trị tiên tiến như dùng thuốc tiêu sợi huyết hay can thiệp lấy huyết khối bằng dụng cụ cơ học đã được triển khai thường quy, cứu sống và giảm thiểu di chứng cho hàng ngàn bệnh nhân.
Sự công nhận quốc tế gần đây là một minh chứng rõ nét cho những tiến bộ này. Việc Bệnh viện Bạch Mai được Tổ chức Đột quỵ Thế giới trao chứng nhận Trung tâm Đột quỵ chuyên sâu đầu tiên tại Việt Nam và vinh danh cá nhân PGS.TS Mai Duy Tôn là một trong 8 bác sĩ đột quỵ xuất sắc toàn cầu không chỉ là niềm tự hào của ngành y, mà còn khẳng định vị thế và năng lực của Việt Nam trên bản đồ y khoa thế giới.
Cuộc chiến với đột quỵ đòi hỏi sự chung tay của cả cộng đồng. Lắng nghe lời khuyên của chuyên gia và chủ động thay đổi lối sống là chìa khóa quan trọng nhất để bảo vệ bản thân và gia đình khỏi "sát thủ thầm lặng" này.
