Là vùng tre luồng lớn với đa phần các hộ dân trong huyện sống nhờ cây luồng, tại huyện Lang Chánh tỉnh Thanh Hoá đang có gần 14.000 ha tre luồng, sản lượng khai thác hằng năm hơn 11 triệu cây và hơn 1.000 tấn nguyên liệu liên quan. Cây luồng Châu Lang còn được dân gian phong là “vua luồng”. Luồng chính là cây trồng bản địa truyền thống của người dân huyện Lang Chánh từ nhiều đời nay. Trong kháng chiến và công cuộc tái thiết đất nước, luồng Châu Lang cũng được vận chuyển xuôi theo các dòng sông về đồng bằng để đưa đi khắp các chiến trường cũng như các vùng miền của cả nước.
 |
| Cây tre, luồng, vầu, nứa… là những cây bản địa gắn bó với đồng bào nơi đây. |
Thế nhưng, vài chục năm gần đây, nhu cầu xây dựng bằng luồng không còn nhiều cộng với việc nhiều vùng nguyên liệu luồng không được chăm sóc đúng mức, bị khai thác non, khai thác kiệt quệ dẫn đến chất lượng cây luồng nơi đây ngày càng giảm. Đó chính là 2 nguyên nhân cơ bản khiến luồng nguyên liệu cả tỉnh Thanh Hoá nói chung, luồng Châu Lang nói riêng có giá trị thấp, ế ẩm. Đời sống của người trồng luồng nơi đây đa phần vẫn khó khăn kể cả với các hộ sở hữu một vài thậm chí cả chục héc–ta luồng. Bài toán nan giải vẫn là đầu ra và nâng cao giá trị vầu, luồng.
Xác định phải gắn với chế biến để có thêm đầu ra, nâng cao giá trị tre luồng và thu nhập cho bà con nên nhiều năm qua, huyện Lang Chánh tỉnh Thanh Hoá đã ra sức kêu gọi hình thành các cơ sở chế biến. Sau nhiều nỗ lực của huyện Lang Chánh và tỉnh Thanh Hóa, Công ty CP Bamboo King Vina đã đầu tư xây dựng nhà máy ứng dụng công nghệ cao sản xuất sản phẩm tre luồng tại cụm công nghiệp Bãi Bùi (thị trấn Lang Chánh). Đến nay, một phần nhà máy đã đi vào hoạt động, sản xuất ván ép, đồ gia dụng và các sản phẩm thủ công mỹ nghệ xuất khẩu từ tre luồng.
 |
| Tạo việc làm cho nhiều lao động tại địa phương. |
Dự án có công suất chế biến 1.500 tấn nguyên liệu/ngày, với tổng mức đầu tư 600 tỷ đồng, đã giải quyết việc làm cho hàng chục lao động địa phương. Từ nhiều tháng qua, công ty đã thu mua nguyên liệu số lượng lớn nên giúp người trồng luồng, vầu trong huyện nâng cao giá trị. Với sự xuất hiện của nhà máy chế biến tre luồng quy mô lớn này, kỳ vọng việc “nâng tầm” cây luồng Lang Chánh đang hiện hữu.Cùng với đó toàn huyện Lang Chánh tỉnh Thanh Hoá cũng thu hút được 14 công ty, HTX và các cơ sở thu mua, chế biến các sản phẩm từ luồng, như: đũa, giấy, ván sàn, đốt than hoạt tính... Người trồng luồng, vầu và các cơ sở chế biến đang hình thành nên các chuỗi cung ứng, thu mua nguyên liệu bền vững.Hiện nay tại xã vùng biên Yên Khương huyện Lang Chánh tỉnh Thanh Hoá, từ nhiều đời nay, đồng bào vẫn loay hoay chuyển đổi cây trồng nhưng chưa có cây trồng thoát nghèo hiệu quả. Do quá xa trung tâm huyện, cộng với đường đi khó khăn nên nông sản đến kỳ thu hoạch thường ế ẩm. Một vùng đất đai rộng lớn nhưng nông nghiệp nơi đây cơ bản vẫn mang tính tự cấp tự túc.
 |
Các sản phẩm được tạo ra từ tre, luồng. |
Để tháo gỡ cái nghèo cho người dân nơi đây, từ năm 2018, xã Yên Khương và huyện Lang Chánh tỉnh Hoá đã vận dụng các nguồn vốn hỗ trợ để xây dựng thí điểm các mô hình trồng vầu – một cây họ tre luồng. Những triền đồi trồng vầu theo hướng thâm canh đầu tiên phát triển tươi tốt, khẳng định sự phù hợp với khí hậu và thổ nhưỡng của vùng rừng núi xã vùng biên này. Từ 22 ha vầu với 24 hộ trồng thử nghiệm thành công, chỉ 2 năm sau, số vầu thâm canh tiếp tục phát triển thêm hàng chục héc-ta. Đáng nói, những hộ chuyển sang trồng vầu đều lần lượt thoát nghèo bởi có nguồn thu ổn định, khá cao so với mặt bằng chung ở địa phương. Không những các mô hình được mở rộng, mà bà con đồng bào Thái cũng chủ động phát triển cây vầu để mở hướng thoát nghèo, vươn lên làm giàu.
Theo người dân bản bôn xã yên khương huyện Lang Chánh, vầu chính là cây thoát nghèo hiệu quả nhất mà đồng bào Thái nơi đây từng biết đến. Trên cùng thân đất này, trước kia trồng gỗ keo nguyên liệu nhưng phải 5 - 6 năm mới thu hoạch nên chủ rừng luôn túng thiếu. Mỗi ha keo sau 1 chu kỳ may ra có giá trị khoảng 40 triệu đồng, chia đều ra thì chỉ có thu nhập hơn 5 triệu đồng/ha/năm. Tuy nhiên từ khi trồng vầu, thời kỳ đầu chỉ cho thu hoạch tỉa, nhưng sau 2 - 3 năm kiến thiết, mỗi ha vầu cho thu hoạch gần 40 tấn/năm, trị giá khoảng 60 triệu đồng. Đây là mức thu gấp khoảng 10 lần trồng keo như trước kia.
 |
| Trồng vầu mang lại giá trị kinh tế cao giúp bảo vệ môi trường. |
Thông tin từ chính quyền xã Yên Khương cho biết, đến nay có thể khẳng định, cây vầu phát triển rất tốt trên đất vùng biên này, hiệu quả cao hơn nhiều ngô và sắn như trước đây. Cây vầu không bị áp lực thu hoạch thời vụ như nông sản nên người dân yên tâm. Khi có thương lái và các đối tác thu mua, vầu thu hoạch cắt khúc và chẻ thành nan thanh theo yêu cầu nên dễ dàng vận chuyển. Hằng ngày, có các xe tải về tận đồi rừng thu mua nan thanh làm nguyên liệu cho các hoạt động đan lát, tiểu thủ công nghiệp khắp các tỉnh phía Bắc. Đến nay, xã đã phát triển khoảng 600 ha vầu, và đã xây dựng kế hoạch mở rộng lên hơn 1.000 ha vầu trong những năm tới.
