Nguyên nhân khiến dịch sởi lan rộng

Theo Bộ Y tế, sởi là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus sởi gây ra, thường gặp ở trẻ dưới 5 tuổi và có thể ảnh hưởng đến người lớn chưa tiêm phòng hoặc tiêm chưa đủ liều. Bệnh thường bùng phát vào mùa đông xuân khi thời tiết ẩm kéo dài và lây lan nhanh, đặc biệt ở những khu vực đông người như trường học.

Theo Bộ Y tế, sởi là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus sởi gây ra.

Số ca bệnh sởi gia tăng

Theo thống kê của Bộ Y tế, từ đầu năm đến nay, cả nước đã ghi nhận gần 39.000 ca nghi mắc sởi tại 63 tỉnh, thành phố. Trong đó, có 3.447 trường hợp được xác định dương tính với sởi tại 61 địa phương và 5 ca tử vong liên quan đến bệnh này.

Hiện nay, sởi chủ yếu bùng phát tại các thành phố lớn do tình trạng di cư và dân số đông. Tuy nhiên, số ca mắc cũng đang có xu hướng gia tăng tại các tỉnh miền núi. Một số địa phương ghi nhận số ca mắc cao bao gồm: Cao Bằng (582 ca), Nghệ An (737 ca), Quảng Nam (499 ca), Đà Nẵng (2.043 ca), Khánh Hòa (1.661 ca), Đắk Lắk (621 ca), Gia Lai (1.879 ca), Kon Tum (624 ca), Đồng Tháp (1.202 ca), An Giang (1.046 ca) và Lâm Đồng (476 ca).

So với cùng kỳ năm 2024, số ca mắc sởi đã tăng mạnh, từ 111 trường hợp lên gần 39.000 ca nghi mắc. Số ca nghi sởi được ghi nhận cao nhất tại khu vực miền Nam (57%), tiếp theo là miền Trung (19%) và miền Bắc (15%).

Một nguyên nhân quan trọng dẫn đến sự gia tăng ca bệnh là tỷ lệ tiêm vaccine phòng sởi chưa đạt mức cần thiết, đặc biệt ở những khu vực có tỷ lệ tiêm chủng thấp. Nhiều phụ huynh vẫn còn chủ quan, không đưa trẻ đi tiêm đúng lịch, làm gia tăng nguy cơ lây lan dịch bệnh.

Bên cạnh đó, tình trạng e ngại và chống vaccine cũng đang có xu hướng gia tăng, nhất là tại các đô thị lớn. Điều này khiến công tác kiểm soát dịch bệnh trở nên khó khăn hơn, đặt ra thách thức lớn cho ngành y tế trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

TS. Cao Việt Tùng, Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi Trung ương, cho biết từ năm 2024 đến ngày 13/3/2025, bệnh viện đã ghi nhận 3.107 ca mắc sởi, trong đó hơn 50% phải nhập viện. Đáng chú ý, nếu trong cả năm 2024, bệnh viện tiếp nhận 796 ca nhập viện thì chỉ trong chưa đầy 3 tháng đầu năm 2025, con số này đã tăng vọt lên 1.367 ca.

Tình trạng trẻ mắc sởi chưa tiêm chủng vẫn ở mức cao. Điều tra trên 1.459 bệnh nhi trên 9 tháng tuổi nhập viện cho thấy 50% chưa được tiêm vaccine phòng bệnh. Điều này làm gia tăng nguy cơ lây lan nhanh chóng của dịch bệnh.

Bộ trưởng Bộ Y tế cảnh báo, bệnh sởi có khả năng lây nhiễm rất cao qua đường hô hấp. 90% người chưa có miễn dịch có nguy cơ mắc bệnh khi tiếp xúc với bệnh nhân sởi, và trung bình mỗi người bệnh có thể lây cho 12-18 người khác. Chỉ khi tỷ lệ miễn dịch cộng đồng đạt ít nhất 95%, mới có thể cắt đứt chuỗi lây truyền.

Sởi có thể gây ra biến chứng nguy hiểm, đặc biệt ở trẻ nhỏ và trẻ suy dinh dưỡng. Cách phòng bệnh hiệu quả nhất vẫn là tiêm vaccine đầy đủ và đúng lịch để bảo vệ sức khỏe cá nhân và cộng đồng.

Nguyên nhân gia tăng bệnh sởi

Theo Sở Y tế TP.HCM, một trong những nguyên nhân chính khiến dịch sởi gia tăng bất thường là ảnh hưởng từ đại dịch COVID-19 trong giai đoạn 2020-2021. Đại dịch đã khiến nhiều trẻ em bỏ lỡ các mũi tiêm chủng quan trọng, bao gồm vaccine phòng sởi.

Tiêm chủng vacine phòng sởi.

Bên cạnh đó, tình trạng gián đoạn cung ứng vaccine trong chương trình tiêm chủng mở rộng giai đoạn 2022-2023 đã ảnh hưởng đáng kể đến tỷ lệ bao phủ vaccine tại các tỉnh phía Nam, đặc biệt là TP.HCM. Điều này khiến nhiều trẻ em chưa được bảo vệ đầy đủ, làm tăng nguy cơ lây lan bệnh.

CDC Đồng Nai cũng cảnh báo rằng số ca mắc sởi tiếp tục kéo dài do trẻ không được tiêm chủng đầy đủ trong giai đoạn COVID-19 và những năm sau đó. Sự gián đoạn trong cung ứng vaccine đã tạo ra một "khoảng trống miễn dịch", khiến dịch bệnh có cơ hội bùng phát trở lại và lây lan nhanh chóng trong cộng đồng.

Tình trạng gián đoạn nguồn cung vaccine trong chương trình tiêm chủng mở rộng từ đầu năm 2022-2023, do thay đổi cơ chế mua vaccine, đã khiến nhiều địa phương thiếu hụt nghiêm trọng. Đại diện Văn phòng Chương trình Tiêm chủng mở rộng quốc gia cũng thừa nhận rằng các vaccine sản xuất trong nước có lúc bị thiếu cục bộ, ảnh hưởng đến tỷ lệ bao phủ tiêm chủng.

Do thiếu vaccine, tỷ lệ trẻ được tiêm phòng giảm, tạo ra một "khoảng trống miễn dịch". Đến đầu năm 2024, dịch sởi bắt đầu xuất hiện tại nhiều địa phương và nhanh chóng bùng phát mạnh.

Ngoài ra, nhiều địa phương chưa quyết liệt trong công tác tiêm chủng, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, dẫn đến việc bỏ sót nhiều trẻ chưa được tiêm phòng. 90% số ca nhập viện do sởi hiện nay là trẻ không được tiêm chủng đầy đủ. Bên cạnh đó, nhiều phụ huynh chủ quan, không đưa trẻ đi tiêm, khiến số ca mắc và tử vong chủ yếu rơi vào nhóm này.

Một yếu tố khác góp phần vào sự gia tăng ca bệnh là chu kỳ dịch sởi 5 năm một lần, và năm 2025 là thời điểm bệnh có xu hướng bùng phát mạnh theo chu kỳ.

Trước tình hình dịch bệnh sởi đang diễn biến phức tạp, vào ngày 19/3, Bộ Y tế đã thành lập 6 đoàn kiểm tra, giám sát, hướng dẫn và chỉ đạo công tác phòng chống dịch trên địa phương cả nước, đồng thời triển khai chiến dịch tiêm chủng vaccine phòng bệnh sởi.

Bộ Y tế đã đề nghị UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đảm bảo bố trí đủ và kịp thời vaccine phòng sởi, đáp ứng nhu cầu tiêm chủng của từng địa phương.

Đặc biệt, Bộ Y tế lưu ý các khu vực có nguy cơ cao, như các tỉnh miền núi, nơi có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, với điều kiện tiếp cận dịch vụ y tế hạn chế, cũng như các địa phương có tỷ lệ tiêm chủng thấp, là những khu vực dễ bùng phát dịch nhất.

Bộ Y tế: Hai trẻ tử vong ở Quảng Nam có thể do sởi

Bộ Y tế yêu cầu Quảng Nam đẩy nhanh tiến độ tiêm vaccine sởi

Thủ tướng yêu cầu đẩy nhanh tiêm chủng vaccine phòng, chống bệnh Sởi