Dê núi Ninh Bình
 |
Đến Ninh Bình, bạn sẽ thấy mọi tuyến đường, ngõ nhỏ và khắp nẻo ở các điểm du lịch đều có quán đặc sản dê núi. Dê núi Ninh Bình được chăn thả tự nhiên ở các núi đá nên luôn có hương vị thơm ngon đặc biệt. Dê ăn cây cỏ tự nhiên, lại leo trèo suốt ngày nên rất chắc thịt, chế biến thành món nào cũng rất ngon.
Nổi tiếng nhất là dê tái chanh - món đặc sản Ninh Bình không ai không thưởng thức khi đến đây. Du khách sẽ không thể không xuýt xoa trước vị ngọt thanh mát, hương thơm đặc biệt của món ăn này. Cách ăn chuẩn là dùng kèm với lá sung chấm nước tương. Các món ngon khác từ dê núi gồm: Dê xào sả ớt, dê núi nhúng mẻ, dê nướng ngũ vị, dê hầm thuốc bắc, dồi dê chiên, cơm cháy sốt dê, cháo thịt dê, dê ủ trấu, cà ri dê.
Cơm cháy Ninh Bình
 |
Nếu muốn kể tên một món đặc sản Ninh Bình có thể mua về làm quà thì đó là cơm cháy. Cũng với nguyên liệu dân dã quen thuộc nhưng cơm cháy ở đây có hương vị riêng. Cắn một miếng, thực khách sẽ cảm nhận được vị thơm ngon, giòn tan bùi bùi của cơm, vị thơm thơm beo béo của ruốc.
Gạo làm cơm cháy đặc sản Ninh Bình phải là gạo dẻo, chọn lọc từ gạo tám thơm Hải Hậu (thuộc tỉnh Nam Định) rồi được nấu bằng nồi gang có đáy dày, phải canh cho nước, lửa vừa đủ để có được cơm cháy ngon nhất. Để lửa quá to thì miếng cháy dày, cứng, để nhỏ lửa thì sẽ mất vị giòn. Cơm cháy phải sém cạnh, giòn mà không cứng, thơm mà không khét, mềm xốp mà vẫn bùi ngậy.
Mắm tép Gia Viễn
 |
Mắm tép Gia Viễn bắt mắt, lôi cuốn từ hình thức bên ngoài đến sự hấp dẫn bên trong. Mắm có màu đỏ nâu, sánh mịn vừa phải, hương thơm ngào ngạt và có hương vị mặn ngọt đặc trưng làm nên tên tuổi thương hiệu của một vùng quê thanh bình.
Mắm tép có ở quanh năm, nhưng mắm ngon nhất là vào mùa đông, lúc này tép có độ béo ngậy rất hấp dẫn. Thưởng thức một lần bạn sẽ không thể quên được hương vị đặc trưng của mắm. Mắm có thể chế biến cùng rất nhiều món ăn, và còn là gia vị chấm các món luộc.
Gỏi cá nhệch
 |
Đây là một món ăn mang đậm chất riêng của Ninh Bình. Gỏi cá được làm rất kỳ công với sự kết hợp của gạo nếp rang, dấm chua cùng với các gia vị như gừng tỏi, ớt, tiêu, sả.
Khi thưởng thức bạn lấy lá sung làm vỏ đựng, rồi lần lượt xếp các nguyên liệu vào trong như lá mơ, húng quế, mùi tàu, đinh lăng, bạc hà, rau má, và sau cùng xếp gỏi cá lên trên, tưới nước chẻo Nhệch lên vừa đủ ăn rồi cuộn lá sung lại. Như vậy là bạn đã có thể thưởng thức món ăn hấp dẫn này rồi đó.
Bún chả quạt
Đây là món ăn đặc sản Ninh Bình khiến thực khách quyến luyến đến mức cứ phải quay lại để thưởng thức. Nếu ở các vùng miền khác, bạn được thưởng thức những miếng chả dạng viên, thì đến với Ninh Bình, những miếng chả này được làm từ thịt băm, sau đó tẩm ướp các loại gia vị rồi nướng cả miếng to trong vỉ sắt.
Điều đặc biệt ở đây chính là sự thơm ngon từ những miếng chả. Khi ăn kèm với bún, bạn sẽ cảm nhận được vị thơm phức từ chả, vị béo ngậy, giòn tan mềm trong miệng kết hợp cùng vị bùi bùi của bún.
Bún mọc Kim Sơn
 |
Đây là một loại đặc sản Ninh Bình không thể không nhắc đến, nhất là với những người mê bún. Tô Bún mọc Kim Sơn là sự kết hợp hài hòa giữa bún, mọc và nước dùng, rắc thêm tí hành phi, hành lá. Thịt được chọn để dùng làm mọc nhất định phải là loại thịt lợn ngon, tươi và vẫn còn ấm nóng. Thường thì mọi người sẽ ưu tiên dùng phần thịt mông đã được lọc sạch sẽ gân và mỡ. Thịt sau khi được sơ chế sạch sẽ sẽ bỏ vào máy xay để xay cho thật nhuyễn. Người đầu bếp cũng thường thêm thắt chút gia vị đơn giản với nào nước mắm, hạt tiêu và bột ngọt để cho những viên mọc đậm đà hơn.
Phần mọc sau khi xay nhuyễn sẽ được dàn đều lên lá chuối để được mùi thơm thoang thoảng dễ chịu đặc trưng của lá. Người đầu bếp sẽ cho mọc vào nồi nước đang sôi, và luộc trong vòng từ 7 đến 10 phút. Đặc biệt, những viên mọc trong tô bún mọc Kim Sơn được vo thành viên to cỡ nắm tay trẻ em, đủ để cắn ngập răng.
Trước kia, những viên mọc chỉ đơn thuần là thịt heo được gia giảm thêm các loại gia vị, nhưng nay thường có thêm mộc nhĩ, nấm hương băm nhuyễn và đôi khi là chút sụn heo sần sật hoặc lòng đỏ trứng béo ngậy để phù hợp với sở thích và nhu cầu ăn uống của nhiều người.
Bún mọc Kim Sơn thường được dùng kèm với các loại rau thơm theo mùa, chẳng hạn như hoa chuối, kinh giới, tía tô, húng quê, giá, rau răm... vắt thêm tí chanh, quất hoặc thêm vài giọt dấm ớt, hạt tiêu.
Cá chuối đầm Vân Long
Không ai từng thưởng thức món cá chuối nướng nổi tiếng ở đầm Vân Long mà không nức nở khen. Cá nướng vàng giòn rụm, thịt cá trắng nõn, rắc lạc và rau thơm lên bên trên. Từng miếng cá giòn tan, ngọt thanh được chấm cùng nước mắm để làm tăng hương vị.
Cá chuối đầm Vân Long sinh sống chủ yếu trong những hang động ngập nước, thịt rất chắc, dai. Cá ngọt và ngon nhất nếu được nướng ngay khi bắt được. Thông thường, người ta chỉ rửa cá cho sạch ruột rồi đem nướng mọi, ít khi nêm nếm, tẩm ướp thêm nhiều gia vị vì sẽ làm mất đi vị ngọt đặc trưng của cá.
Ốc núi đá Ninh Bình
 |
Đây là loài ốc cực hiếm, chỉ sinh sống trong các hang đá, hốc đá, rất khó phát hiện. Khoảng thời gian để ăn ốc núi đá Ninh Bình nằm trong khoảng từ tháng 4 đến tháng 8, lúc này thịt ốc dày thơm, ngọt ăn rất đưa miệng.
Một trong những ưu điểm của loại ốc này là chúng chủ yếu ăn các loại lá rừng và cây thuốc, vì vậy thịt có hương thơm giống như thuốc bắc.
Xôi trứng kiến
Món xôi nghe tên rất lạ bởi không phải vùng miền nào cũng có và ở Ninh Bình chúng được làm từ trứng của loài kiến nâu và chỉ có duy nhất vào tháng 2 hàng năm. Khi ăn món xôi trứng kiến, bạn sẽ cảm nhận được vị bùi bùi ngọt thanh của trứng kiến, ăn kèm cùng với xôi và rắc chút hành phi lên trên, rất cuốn hút vị giác. Càng nhai kỹ càng cảm thấy những hạt trứng kiến giòn vang lép bép khá đặc biệt. Giá cả không đắt, khoảng từ 50.000-100.000 đồng/đĩa.
Vì món ăn chỉ có vào tháng 2 Âm lịch nên để thưởng thức món đặc sản Ninh Bình này, bạn phải đi đúng thời điểm.
Gà đồi Ninh Bình
Gà đồi cũng là một trong những món đặc sản Ninh Bình rất được ưa chuộng, được nuôi ở Vườn Quốc gia Cúc Phương. Do được nuôi thả tự nhiên nên thịt gà rất ngon, có độ dai chắc và có vị ngọt tự nhiên.
Miến lươn
Miến lươn có mặt ở nhiều nơi, nhưng miến lươn Ninh Bình lại có hương vị đặc trưng bởi cách chế biến riêng của người dân nơi đây. Bát miến lươn có phần nước dùng được hầm từ xương lươn nên có vị ngọt tự nhiên, thịt của lươn được rim gia vị đậm đà khó cưỡng.
Lươn ở đây phải là những con lươn cốm béo khỏe, lưng màu nâu hồng, cách sơ chế lươn cũng cần tỉ mỉ, kỳ công. Miến lươn thường được ăn kèm với hoa chuối bánh tẻ, thái sợi còn tươi nguyên.
Cua đồng rang lá lốt
 |
Dân sành ăn và háo hức thưởng thức các món độc lạ địa phương chắc chắn không thể bỏ qua cua đồng rang lá lốt. Cua được bắt về đang còn rất tươi, vì đặc trưng loài cua này là sống ở trong những vùng bùn nên việc sơ chế sẽ phải hết sức cầu kỳ phức tạp.
Người dân nơi đây kết hợp chế biến cùng lá lốt tạo nên món ăn thơm lừng nức mũi. Màu sắc bắt mắt của cua, màu xanh thanh mát của lá lốt, khiến dạ dày đói sôi sùng sục. Khi ăn món ăn này, bạn sẽ cảm nhận được sự giòn tan và vị béo hấp dẫn của cua, hòa quyện cùng mùi thơm của lá lốt tạo thành món cua đồng thơm ngon không thể chối từ.
Rượu cần Nho Quan
Rượu cần Nho Quan do người dân tộc Mường tạo ra, nên mang đậm chất riêng là không chưng cất. Rượu được làm hết sức tỉ mỉ từ khâu chọn gạo nếp, trộn men, ủ cho đến quá trình uống. Khi uống, chỉ cần thêm chút nước vào những vỏ sành ủ rượu là có thể thưởng thức. Rượu có vị ngon ngọt, hơi cay cay lại không gây nhức đầu.
Cà niễng
Cà niễng được xem như có họ hàng với cà cuống vì chúng sở hữu ngoại hình khá giống nhau, cùng xuất hiện trên những cánh đồng quê, cư trú trong các bãi gò chuyên trồng lạc, ngô, khoai. Nếu cà cuống gây ấn tượng bởi vị cay nồng, thì cà niễng cũng bùi, ngậy và thơm ngon không kém. Người Ninh Bình còn gọi cà niễng bằng cái tên “sâu nước”. Chúng nhỏ như đầu ngón tay út, cánh đen, hơi cứng.
Cà niễng mang về cần vặt hết chân, bỏ cánh, moi bụng rồi rửa sạch, để cho khô nước. Tiếp đó, đầu bếp chỉ cần rang lên, nêm mắm muối vừa phải là đã thành một món ăn đồng quê đích thực.
