| Giá heo hơi hôm nay tiếp tục giảm, dịch tả heo Châu phi đang lan rộng tại một số địa phương Tiêu hủy hơn 2.500 con heo do dịch tả heo châu Phi tại Đăk Lăk |
 |
| Lực lượng chức năng thu gom và xử lý heo bị chết do dịch tại một ổ dịch mới phát hiện. |
Ổ dịch bùng phát diện rộng do giám sát và kiểm soát chưa hiệu quả
Từ đầu năm đến hết ngày 22/7, cả nước đã ghi nhận 636 ổ dịch tả heo châu Phi tại 30 tỉnh, khiến hơn 42.000 con heo mắc bệnh và hơn 43.000 con buộc phải tiêu hủy. Dịch bệnh chưa có dấu hiệu hạ nhiệt khi vẫn còn 256 ổ dịch chưa qua 21 ngày tại 26 địa phương. Đặc biệt, nhiều ổ dịch tái phát từ khu vực từng có dịch trước đó, phần lớn tập trung ở các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ – nơi điều kiện vệ sinh, an toàn sinh học còn yếu kém và chưa được giám sát chặt chẽ.
Theo ông Phan Quang Minh – Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi và Thú y, nguy cơ dịch tiếp tục lan rộng là rất lớn nếu không có biện pháp phòng dịch hiệu quả. Nguyên nhân được chỉ ra là do mô hình chăn nuôi nhỏ lẻ vẫn còn phổ biến, trong khi ý thức phòng dịch của người nuôi còn hạn chế. Một số hộ khi phát hiện heo có dấu hiệu nhiễm bệnh đã không khai báo với cơ quan chức năng, thậm chí vứt xác heo ra môi trường hoặc bán tháo, làm gia tăng nguy cơ lây nhiễm trên diện rộng.
Không chỉ vậy, năng lực phòng dịch tại cơ sở cũng đang bị đặt dấu hỏi lớn. Lực lượng thú y tuyến xã hiện còn mỏng, nhiều địa phương không có cán bộ chuyên trách, dẫn đến công tác giám sát và phản ứng với ổ dịch còn bị động. Cùng với đó, hoạt động giết mổ động vật, đặc biệt tại các cơ sở nhỏ lẻ, cũng đang bị buông lỏng kiểm soát. Cả nước hiện có gần 25.000 cơ sở giết mổ gia súc nhỏ lẻ, trong đó có đến 73% không có giấy phép đăng ký kinh doanh hoặc không được chính quyền cho phép hoạt động.
Thực tế cho thấy, một số cơ sở vẫn thu gom, giết mổ gia súc có dấu hiệu mắc bệnh hoặc nghi mắc bệnh – hành vi vi phạm pháp luật thú y và tiềm ẩn nhiều rủi ro cho sức khỏe cộng đồng. Sau các đợt mưa lũ lớn vừa qua, tình hình càng đáng lo ngại hơn. Tại một số nơi như Thanh Hóa, Quảng Nam, Quảng Ngãi… đã ghi nhận hiện tượng xác heo trôi nổi trên kênh rạch cùng các ổ dịch mới xuất hiện, cho thấy dịch bệnh đang có chiều hướng lan nhanh trong điều kiện môi trường thuận lợi.
Hiệu quả vaccine đã rõ nhưng triển khai vẫn còn quá chậm
 |
| Cán bộ thú y tiêm vaccine dịch tả heo châu Phi tại một hộ chăn nuôi nhỏ lẻ ở địa phương. |
Trong bối cảnh dịch tả heo châu Phi liên tục tái bùng phát, một điểm sáng là Việt Nam đã chủ động sản xuất được ba loại vaccine phòng bệnh. Theo Cục Chăn nuôi và Thú y, đến nay gần 8 triệu liều vaccine đã được cung ứng ra thị trường với giá thành chỉ khoảng 62.000 – 63.000 đồng/lọ, tương đương giá 1 kg heo hơi. Kết quả tiêm phòng tại 45 tỉnh, thành cho thấy hiệu lực bảo hộ cao: tỷ lệ tử vong sau tiêm chỉ khoảng 0,1%, chủ yếu do vật nuôi nhiễm virus trước đó hoặc có sức đề kháng yếu.
Trong giai đoạn 2023–2025, cả nước đã có hơn 1 triệu con heo được tiêm vaccine dịch tả châu Phi, góp phần giúp nhiều địa phương kiểm soát hiệu quả các ổ dịch. Tuy nhiên, những kết quả này vẫn chưa phản ánh được mức độ phổ cập rộng rãi. Thực tế cho thấy nhiều hộ chăn nuôi vẫn không chủ động tiêm phòng, dù vaccine đã có và giá không phải là rào cản lớn.
Theo đánh giá của các chuyên gia, nguyên nhân khiến vaccine chưa được triển khai rộng là do nhiều người chăn nuôi còn tâm lý chờ đợi hỗ trợ từ Nhà nước, thiếu thông tin đầy đủ và cụ thể về hiệu quả cũng như quy trình sử dụng vaccine. Mặt khác, một số địa phương chưa tích cực trong việc phổ biến, vận động, hướng dẫn tiêm phòng, dẫn đến tình trạng vaccine "nằm kho", trong khi dịch bệnh tiếp tục bùng phát trên thực địa.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến cho rằng: “Vaccine đã được nghiên cứu kỹ, hiệu quả rõ ràng, giá lại rẻ, nhưng vẫn chưa đến được tay người nuôi – vậy trách nhiệm này thuộc về ai?”. Ông nhấn mạnh việc triển khai tiêm phòng cần sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống – từ cấp cơ sở đến chính quyền địa phương và các tổ chức hỗ trợ nông dân.
Câu chuyện không chỉ nằm ở việc có vaccine hay không, mà là ở khâu tổ chức triển khai, hướng dẫn, giám sát và kiểm soát thực hiện. Nếu không có một chiến lược tiêm phòng rõ ràng và toàn diện, thì mục tiêu kiểm soát dịch bệnh, đảm bảo sức khỏe đàn vật nuôi và an toàn thực phẩm sẽ khó đạt được. Trong bối cảnh ngành chăn nuôi đang hướng tới mục tiêu tăng trưởng 5,75% và kim ngạch xuất khẩu nông sản 70 tỷ USD trong năm nay, việc để dịch bệnh tiếp tục lan rộng do thiếu tiêm phòng là một rủi ro không thể xem nhẹ.
