 |
| Bên cạnh cá tươi thì người ta còn sử dụng nhiều hải sản như mực, tôm... khi ăn lẩu lạp xạp |
Quảng Ninh cách Thủ đô Hà Nội khoảng 125km. Với những thắng cảnh và di tích lịch sử như vịnh Hạ Long, đảo Cô Tô, Bãi Cháy, đảo Tuần Châu, núi Yên Tử, đền Cửa Ông… Quảng Ninh luôn là một trong những điểm du lịch nổi tiếng của nước ta.
Bên cạnh nhiều điểm du lịch đặc sắc, ẩm thực Quảng Ninh cũng là nét hấp dẫn, thu hút du khách. Khi đến Quảng Ninh, du khách còn có thể thưởng thức nhiều món đặc sản như khâu nhục, bánh gật gù Tiên Yên, chả mực Hạ Long, măng trúc Yên Tử, gà đồi hay lẩu lạp xạp… Trong đó món lẩu lạp xạp là món ăn thú vị, rất đáng thử.
“Lạp sạp” hay “lạp xạp”, hay “lạp chạp”, "lạp tạp" là cách mà người ta dùng để gọi chung tất cả những con cá mà dân thuyền chài đánh bắt được hàng ngày rồi gom lại bán chung thành “mớ” ở các bến thuyền, chợ cá, bao gồm rất nhiều loại cá, được đánh bắt theo mùa như: Cá ót, cá hói, cá song, cá mú, cá dìa, cá bò, cá gầu, cá ong…Đôi khi có lẫn cả mấy con tôm, vài con ghẹ, mực cánh, mực sim… mùa nào thứ ấy, hoàn toàn là cá tự nhiên, tươi sống.
Để mua được những mớ cá tươi và rẻ, người ta thường phải dậy từ 5h sáng hoặc 3-4h chiều đi các chợ cá, bến thuyền chài quanh thành phố, mua trực tiếp của dân chài khi họ mới đánh bắt lên. Cũng vì là mua cá của dân thuyền chài và nấu theo kiểu người dân thuyền chài hay ăn mà nhiều người gọi lẩu cá lạp sạp bằng cái tên khác: “Lẩu thuyền chài”.
Để nấu được món lẩu lạp sạp ngon, đúng hương vị kiểu “thuyền chài” thì yếu tố đầu tiên là cá phải thật tươi, nước lẩu trong, thanh, có vị chua ngọt mềm mại, thơm nhẹ mùi gừng và nức thơm mùi thịt cá.
 |
| Các loại cá của món lẩu lạp xạp thường có hình dáng, kích cỡ khác nhau |
Thường những người dân ở đảo và dân thuyền chài hay tạo độ chua thanh cho nước lẩu bằng cách cho vào vài miếng bứa khô. Bứa là một loại quả chua, cây mọc tự nhiên trên rừng, có nhiều ở đảo Quan Lạn, Vân Đồn. Bứa tươi có hình dáng và kích thước gần như quả ổi găng, khi chín người ta thường tách đôi, ăn phần ruột thơm ngọt, còn vỏ thì phơi khô để dành nấu canh chua dần…
Nước dùng nấu từ bứa thường có vị chua nhẹ, thanh và thơm mùi đặc trưng của bứa rất hấp dẫn. Tuy nhiên, người ta cũng có thể nấu bằng nước chua của quả me hoặc quả dọc cũng rất ngon.
Để tạo độ thơm cho canh cá hoặc nước lẩu, họ hay thêm vào vài sợi gừng thái chỉ, vài nhánh hành khô đập dập cùng mấy trái ớt cay. Gia vị nêm vào nước dùng thường nhẹ nhàng, vừa phải, vì bản thân vị của thịt cá ở vùng biển Hạ Long đã rất đậm đà và ngọt hơn thịt của cá nước ngọt hay cá của các vùng biển khác.
Theo kinh nghiệm của những người sành ăn, cá tươi khi thả vào nồi nước lẩu sôi, chỉ cần đợi đến khi mình cá nổi lên trên, mắt cá nổ ra là khi cá vừa chín, nên vớt ăn ngay chứ không nên để lâu vì thịt cá sẽ bị bở, bã và bớt đi vị ngọt. Trong lần trải nghiệm này tôi đã áp dụng đúng theo kinh nghiệm đó. Quả thật, khi nếm miếng cá đầu tiên, cảm nhận cực kỳ khác biệt và thú vị: Thịt cá dai, đằm, ngọt và thơm mùi cá tự nhiên rất quyến rũ người ăn. Cảm giác chỉ muốn ăn thêm, ăn nữa và ăn mãi...
Ở một số quán, để tạo sự đặc biệt hơn cho nồi lẩu cá lạp sạp, thuyền chài, người ta còn làm thêm những viên chả cá ót rất cầu kỳ và công phu. Cá ót là loại cá nhỏ (khoảng 3-4 đầu ngón tay), mình dẹt, thịt ăn cực kỳ thơm ngon.
 |
| Quả bứa, gia vị không thể thiếu của món lẩu lạp xạp |
Để làm được 3kg chả cá ót, người ta phải chuẩn bị 10kg cá ót tươi, sau đó khéo léo lọc lấy hai dải thịt mỏng ở hai bên mình cá, ướp thêm chút xíu hạt tiêu, sau đó đem xay nhuyễn với chút lá thì là rồi viên lại thành viên chả nhỏ, tròn, xinh như những trái sấu xanh.
Khi nước dùng sôi, người ăn sẽ khéo léo thả những viên chả cá ót vào, đợi khi những viên chả chuyển màu trắng và nổi lên trên mặt nước là có thể vớt ra thưởng thức.
Chả cá ót khi ăn có vị ngọt, mềm nhưng không bở, mùi thơm nồng đượm của cá ót, hạt tiêu và thì là… Khách ăn rất hiếm người không gọi thêm vì thực sự món chả cá ót rất ngon và đặc biệt.
Giờ thì tôi đã hiểu vì sao người ta lại đổ xô đi tìm, xếp hàng để chờ được ăn món lẩu có cái tên kì lạ này: không chỉ vì giá tương đối rẻ so với các loại lẩu cá khác, số lượng cá phục vụ không nhiều, mà cái chính là vì khi thưởng thức món lẩu này, vị giác của người ăn bị kích thích một cách kì lạ, cảm giác như bị say mê, lôi cuốn bởi món ăn.
Vì thế mà những người đã một lần ăn món này thường trở thành khách quen của quán, dù phải xếp hàng và đợi bao lâu người ta cũng cố gắng chờ để được thưởng thức.
