 |
Sá sùng hay còn gọi là con trùn biển, sâu đất, địa sâm... sống nhiều ở những bờ biển thuộc Quảng Ninh như: Vân Đồn, Quan Lạn. Đây được xem là món ăn đặc sản có giá đắt đỏ như vàng khi 1kg sá sùng khô có giá vào khoảng 3-5 triệu đồng/kg. Từ thời xưa, sá sùng được khai thác để làm cống vật cho vua, quan và chỉ có những người giàu có mới đủ điều kiện sử dụng.
Sá sùng được coi là nguyên liệu, gia vị hạng sang của những gia đình có điều kiện, với cái tên là "mì chính nhà giàu" khi chúng sở hữu hương vị thơm ngon như xương hầm. Từ thời xưa, sá sùng được khai thác để làm cống vật cho vua, quan và chỉ có những người giàu có mới đủ điều kiện sử dụng.
Về đặc điểm nhận dạng, con sá sùng là loài động vật thuộc họ thân mềm, không xương, giống như giun đất (địa long), màu nâu đỏ. Chúng có kích thước nhỏ và dài khoảng 5-10 cm, có con dài hơn thì khoảng 15 - 18cm, nó không có tim, gan, phổi mà chỉ toàn là cát.
Loại hải sản này thường sinh sống ở các vách đá hoặc dưới đất khi nước thủy triều rút. Ngư dân thường đào sá sùng khi nước biển xuống vào khoảng thời gian từ tháng 3 đến tháng 7 hàng năm. Sau khi đem về, họ sẽ sơ chế, có thể bán tươi hoặc sẽ chế biến phơi khô bảo quản ăn dần hoặc bán.
Hiện tại, trên thị trường, sá sùng tươi đã làm sạch cát được bán giá 600.000 – 650.000 nghìn đồng/kg. Loại khô sẽ được chia làm 2 loại: vụn và nguyên con. Loại vụn khô bán giá dao động từ 1,6 - 1,7 triệu đồng/kg. Còn loại nguyên con rao bán giá lên đến 4 -5 triệu đồng/kg.
 |
Sá sùng có thể làm được rất nhiều món như xào, nướng, nấu cháo, tẩm bột chiên giòn... Đặc biệt, nó còn là 1 nguyên liệu không thể thiếu để ninh nước dùng phở, tạo nên độ ngọt tự nhiên cho món ăn nổi tiếng này. Ngày xưa, người ta dùng sá sùng chủ yếu như một dạng tôm khô dùng trong chế biến các loại nước lèo làm phở, hủ tíu, bún.
Theo nhiều đánh giá, sá sùng của huyện Hải Hà, đảo Quan Lạn, huyện Vân Đồn là loại sá sùng ngon và có chất lượng cao nhất. Ngoài ra, loại sá sùng ở vùng cù lao Ré (bây giờ là huyện đảo Lý Sơn, Quảng Ngãi) cũng được đánh giá cao.
Những năm gần đây, do tình trạng đánh bắt quá mức không hợp lý và môi trường sống bị suy thoái nên môi trường tự nhiên của sá sùng bị giảm mạnh, đẩy giá cả lên ngày một cao. Sau khi bắt, sá sùng tươi phải được làm sạch bằng cách lộn ngược để tẩy rửa bùn đất, các cơ quan nội tạng rồi cắt hai đầu, rửa sạch mới mang đi chế biến.
Sá sùng có giá trị dinh dưỡng cao khi chứa đến 18 loại axit amin và 17 loại khoáng chất cần thiết cho cơ thể. Trong Đông y, món đặc sản này tốt cho sức khỏe nam giới, người bị hen suyễn, trẻ em bị còi xương,...
Các món ngon từ sá sùng
Sá sùng - món ngon làm nên hương vị đặc trưng của phở
Phở ngon vì nước hầm xương bò và nhiều loại rau mùi khác. Nhưng bạn có biết, ở một số tỉnh thành, phở ngon hơn nhờ có sá sùng không? Sá sùng được ví như “mì chín tốt cho sức khỏe”, khi nấu cùng với phở sẽ mang lại cho nước dùng hương vị đậm đà và ngọt thanh. Để mang lại vị phở đặc trưng, không lẫn lộn, nhiều hàng phở gia truyền ở Việt Nam đã chọn sá sùng làm một gia vị không thể thiếu trong nước dùng của mình.
Cháo sá sùng
 |
Đây là món ngon của một số vùng biển ở Việt Nam. Cháo sá sùng được nấu theo cách thức của người Tiều, tức là ăn đến nấu đến đó. Cháo sá sùng nhờ vậy mà giữ được hương vị tươi ngon trong từng nguyên liệu, đặc biệt vẫn giữ nguyên độ gia giòn sần sật của sá sùng. Cháo sá sùng thơm ngon hơn khi ăn cùng gừng sợi và một ít cải cúc trụng sơ.
Sá sùng lăn bột chiên giòn
Đây là cách chế biến đơn giản nhất của sá sùng. Sá sùng nêm chút gia vị và đem đi lăn bột chiên giòn, sẽ trở thành một món ngon bắt vị trên bàn rượu của các cánh mày râu. Sá sùng tươi đậm vị biển khi làm chín vẫn giữ nguyên độ dai giòn của phần thịt vốn có, kết hợp với cái giòn rụm của bột chiên, sẽ khiến vị giác của bạn say mê ngay từ miếng đầu tiên.
Sá sùng nướng
 |
Giống như nhiều loại hải sản khô khác, nướng là cách chế biến đầu tiên được nghĩ đến. Nướng là cách thức chế biến sá sùng đơn giản nhất, ngon nhất. Hương vị sá sùng kết hợp với mùi lửa than hồng sẽ rất phù hợp với một ly bia mát lạnh. Sá sùng nướng chấm thêm muối ớt cay, chắc chắn sẽ trở thành một món “mồi bén” trong mọi bữa tụ tập bạn bè.
Canh sá sùng lá lốt
Ai đã từng ăn món canh này sẽ phải nhận định rằng, hương thơm của lá lốt nhất định phải đi cùng với vị ngọt của sá sùng mới tạo ra được một hương vị hoàn hảo. Húp một chút nước canh ngọt mát có vị hơi cay của ớt, ăn một miếng sá sùng ngọt dai ăn cùng cơm nóng thì còn gì tuyệt vời hơn. Nếu đến một số tỉnh miền Bắc, bạn sẽ dễ bắt gặp hình ảnh tô canh sá sùng lá lốt trên mâm cơm gia đình.
