 |
| Cây kim ngân hoa |
Kim ngân hoa hay còn có tên gọi khác là nhẫn đông hoa. Sở dĩ có tên này vì cây không những có khả năng chịu đựng được mùa đông mà còn có thể phát triển xanh tốt vào giai đoạn thời tiết này (nhẫn đông nghĩa là chịu đựng mùa đông).
Cây kim ngân khi ra hoa có điểm rất đặc biệt là những hoa ra sớm sẽ có màu trắng như bạc, sau đó một thời gian nở lâu dài các hoa này sẽ chuyển sang màu vàng, cho nên trên cùng một cây ta có thể thấy được 2 màu sắc hoa cùng hiện diện là hoa trắng và hoa vàng, vì thế cây được đặt tên là kim ngân (kim là vàng, ngân là bạc).
Kim ngân có tên khoa học là Lonicera japonica Thunb. Đây là loại cây mọc hoang ở nhiều tỉnh phía bắc nước ta, đặc biệt là các tỉnh miền núi như: Cao Bằng, Lạng Sơn. Ngày nay, cây đã được trồng phổ biến ở nhiều nơi để làm thuốc điều trị bệnh.
Đây là một loại cây có thân dây mọc leo, thân cây có khả năng vươn dài tới 10m hoặc hơn. Cành cây lúc còn non có màu lục nhạt, phủ lông mịn, khi cành già chuyển sang màu nâu đỏ nhạt, nhẵn. Lá mọc đối hoặc vòng 3, hình trứng dài, đầu hơi tù, phía cuống tròn, cuống ngắn, cả 2 mặt lá đều phủ lông mịn.
Bộ phận thường được thu hái là hoa, còn cành lá ít được sử dụng hơn vì tác dụng dược lý so với hoa không hiệu quả bằng. Người ta thường thu hái vào đầu mùa hạ những hoa có nụ mới nở còn màu trắng chưa chuyển vàng là tốt nhất.
Cây kim ngân có thể mọc xanh tốt quanh năm, lại cho hoa đẹp và thơm, nên cây còn có thể được sử dụng để làm cây cảnh trong vườn nhà, vừa có thể sử dụng như một vị thuốc có sẵn cho gia đình.
 |
| Nụ kim ngân hoa sấy khô |
Theo Đông y, kim ngân hoa vị ngọt, tính hàn, không độc, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, trị sốt. Trong nhân gian thường sử dụng để chữa mụn nhọt, rôm sảy, thủy đậu, sởi, tả lỵ. Ngoài ra, đã có một số nghiên cứu cho thấy kim ngân có vai trò trong điều trị dị ứng, viêm mũi và thấp khớp. Liều thường dùng trong ngày từ 12 - 20g hoa khô.
Ngày nay, khi chiết xuất các thành phần có trong hoa kim ngân, người ta tìm thấy trong đó một số các chất có lợi trong việc phòng cũng như điều trị bệnh như flavonoid, saponin và các yếu tố khác có công dụng kháng khuẩn, kháng viêm, chống khối u, làm mau liền sẹo. Đồng thời, các chất hiện diện trong cây có khả năng chống lại quá trình oxy hóa của cơ thể, ngăn chặn quá trình lão hóa cũng như có vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa các căn bệnh mạn tính.
Qua một số nghiên cứu về khả năng sử dụng kim ngân hoa như một loại kháng sinh thực vật, người ta đã thấy được công dụng hiệu quả của nó đối với việc đề kháng một số vi khuẩn như: trực khuẩn lỵ, dịch hạch, thương hàn, cận thương hàn, liên cầu khuẩn tan huyết và có tác dụng yếu hơn đối với các loại vi khuẩn khác như: E.coli, phế cầu, tụ cầu vàng, bạch hầu. Ngoài ra, nó còn có khả năng ức chế một số nấm ngoài da khá hiệu quả.
Kim ngân hoa có khả năng kháng viêm, giảm xuất tiết, hạ sốt, làm thanh mát cơ thể. Người xưa thường sử dụng kim ngân pha nước uống để giải nhiệt cơ thể, làm dịu mát trong những ngày thời tiết oi bức, hay cho trẻ em sử dụng để điều trị rôm sảy, mẩn ngứa.
Giàu lên nhờ trồng kim ngân hoa
 |
| Cây kim ngân hoa và mô hình trồng cây dược liệu kim ngân hoa Ảnh: Trang Đoàn |
Những năm gần đây, do nhu cầu của thị trường đối với sản phẩm từ cây kim ngân hoa, một số hộ dân đã nhanh nhạy triển khai trồng đại trà loại cây dược liệu này trên các diện tích đồi thấp, đất nông nghiệp kém hiệu quả, hình thành một số mô hình trồng kim ngân hoa mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Điển hình như các mô hình trồng kim ngân hoa ở xã Hoàng Hoa Thám, một xã miền núi của TP Chí Linh, tỉnh Hải Dương. Đến nay, diện tích trồng cây kim ngân hoa tại xã Hoàng Hoa Thám là 7 ha, chiếm khoảng 1,5% diện tích đất nông nghiệp trên địa bàn.
Bà Nguyễn Thị Hòe, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) xã Hoàng Hoa Thám, cho biết cây kim ngân hoa mỗi năm cho thu hoạch hai lần, vào tháng 4 và tháng 7. Hoa sau khi đã được phơi khô giá dao động từ 280.000 - 300.000 đồng/kg; thân, lá phơi khô bán được giá từ 28.000 - 30.000 đồng/kg. Sau khi trừ các chi phí, mỗi sào (Bắc Bộ) trồng kim ngân hoa một năm cho thu nhập từ 25 - 30 triệu đồng, cao hơn một số cây trồng khác.
Nữ bác sĩ đông y Vũ Minh Tú ở xã Kiến An, huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang sở hữu khu vườn rộng 6.000 m2 trồng 4.000 cây kim ngân hoa, cây được trồng theo hàng rất bài bản, hoa nở đều rất đẹp và đặc biệt là được bón phân hữu cơ quanh năm.
Chị Tú cho biết cây này nếu trồng có sử dụng thuốc và phân hóa học thì không giữ được dược tính đặc biệt của hoa. Năm 2020, chị Tú bắt đầu thu hoạch hoa rồi đem sản xuất ra một số sản phẩm thử nghiệm. Đến đầu năm 2021, chị Tú chính thức đưa ra thị trường sản phẩm kim ngân hoa sấy khô (100% là nụ hoa), trà kim ngân hoa dạng túi lọc.
Các sản phẩm của chị đều qua công nghệ sấy lạnh ở nhiệt độ dưới 25 độ C, không chất bảo quản. Cách làm này giữ được dược tính của hoa. Trong năm đầu tiên đưa sản phẩm ra thị trường, doanh thu của chị đã đạt gần 1 tỉ đồng.
