Doanh nghiệp thủy sản cần lên kịch bản ứng phó thiếu container rỗng

Trước tình hình trên, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) khuyến cáo các hội viên doanh nghiệp thủy sản cần lên kế hoạch và kịch bản sẵn sàng ứng phó nhằm hạn chế tối thiểu sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng. Đồng thời giảm thiểu tối đa sự sụt giảm xuất khẩu của mỗi doanh nghiệp cũng như tổng kim ngạch của toàn ngành trong thời gian tới.

VASEP cho biết, hiện đang tiến hành khảo sát từ các doanh nghiệp về vấn đề này để có những đánh giá báo cáo lên Chính phủ và các Bộ ngành có liên quan nhằm tháo gỡ đồng hành cùng cộng đồng doanh nghiệp thủy sản.

Doanh nghiệp thủy sản cần lên kịch bản ứng phó thiếu container rỗng

Trước đó, sau nhiều quý xuất khẩu thủy sản không ổn định hoặc giảm do đại dịch Covid VASEP đã đưa ra dự báo lạc quan và kỳ vọng và tăng trưởng xuất khẩu thủy sản trong quý IV/2020 có thể đẩy tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản của năm nay lên 8,6 tỷ USD. Tuy nhiên việc thiếu container rỗng để đóng hàng, không có tàu chuyên chở, rất có thể ảnh hưởng tới nỗ lực tăng trưởng của ngành. Nhiều khả năng kim ngạch sẽ không đạt được như đã đề ra do tháng 11 và tháng 12/2020 giá trị xuất khẩu sụt giảm vì nhiều đơn hàng hoãn.

Theo Bộ Công Thương, thời điểm cuối năm các ngành nông thủy sản đang vào mùa giao cao điểm giao dịch và giao hàng từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau nên lượng xuất khẩu hàng rất lớn. Các doanh nghiệp gạo phản ánh hàng đã sẵn sàng nhưng phải chờ đợi hãng tàu thông báo tập kết mới được xuất đi, thời gian giao hàng bị chậm lại từ 7 đến 20 ngày. Các doanh nghiệp cà phê ngoài khoản cước phí đang phải trả cao gấp đôi so với những tháng bình thường còn phải trả các khoản phí trong mùa cao điểm cho hãng tàu. Tương tự, các doanh nghiệp xuất khẩu điều và chè phản ánh không xuất khẩu được sang các thị trường chủ lực khi cước phí tăng gấp 6-7 lần.

Điều đáng quan ngại là hiện tại, nhiều hãng tàu thông báo cắt dịch vụ trên một số trạm và chưa có kế hoạch cho năm 2021.

Điều này xuất phát từ tác động của dịch Covid-19 và giãn cách xã hội tại các nước, dẫn đến tình trạng thiếu container và nhân lực xử lý hàng hóa, đẩy giá thuê container lên cao. Chính vì thế không chỉ VASEP mà các ngành hàng khác cũng đang khuyến cáo doanh nghiệp có kịch bản ứng phó kịp thời để giảm thiệt hại.

Hiện nay, tác động của dịch Covid-19, việc giãn cách xã hội, năng lực xử lý hàng của các cảng ở châu Âu và Bắc Mỹ sụt giảm dẫn đến các hãng tàu phải cắt giảm tuyến, gây thiếu hụt chuyến, chỗ chở hàng.

Tác động của dịch Covid-19 cũng làm cho năng lực sản xuất của các khu vực như Mỹ Latinh, Đông Âu, Nam Á bị sụt giảm, do vậy Mỹ và châu Âu tăng cường nhập khẩu từ khu vực Đông Á, trong đó có Trung Quốc và Việt Nam.

Việc phong tỏa do dịch Covid-19 tại các nước dẫn đến tình trạng thiếu nhân lực xử lý hàng hóa, do vậy container rỗng tồn đọng tại Bắc Mỹ và châu Âu trong khi lại thiếu hụt ở Trung Quốc và khu vực Đông Á, từ đó đẩy giá thuê container lên cao. Tình trạng thiếu container rỗng ở Trung Quốc diễn ra sớm hơn và nghiêm trọng hơn nên Trung Quốc tìm cách gom container từ các nước, lượng vỏ container bị “hút” về Trung Quốc nhiều gây nên tình trạng khan hiếm vỏ container ở nhiều nước khác, trong đó có Việt Nam.

Việc gián đoạn nguồn cung và tồn kho thấp, khả năng vận chuyển hàng hóa có thể bị gián đoạn bất kỳ khi nào khiến các nhà nhập khẩu tăng cường dự trữ bằng mọi giá đã gây nên tâm lý căng thẳng, thúc ép các doanh nghiệp xuất khẩu phải chấp nhận chi phí cao để xuất được hàng. Mặt khác, năng lực tiếp nhận, quản lý container rỗng của các doanh nghiệp Việt Nam còn hạn chế, không có bãi tập kết (depot) container rỗng đủ lớn, các depot quy mô nhỏ lẻ, phân tán và không đáp ứng được nhu cầu đóng hàng xuất khẩu…

Doanh nghiệp thủy sản cần lên kịch bản ứng phó thiếu container rỗng

Bộ Công Thương đánh giá, việc tăng giá cước tàu biển, giá thuê container sẽ có tác động bất lợi, ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam. Việc tăng cước thuê tàu và container không ảnh hưởng trực tiếp tới các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam áp dụng phương thức “bán FOB” nhưng việc hàng hóa phải lưu kho chờ xuất khẩu gây thiệt hại cho doanh nghiệp, chi phí lưu kho lưu bãi bị đội lên ước tính từ 5-10% giá trị lô hàng.

Còn với doanh nghiệp chọn phương thức “bán C&F” hoặc “bán CIF” thì việc phải trả thêm từ vài trăm đến hàng nghìn USD/cont làm chi phí xuất khẩu gia tăng đột biến, các khoản chi này không được dự tính trước và mức tăng quá cao sẽ làm cho doanh nghiệp xuất khẩu thiệt hại, thua lỗ. Việc tăng giá cước thuê tàu cũng gây hiệu ứng làm tăng các khoản phí, phụ phí thu tại cảng như phí xếp dỡ (THC), phí mất cân bằng container (CIC), phụ phí mùa cao điểm… và các khoản phí này phía doanh nghiệp Việt Nam phải chịu.

Để giải quyết tình trạng này, mới đây, ngày 25/12/2020, Cục Hàng hải Việt Nam (Bộ Giao thông Vận tải) cũng gửi công văn hỏa tốc tới các hãng tàu vận tải biển container đề nghị các hãng tàu thực hiện nghiêm túc chỉ đạo của Cục Hàng hải Việt Nam tại Công văn số 4525/CHHVN-VTDVHH về việc thực hiện việc niêm yết giá theo Nghị định số 146/2016/NĐ-CP, cung cấp thông tin về việc niêm yết giá, phụ giá dịch vụ vận chuyển hàng hóa container bằng đường biển.

Đồng thời, có biện pháp tăng lượng dữ trữ container rỗng (loại 40 feet) ở Việt Nam để đáp ứng nhu cầu xuất khẩu hàng hóa bằng container cho các chủ hàng trong giai đoạn nhu cầu cao như hiện nay.

Cục Hàng hải Việt Nam đề nghị các hãng tàu công khai, minh bạch về giá cước vận chuyển container và thực hiện việc tăng giá theo đúng quy định của pháp luật Việt Nam; đồng thời có biện pháp kiểm tra, giám sát các bộ phận điều hành không để cho các cá nhân lợi dụng tình hình hiện tại của thị trường trục lợi, chào giá bất hợp lý gây khó khăn cho các chủ hàng và gây rối thị trường vận tải biển.

Cục Hàng hải Việt Nam sẽ phối hợp với các cơ quan có liên quan tiến hành kiểm tra trực tiếp tại các Hãng tàu và xử lý nghiêm các trường hợp cố tình vi phạm theo đúng quy định.