Những sai lầm khi sử dụng nước mắm gây hại sức khỏe

Nước mắm từ lâu đã trở thành một phần không thể thiếu trong ẩm thực Việt Nam. Theo bảng thành phần dinh dưỡng Việt Nam, trong 100g nước mắm cá có 35Kcal; 5.1g protein; 0,01g lipid; 3.6g glucid; 43mg calci; 0.78mg sắt; 175mg magie; 288mg mangan và nhiều axit amin khác.

Dù vậy, không phải ai cũng biết dùng nước mắm đúng cách và vẫn mắc phải những sai lầm khi sử dụng nước mắm, khiến không thể tận dụng được thành phần dinh dưỡng trong mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây hại sức khỏe.

Chấm quá nhiều, thích đậm đà

Theo bà Nguyễn Thị Lâm - nguyên phó viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia, không ít người Việt khi chấm đồ ăn phải chấm thật sâu, sau đó lật mặt trước, mặt sau. Thói quen này có thể gây ra thừa muối.

Hiện người Việt đang ăn lượng muối khoảng 9,5g/ngày, gần gấp 2 lần khuyến cáo của WHO. Viện Dinh dưỡng quốc gia khuyến cáo khi nấu nướng cho ít muối, chấm nhẹ tay, giảm đồ mặn. "Mục đích là để giảm thói quen ăn mặn của người Việt", bà Lâm nói.

Một trong những thói quen nữa của nhiều người là ăn mặn, dù các thực phẩm đã đậm đà nhưng vẫn chấm thêm nước mắm. Một số người ăn dưa muối vẫn phải chấm mắm.

Nêm nước mắm khi đang sôi

Một sai lầm phổ biến khi nấu ăn là nêm nước mắm vào món ăn đang sôi. Tuy nhiên, điều này làm mất đi một phần axit amin trong nước mắm và làm giảm độ ngọt và hấp dẫn của món ăn. Hơn nữa, nước mắm thường thay đổi màu sắc thành màu nâu xỉn khi nêm vào món ăn đang sôi. Giải pháp là nêm nước mắm khi món ăn đã chín và được tắt bếp.

Cả gia đình chấm chung bát nước mắm

Người Việt vẫn thường có thói quen dùng chung một bát nước mắm giữa mâm cơm. Nhưng ít ai biết rằng, việc này tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori (HP) – một tác nhân chính gây viêm loét dạ dày, tá tràng và đặc biệt là ung thư dạ dày.

Theo một nghiên cứu đăng trên Tạp chí "Clinical Gastroenterology and Hepatology" năm 2020, vi khuẩn HP hiện diện trong dạ dày của khoảng 50% dân số toàn cầu và là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư dạ dày.

Vi khuẩn HP có thể xuất hiện trên đầu đũa và trở thành "cầu nối" truyền bệnh giữa các thành viên trong gia đình. Vì vậy, mỗi người hãy tập thói quen dùng bát nước chấm riêng.

Nêm nước mắm khi nấu ăn

Việc sử dụng nước mắm để nêm gia vị cho các món ăn là một trong những cách tốt nhất để làm cho món ăn của bạn thêm phong phú và đậm đà hương vị. Tuy nhiên, việc nêm nước mắm cần phải được thực hiện vừa đủ, không quá lượng, để tránh làm mất cân đối hương vị của món ăn. Hãy nhớ rằng, nước mắm rất đậm đà, do đó, hãy thêm từ từ và thử nếm thường xuyên để điều chỉnh vị gia vị sao cho phù hợp với khẩu vị của bạn.

Dùng lại bát nước mắm ăn thừa

Chúng ta thường có suy nghĩ rằng nước mắm ăn thừa không cần bỏ đi mà có thể dùng lại cho bữa ăn sau để tiết kiệm. Tuy nhiên, ThS BS Đặng Ngọc Hùng (Viện nghiên cứu và tư vấn dinh dưỡng) cảnh báo, nước mắm để từ sáng đến chiều có thể trở thành môi trường lý tưởng cho vi khuẩn phát triển, gây ra các triệu chứng như đau bụng, tiêu chảy.

Một nghiên cứu từ Đại học Tufts (Hoa Kỳ) đã chỉ ra rằng thực phẩm khi tiếp xúc với không khí trong hơn 2 giờ đồng hồ có nguy cơ nhiễm vi khuẩn gây hại. Do đó, hãy chỉ rót nước mắm vừa đủ dùng cho mỗi bữa ăn và tránh sử dụng lại nước mắm đã qua bữa trước.

Dùng quá nhiều loại nước chấm trên bàn ăn

Mỗi món ăn lại có những loại nước mắm được pha chế khác nhau tạo nên sự đặc sắc. Trên bàn ăn của người Việt có quá nhiều loại nước chấm - nước mắm, mắm tôm, mắm tép, mắm nêm… Mỗi loại nước chấm đều ngon, tuy nhiên ăn nhiều sẽ gây thừa muối.

Thói quen chấm đẫm, ăn đậm vị khiến dư thừa muối, tạo ra gánh nặng với tim, thận; từ đó tăng nguy cơ mắc các bệnh rối loạn chuyển hóa liên quan tới huyết áp, tim mạch, thận. Ăn mặn còn liên quan tới vấn đề hấp thu canxi, gây ra tình trạng loãng xương,

Không nên đun nước mắm quá lâu

Việc đun nước mắm quá lâu có thể làm mất đi hương vị tự nhiên và tạo ra mùi khó chịu. Nước mắm chứa acid amin, một thành phần quan trọng giúp tạo nên hương vị đặc trưng, nhưng nó cũng rất nhạy cảm với nhiệt độ cao. Do đó, khi sử dụng nước mắm trong các món ăn nấu chín, hãy thêm vào gần cuối quá trình nấu để giữ được hương vị tốt nhất.

Sử dụng nước mắm bán trôi nổi

Nước mắm là gia vị được bày bán rộng rãi, nhưng không phải loại nào cũng an toàn. Thực tế, cơ quan chức năng từng phát hiện nhiều lô nước mắm bị làm giả hoặc pha trộn hóa chất độc hại như soda công nghiệp. PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh (Nguyên giảng viên Viện Công nghệ và Thực phẩm, Đại học Bách khoa Hà Nội) cho biết, việc tiêu thụ nước mắm chứa soda công nghiệp có thể gây ra ngộ độc và gây tổn thương đến tim, gan, thận.

Do đó, hãy luôn chọn nước mắm lên men tự nhiên, có nguồn gốc rõ ràng để bảo vệ sức khỏe gia đình.

Không nên dùng nước mắm cho trẻ dưới 1 tuổi

Nước mắm chứa nhiều muối và các thành phần không phù hợp cho trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 1 tuổi. Sử dụng nước mắm trong khẩu phần ăn của trẻ nhỏ có thể gây ra vấn đề về hấp thu nước và cân bằng muối trong cơ thể của trẻ, gây ra nguy cơ về sức khỏe. Thay vào đó, hãy chọn các loại gia vị phù hợp và an toàn cho bé khi chuẩn bị thực phẩm cho họ.

Người bệnh thận, bệnh tim vẫn vô tư dùng nước mắm

Nước mắm chứa lượng muối cao có thể trở thành "kẻ thù" đối với những người mắc bệnh tim mạch, cao huyết áp và suy thận. Theo Hiệp hội Thận học Hoa Kỳ, lượng muối cao sẽ gây áp lực lớn lên thận, buộc thận phải làm việc nhiều hơn, từ đó khiến tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.

Những người mắc các bệnh này cần tuân thủ chế độ kiêng muối nghiêm ngặt, tránh sử dụng nước mắm hoặc chỉ dùng theo hướng dẫn của bác sĩ.

Các phương pháp sản xuất nước mắm truyền thống ở nước ta

Quyết định thành lập Hiệp hội Nước mắm truyền thống Việt Nam

Cách sử dụng và bảo quản các gia vị thông dụng để không biến gia vị thành "thuốc độc"