Trước đó, vào tháng 3/2021 Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định số 829/QĐ-BVHTTDL ngày 9/3/2021 đưa loại hình tri thức dân gian Nghề làm giày thêu (liển hài) của cộng đồng dân tộc người Xạ Phang, sinh sống tại các xã Tả Sìn Thàng, Lao Xả Phình (huyện Tủa Chùa), xã Huổi Lèng, Sa Lông (huyện Mường Chà) và xã Phìn Hồ, (huyện Nậm Pồ), tỉnh Điện Biên vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
 |
| Giày thêu của người Xạ Phang |
Nghề làm giày thêu của người Xạ Phang từ lâu đã được thực hành và trao truyền trong gia đình, cộng đồng. Đây không chỉ là cách thức truyền dạy tri thức, kỹ năng nghề nghiệp mà ẩn sâu trong đó là những thông điệp nhân văn sâu sắc về lối sống chăm chỉ, tính nhẫn nại, kiên trì của cộng đồng dân tộc người Xạ Phang.
Giày của người Xạ Phang có nhiều loại để phân biệt giới tính, độ tuổi và mục đích sử dụng hàng ngày, trong những sự kiện trọng đại của lễ tục vòng đời,... mỗi loại đều có kiểu dáng, màu sắc, họa tiết riêng biệt.
Nét đặc biệt là những đôi giày của người Xạ Phang do chính người phụ nữ tự khâu, thêu cho các thành viên trong gia đình và tích lũy dùng dần. Để hoàn thiện một đôi giày thêu phải mất khoảng thời gian từ 10 - 12 ngày với nhiều công đoạn cầu kỳ cùng với sự tỉ mẩn, khéo léo, tư duy thẩm mỹ sáng tạo,... của người phụ nữ Xạ Phang.
Mỗi một đôi giày hoàn thiện đều được xem là một tác phẩm nghệ thuật ẩn chứa tình cảm, tâm tư, sự hy vọng của người thêu. Đồng thời, đây cũng là cách thể hiện sự tự tin, lạc quan, luôn hướng tới những điều may mắn trong cuộc sống cũng như góp phần gìn giữ nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc.
 |
Được biết, sau khi Nghề làm giày thêu của người Xạ Phang được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia thì đến nay, tỉnh Điện Biên đã có 12 di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia gồm: Nghề làm giày thêu của người Hoa (Xạ Phang) ở các xã Tả Sìn Thàng, Lao Xả Phình (huyện Tủa Chùa), xã Huổi Lèng, Sa Lông (huyện Mường Chà) và xã
Phìn Hồ (huyện Nậm Pồ); Nghệ thuật trình diễn múa dân gian của người Khơ Mú tại thành phố Điện Biên Phủ và các huyện Điện Biên, Điện Biên Đông, Mường Ảng, Tuần Giáo, Tủa Chùa, Mường Chà và Nậm Pồ; Nghệ thuật Xòe Thái (tỉnh Điện Biên); Tết Nào Pê chầu của người Mông đen tại bản Nậm Pọng (xã Mường Đăng, huyện Mường Ảng);
Lễ Kin Pang Then của người Thái Trắng tại bản Na Nát (phường Na Lay, thị xã Mường Lay); Lễ hội đền Hoàng Công Chất tại Thành Bản Phủ (xã Noong Hẹt, huyện Điện Biên), Tết té nước của người Lào tại bản Na Sang 1 (xã Núa Ngam, huyện Điện Biên); Nghệ thuật tạo hoa văn trên trang phục truyền thống của người Mông hoa tại bản Cổng Trời (xã Sa Lông, huyện Mường Chà); Lễ Gạ ma thú của người Hà Nhì (huyện Mường Nhé); Tết “Mền loóng phạt ái” của người Cống; Lễ Tủ cải (Lễ cấp sắc) của người Dao quần chẹt bản Huổi Lóng (xã Huổi Só, huyện Tủa Chùa) và Lễ Pang Phoóng của người Kháng (huyện Tuần Giáo)...
