Bản Bút cách thị trấn Hồi Xuân khoảng 10km, nằm trong vùng thung lũng rộng lớn, bao quanh là hơn 1.000 ha rừng nguyên sinh nên khí hậu quanh năm mát mẻ, trong lành. Ở đây còn có hồ Pha Đay với diện tích khoảng 2,2 ha nằm trên đỉnh núi có độ cao 1.200m so với mực nước biển.
Hồ Pha Đay được bao bọc giữa rừng cây trên núi đá vôi hàng nghìn năm tuổi tạo nên bức tranh thủy mặc tuyệt đẹp. Đây cũng chính là điểm nhấn của khu du lịch cộng đồng bản Bút.
Trong tiếng Thái, Pha có nghĩa là núi, Đay có nghĩa là bậc thang. Bởi vậy, hồ Pha Đay còn mang trên mình sự hùng vĩ của núi rừng, sự mềm mại của làn nước hòa quyện cùng trời đất, núi rừng bao quanh.
 |
| Bản Bút tại xã Nam Xuân, huyện Quan Hóa được biết đến là điểm du lịch mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Thái |
Mặc dù là điểm đến mới, song bản Bút đặc biệt thu hút du khách bởi sự bình yên và nét văn hóa truyền thống đặc sắc của đồng bào dân tộc Thái. Rời chiếc thuyền độc mộc trên lòng hồ Pha Đay, du khách có thể dừng chân check-in tại các thửa ruộng bậc thang; mặc thử trang phục của đồng bào Thái; hòa mình vào những làn điệu khua luống, múa sạp, múa xòe và những trò chơi dân gian như tó lẹ, ném còn, bắn nỏ, đi cà kheo, kéo co...
Và nếu đã đến đây một lần, dừng chân nghỉ ngơi tại các homestay, được thưởng thức những món ngon truyền thống như xôi ngũ sắc, cá suối nướng, cá đồ, thịt lợn cỏ, gỏi cá dốc, cơm lam, bánh ú... hẳn du khách không thể quên được hương vị trong từng món ăn. Đặc biệt, bà con bản Bút rất hiếu khách, luôn mang đến cảm giác gần gũi, chất phác, thân thiện.
 |
| Bản Bút đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển thành điểm du lịch sinh thái cộng đồng hấp dẫn trong tương lai |
Năm 2019, UBND tỉnh Thanh Hóa đã ban hành Quyết định số 1574/QĐ-UBND về việc phê duyệt Đề án phát triển du lịch cộng đồng tại huyện Quan Hóa đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030.
Trong đó, giai đoạn 2019-2025 ưu tiên đầu tư phát triển du lịch cộng đồng tại bản Bút nhằm đa dạng hóa các sản phẩm và hoạt động du lịch cộng đồng trên địa bàn huyện. Đây là cơ sở quan trọng nhằm khai thác có hiệu quả tiềm năng du lịch và đa dạng hóa các loại hình sản phẩm và dịch vụ du lịch cộng đồng dựa vào thế mạnh về tài nguyên thiên nhiên và văn hóa tại mỗi địa phương; đồng thời góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc của cộng đồng các dân tộc tại huyện Quan Hóa nói chung, bản Bút nói riêng.
Với điều kiện tự nhiên, những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc, sự nỗ lực của địa phương cùng lòng hiếu khách của đồng bào, bản Bút đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển thành điểm du lịch sinh thái cộng đồng hấp dẫn trong tương lai.
Theo đó, xã Nam Xuân phấn đấu năm 2023 thu hút hơn 800 lượt khách, năm 2025 có hơn 2.000 lượt khách (trong đó 60% là khách lưu trú ít nhất 1 đêm); năm 2023 tổng thu từ du lịch cộng đồng đạt từ 250 triệu đồng trở lên; năm 2025 tổng thu từ du lịch cộng đồng đạt trên 800 triệu đồng... Trong đó mục tiêu phát triển du lịch sinh thái cộng đồng gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống là trọng tâm.
