Tỷ giá USD/VND tăng mạnh: Doanh nghiệp Việt Nam gồng mình ứng phó

Biến động tỷ giá USD/VND từ đầu năm 2025 đã và đang tạo áp lực lớn lên hoạt động sản xuất, xuất nhập khẩu của doanh nghiệp Việt Nam.

Tỷ giá tăng mạnh, doanh nghiệp nhập khẩu “gồng mình” xoay dòng tiền

Từ đầu năm 2025 đến nay, tỷ giá USD/VND đã tăng đáng kể – theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ngày 17/7, tỷ giá trung tâm đã chạm mức 25.168 đồng/USD, trong khi giá bán ra tại Sở Giao dịch Ngân hàng Nhà nước lên đến 26.376 đồng/USD. Đây là mức cao nhất từ trước tới nay, phản ánh rõ xu hướng đồng Việt Nam mất giá khoảng 10–12% chỉ trong vòng hơn 6 tháng.

Diễn biến này khiến nhiều doanh nghiệp nhập khẩu rơi vào thế khó. Trả lời TTO, ông Tạ Văn Lập, đại diện một doanh nghiệp gỗ nội thất cao cấp ở Đồng Nai, cho biết: “Để nhập khẩu 1 triệu USD gỗ óc chó từ Mỹ, hiện nay chúng tôi phải chuẩn bị hơn 26 tỷ đồng thay vì chỉ hơn 23 tỷ đồng như trước. Doanh nghiệp đang phải tính toán lại toàn bộ kế hoạch dòng tiền và chi phí bán hàng để không bị lỗ ngay khi hàng cập bến.”

Tình trạng này không phải cá biệt. Các doanh nghiệp nhập khẩu máy móc, nguyên vật liệu – đặc biệt trong các ngành sản xuất chế biến, dệt may, cơ khí – đang chịu tác động trực tiếp bởi sự biến động mạnh của tỷ giá. Ông Phan Đình Quân, Giám đốc Công ty TNHH EZ Shipping chuyên về logistics, chia sẻ: “Hầu hết khách hàng của chúng tôi nhập khẩu nguyên liệu từ châu Âu, Nhật và Mỹ, nên thanh toán chủ yếu bằng USD và các ngoại tệ mạnh. Tỷ giá biến động khiến chúng tôi phải mua USD với giá cao, trong khi chi phí logistics quốc tế vẫn neo ở mức cao.”

Không chỉ phải trả giá cao hơn cho USD, nhiều doanh nghiệp còn phải đối mặt với chênh lệch tỷ giá lớn giữa giá mua – bán tại các ngân hàng thương mại. Sự chênh lệch này làm phát sinh chi phí tài chính ngầm – một yếu tố mà các doanh nghiệp trước đây ít quan tâm nhưng giờ trở nên quan trọng trong quản trị rủi ro.

Để ứng phó, một số doanh nghiệp bắt đầu chuyển sang dự trữ USD hoặc các ngoại tệ khác như euro, bảng Anh, yen Nhật. Tuy nhiên, chiến lược này cũng mang tính rủi ro nếu tỷ giá điều chỉnh ngược. Hơn nữa, không phải doanh nghiệp nào cũng đủ khả năng về dòng tiền để tích trữ ngoại tệ trong thời gian dài.

Doanh nghiệp xuất khẩu được lợi nhưng không bền vững

Ở chiều ngược lại, doanh nghiệp xuất khẩu là nhóm hưởng lợi khi tỷ giá USD/VND tăng. Với cùng một lượng hàng hóa xuất khẩu, họ nhận được nhiều tiền đồng hơn khi quy đổi từ USD. Đại diện một tập đoàn xuất khẩu cá tra lớn tại miền Tây cho biết doanh thu tăng khoảng 5% so với cùng kỳ năm trước nhờ chênh lệch tỷ giá: “Cùng đơn hàng cũ nhưng giá trị quy đổi sang VND cao hơn. Đây là tín hiệu tích cực, nhất là khi thị trường Mỹ vẫn đang ổn định về nhu cầu.”

Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp xuất khẩu nào cũng được hưởng trọn lợi ích từ tỷ giá. Lý do là phần lớn doanh nghiệp Việt Nam – kể cả xuất khẩu – vẫn phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu. Ước tính có đến 50–60% nguyên phụ liệu đầu vào được mua từ nước ngoài và thanh toán bằng ngoại tệ. Như vậy, khi tỷ giá tăng, giá vốn cũng tăng theo, làm giảm biên lợi nhuận.

Ngoài ra, sự bất ổn tỷ giá cũng khiến doanh nghiệp gặp khó trong việc đàm phán giá với đối tác nước ngoài. Các hợp đồng kéo dài vài tháng trở lên sẽ đối diện rủi ro cao nếu tỷ giá tiếp tục tăng. Một số doanh nghiệp lớn đã bắt đầu áp dụng hợp đồng kỳ hạn (forward contract) để cố định tỷ giá thanh toán, nhưng công cụ này vẫn chưa phổ biến rộng rãi vì thiếu cơ sở thị trường và khả năng tiếp cận.

Theo TTO, chuyên gia kinh tế Lê Trung Nam tại TP.HCM nhận định: “Tỷ giá tăng 10–12% từ đầu năm đến nay là mức biến động lớn, gây khó khăn trong quản lý dòng tiền. Doanh nghiệp cần nhanh chóng rà soát lại toàn bộ chuỗi giá trị, từ nguồn nhập khẩu đến phương án trả nợ vay ngoại tệ, để giảm thiểu rủi ro.” Ông cũng khuyến nghị doanh nghiệp nên cơ cấu lại mô hình tài chính, giảm tỷ trọng vay USD và sử dụng các công cụ bảo hiểm tỷ giá để chủ động ứng phó.

Các chuyên gia đều cho rằng trong bối cảnh thị trường tài chính toàn cầu đầy biến động, việc tỷ giá tiếp tục biến động là khó tránh khỏi. Đặc biệt trong nửa cuối năm 2025, dự báo từ MBS và UOB cho thấy tỷ giá có thể chạm mốc 26.500–26.700 VND/USD nếu áp lực lãi suất và dòng vốn quốc tế không hạ nhiệt.

Đây là thời điểm quan trọng để các doanh nghiệp Việt Nam không chỉ “chống chọi” với rủi ro mà còn phải tái cấu trúc mô hình tài chính. Tăng tỷ lệ nội địa hóa, đa dạng nguồn cung nguyên liệu, chuyển đổi hình thức thanh toán sang các đồng tiền ổn định hơn như EUR hoặc CNY, và đặc biệt là nâng cao năng lực dự báo vĩ mô, sẽ là chiến lược sống còn trong thời gian tới.

Biến động tỷ giá không chỉ là một rủi ro mà còn là một phép thử năng lực quản trị của doanh nghiệp. Những doanh nghiệp nào chủ động, linh hoạt và có tầm nhìn dài hạn sẽ không chỉ vượt qua được khó khăn, mà còn có thể tận dụng biến động để nâng cao lợi thế cạnh tranh.

Giá USD hôm nay (5/1): Đô “chợ đen” giảm sâu

Giá vàng, tỷ giá USD/VND có hạ nhiệt sau loạt giải pháp của Ngân hàng Nhà nước?

Tỷ giá USD gần chạm mốc 26.000 đồng