 |
| Nuôi cá đăng quầng mang lại thu nhập cao cho người nông dân. Nhược Vy |
Khi biến đổi khí hậu buộc nông dân sáng tạo
Biến đổi khí hậu và thời tiết bất lợi đã khiến người dân ấp 6A, xã Vĩnh Hòa Hưng, An Giang không thể sản xuất vụ lúa Thu Đông do nước lũ và triều cường gây ngập sâu. Trong bối cảnh đó, người dân đã sáng tạo và áp dụng mô hình nuôi cá đăng quầng, biến các thửa ruộng ngập nước thành không gian nuôi thủy sản tự nhiên, giúp duy trì thu nhập ổn định. Đây là mô hình đã được người dân áp dụng nhiều năm nay. Trung tâm Khuyến nông An Giang và UBND xã Vĩnh Hoà Hưng mới đây đã tổ chức ngày hội tham quan thu hoạch, cho thấy sự quan tâm và hiệu quả của mô hình này. Hiện toàn xã Vĩnh Hòa Hưng có diện tích tự nhiên gần 9.600ha, trong đó hơn 99% là đất sản xuất nông nghiệp. Hiện toàn xã có hơn 200ha nuôi cá, chủ yếu tận dụng ao, mương vườn và mặt ruộng mùa lũ. Riêng tại ấp 6A, hiện đã phát triển hơn 85 ha nuôi cá đăng quầng mùa nước nổi, chủ yếu là cá mè và cá chép.
Ông Nguyễn Văn Thiềm, Chủ tịch UBND xã Vĩnh Hòa Hưng, cho biết: "Những năm gần đây, do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, thời tiết bất lợi nên người dân ấp 6A không sản xuất vụ lúa Thu Đông, thay vào đó sẽ đón thời điểm nước lũ tràn đồng để đăng quầng (vây lưới) thả nuôi các loại cá trên nền ruộng để tạo thu nhập. Nông dân nuôi các loại cá như cá chép, cá mè, cá lóc, cá trê; trong đó, chủ yếu là cá mè và cá chép. Xã Vĩnh Hòa Hưng có diện tích đất nông nghiệp chiếm hơn 99%, nguồn nước ngọt ổn định quanh năm, đây là điều kiện thuận lợi để nông dân áp dụng mô hình nuôi cá đăng quầng trên đồng ruộng, vừa là mô hình thích ứng với biến đổi khí hậu, giúp tăng thu nhập."
Mô hình này mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt, điển hình là trường hợp bà Trần Thị Bé Tư. Với 5ha đất, sau vụ hè thu, bà thả 70kg cá giống (gồm 40kg cá mè và 30kg cá chép). Sau hơn 3 tháng nuôi, bà thu hoạch được 2,5 tấn cá mè và 600kg cá chép. Cá mè được thương lái thu mua tại ruộng với giá 12.000 đồng/kg, cá chép 14.000 đồng/kg, mang lại nguồn thu gần 40 triệu đồng; sau khi trừ chi phí, lợi nhuận đạt khoảng 30 triệu đồng.
Theo thống kê chung, trung bình mỗi ha nuôi cho thu hoạch khoảng 1 tấn cá thương phẩm, với giá bán bình quân 13.000 đồng/kg. Sau khi trừ chi phí, người nuôi đạt lợi nhuận từ 9 - 10 triệu đồng trên mỗi ha. Đặc biệt, theo ông Lê Văn Dũng - Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông An Giang, mô hình này có quy trình kỹ thuật đơn giản, chi phí đầu tư thấp, và lợi nhuận đạt mức cao, thường gấp 2–3 lần so với chi phí đầu tư ban đầu. Điều này là nhờ người nuôi hầu như không tốn chi phí thức ăn. Cá mè hoa sử dụng tảo, phù du và bùn hữu cơ làm nguồn dinh dưỡng; cá chép ăn động vật đáy, giun, ốc, ấu trùng côn trùng và cả lúa chét còn sót.
Người dân ấp 6A đã thành lập Tổ hợp tác nuôi cá đăng quầng với 29 thành viên/hộ tham gia. Tổ hợp tác nhằm hỗ trợ kỹ thuật, chia sẻ kinh nghiệm, liên kết tiêu thụ và hướng dẫn cách lựa chọn cá giống khỏe. Tại ngày hội thu hoạch, nhiều đại biểu trực tiếp chứng kiến người dân kéo lưới, mỗi mẻ thu được từ vài trăm kilogram đến cả tấn cá, chứng tỏ năng suất thực tế rất khả quan. Mô hình này được kỳ vọng sẽ tiếp tục được mở rộng tại An Giang và các tỉnh đầu nguồn sông Cửu Long do phù hợp đặc thù vùng lũ.
Mở rộng diện tích, tăng liên kết để nâng cao giá trị
 |
| Người dân ấp 6, xã Vĩnh Hòa Hưng, tỉnh An Giang (địa phận huyện Gò Quao, tỉnh Kiên Giang trước đây) đang kéo lưới thu hoạch cá nuôi trên đồng ruộng-mô hình nuôi cá đăng quầng trên ruộng lúa mùa nước nổi. |
Mô hình nuôi cá đăng quầng không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao mà còn đem lại lợi ích rõ rệt về môi trường và hệ sinh thái. Ông Lê Văn Dũng nhấn mạnh rằng, ngoài giá trị kinh tế, cá còn giúp dọn sạch rong rêu, lúa chét và côn trùng trên đồng, đồng thời thải ra lượng phân hữu cơ giúp tăng độ phì nhiêu của đất. Nhờ đó, theo ghi nhận từ nhiều vụ sản xuất, nông dân có thể giảm 20-30% lượng phân bón hóa học trong vụ lúa đông xuân. Việc tận dụng nguồn phù sa mùa lũ cũng giúp tái tạo môi trường sinh sản tự nhiên cho các loài cá tôm, tạo sự cân bằng hệ sinh thái đồng ruộng. Mô hình này góp phần làm sạch đồng ruộng, giảm sâu bệnh, tái tạo đất trước vụ Đông Xuân và giữ cân bằng hệ sinh thái nhờ khai thác tự nhiên thân thiện.
Về mặt kỹ thuật, bà Trần Thị Bé Tư chia sẻ kỹ thuật nuôi cũng khá đơn giản: Sau khi thu hoạch lúa, cần cho nước vào ruộng để rơm rạ phân hủy, chỉ thả cá khi nước không còn mùi hôi. Với giống cá chép và mè hoa, mật độ tối ưu khoảng 20kg/ha, cỡ giống 80–120 con/kg. Về kết cấu, lưới quây phải cao 1,2–1,5m, được căng bằng giềng trên dưới và cắm cọc xung quanh ruộng; chân lưới phải được gim sâu để tránh cá thoát ra ngoài. Khi mật độ cao, người dân có thể bổ sung thêm cám gạo để cá duy trì tốc độ tăng trưởng. Sau khoảng 3 đến 4 tháng nuôi, cá nuôi thường đạt trọng lượng khoảng 1 kg/con.
Nhận thấy hiệu quả toàn diện, chính quyền xã Vĩnh Hòa Hưng đang đặt ra định hướng phát triển rõ ràng. Ông Nguyễn Văn Thiềm cho biết: "Thời gian tới, xã Vĩnh Hòa Hưng định hướng mở rộng phát triển diện tích nuôi cá trên đồng ruộng khoảng 400 ha. Đồng thời, phối hợp các đơn vị chuyên môn xây dựng nhãn hiệu và hướng đến thành lập hợp tác xã thủy sản để tăng cường liên kết tiêu thụ, ổn định đầu ra cho vật nuôi; khuyến khích người dân phát triển chế biến cá đồng như làm khô, mắm, chả cá để tăng giá trị, lợi nhuận, tăng thu nhập cho bà con. Cùng với đó, Ủy ban nhân dân xã phối hợp với ngành chuyên môn hướng dẫn người dân xây dựng thương hiệu, phát triển các sản phẩm đạt OCOP trong thời gian tới để phát triển bền vững ngành nghề."
Cụ thể, địa phương đang xây dựng kế hoạch mở rộng diện tích mô hình lên khoảng 400ha. Chính quyền phối hợp với đơn vị chuyên môn tập huấn kỹ thuật, khuyến cáo mật độ thả, thời điểm thả giống và hướng dẫn quy trình thu hoạch đảm bảo tiêu chuẩn. Đồng thời, xã định hướng thành lập hợp tác xã nuôi thủy sản để quản lý cộng đồng, tăng khả năng liên kết và nâng cao giá trị sản phẩm. Thực tế cho thấy mô hình nuôi cá đăng quầng đã và đang tạo thêm nguồn thu ổn định cho nông dân vùng trũng, đồng thời góp phần đa dạng hóa sinh kế trong bối cảnh biến đổi khí hậu và mực nước lũ có nhiều thay đổi. Đây là mô hình phù hợp đặc thù vùng lũ, có quy trình kỹ thuật đơn giản, chi phí đầu tư thấp.
