| Cá chép đỏ dùng cúng ngày ông Công ông Táo có ăn được không? Dùng "cá chép giả" cúng ông Công ông Táo có sao không? Ngày và giờ đẹp cúng ông Công ông Táo năm 2025 |
Mẹo chọn cá chép cúng ông Công ông Táo
 |
| Khi mua cá chép nên lựa chọn những con cá có màu đỏ, to, khỏe mạnh, không bị trầy xước, bong vảy… |
Theo truyền thuyết dân gian, ba vị Táo quân Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ là những vị thần cai quản mọi hoạt động của gia chủ. Đây là các vị thần quyết định sự may, rủi, phúc họa của cả gia đình, giữ bình yên cho gia đình gia chủ. Vì vậy, tục cúng ông Táo mang ý nghĩa cầu mong cho sự ấm no, đầy đủ, sau đó mới đến ý nghĩa thờ "thần Bếp" chuyên cai quản việc bếp núc.
Khi tiễn biệt ông Công ông Táo trở về trời vào dịp 23 tháng Chạp, các gia đình Việt mang đến mâm cúng những tinh túy nhất của mình. Không chỉ có mâm cỗ mặn, chay hay ngọt đậm đà hương vị truyền thống, một "nhân vật" không thể thiếu trong nghi lễ này chính là cá chép vàng - linh vật được tôn vinh là phương tiện đưa các vị Táo quân lên chầu trời.
Dân gian ta xưa nay lưu truyền, cá chép vàng là thần tiễn đưa linh hồn lên bến bờ thiên đàng, nơi mà vị thần bếp sẽ trình bày thành tích và cầu nguyện cho gia chủ trước Ngọc Hoàng. Ngày nay, nhiều người lựa chọn cá chép giấy để cúng cho tiện dụng. Tuy nhiên, theo các nhà nghiên cứu văn hóa, nên mua cá chép sống bởi vì ngoài ý nghĩa thờ cúng để dâng Táo Quân lấy phương tiện đi lại, tục lệ phóng sinh cá chép cũng có một ý nghĩa văn hóa quý báu, thể hiện tinh thần nhân đạo của người Việt.
Về cách lựa chọn cá chép, người xưa quan niệm, khi mua cá chép nên lựa chọn những con cá có màu đỏ, to, khỏe mạnh, không bị trầy xước, bong vảy… Để biết cá có khỏe mạnh hay không, bạn có thể kiểm tra phần mang của chúng. Nếu mang đỏ tươi là cá đang ở trạng thái khỏe mạnh. Nếu mang đỏ thâm thì cá đã yếu và dễ chết.
Ngoài ra, bạn có thể thử độ khỏe mạnh của cá chép bằng cách thả tạm cá vào lu. Khi chạm vào mặt nước, cá bơi nhanh, quẫy mạnh có nghĩa là rất khỏe mạnh, sung sức. Sau khi đưa về nhà, bạn nên cho cá vào thau nước sạch với ít rong để cá thích nghi. Lưu ý, nên sử dụng nước sông hồ, nước giếng thay vì nước máy bởi loại nước này thường có nhiều clo dễ làm chết cá.
Thả cá chép sau khi cúng như thế nào cho đúng?
 |
| khi thả cá, nên dùng tay từ từ nghiêng miệng túi nylon hoặc đồ đựng cá xuống nước, để cá tự bơi ra. |
Theo quan niệm dân gian, cá chép nên thả vào giờ Ngọ (12 giờ trưa ngày 23 tháng Chạp) để Táo quân cưỡi cá lên chầu trời. Tuy nhiên, ngày 23 tháng Chạp có khi rơi đúng ngày các gia đình phải đi làm, không chuẩn bị được thời gian để cúng đúng giờ Ngọ. Vì thế, không nhất thiết phải cúng ông Công ông Táo vào lúc giữa trưa, mà có thể cúng vào bất kỳ lúc nào thuận tiện và trước khi ông Táo bay về trời báo cáo Ngọc Hoàng, tức là trước 12h trưa ngày 23 tháng Chạp, không được làm lễ sau giờ này.
Sau khi đã làm lễ xong xuôi, khi thả cá, nên dùng tay từ từ nghiêng miệng túi nylon hoặc đồ đựng cá xuống nước, để cá tự bơi ra. Hoặc bạn đặt cá vào lòng bàn tay, thả nhẹ nhàng xuống nước. Cần thao tác nhẹ nhàng nhưng nhanh gọn. Tuyệt đối không đứng ở thành cầu hay các điểm trên cao ném cá xuống làm cá có thể không sống được.
Khi đi phóng sinh cá, bạn cần chọn những ao, hồ nước sạch, không gian rộng và không quá ô nhiễm. Sau khi thả cá bạn nên quan sát xem cá có bơi khi chưa tránh tình trạng cá mắc kẹt chưa bơi đi hoặc bị nhiều người dân nhân cơ hội trục lợi bắt lại những chú cá đã được thả đi. Đặc biệt, cần tránh buộc cá trong túi rồi ném cả túi xuống vì làm như thế, cá dễ bị chết, vừa mang tính hình thức, mất đi ý nghĩa của một phong tục đẹp. Đồng thời, hạn chế việc xả rác xuống môi trường.
Cách xử lý khi cá chết sau khi cúng ông Táo
Một số quan niệm cho rằng cá chép chết trước khi được thả là điềm báo không lành, vì ông Táo thiếu phương tiện đi trên hành trình của mình. Tuy nhiên, hãy nhìn nhận mọi việc từ góc độ tích cực và hiểu rằng, thần linh và tổ tiên không bao giờ muốn con cháu mình phải lo âu hay hoang mang. Thay vì xem đó là điềm xấu, hãy xem đó là cơ hội để suy ngẫm về việc chăm sóc và tôn trọng mọi sinh vật, cũng như bảo vệ nguồn nước - nơi ta thả cá. Và hãy nhớ, việc thực hiện nghi lễ với lòng thành kính và đúng cách mới chính là điều mang lại may mắn, thịnh vượng.
Khi cá chết sau khi cúng ông Táo, hãy giữ bình tĩnh, vì đây không phải là điềm báo xui xẻo như nhiều người lầm tưởng. Điều quan trọng là phải xử lý tình huống một cách nhanh chóng và tôn trọng. Đầu tiên, hãy nhớ rằng, sau khi cúng, ba con cá chép thực sự đại diện cho phương tiện vận chuyển của ông Táo lên thiên đình, vì vậy xử lý chúng cần được thực hiện một cách cẩn thận và tôn nghiêm.
Nếu cá chết, bạn có thể thực hiện những bước dưới đây: Dùng giấy hoặc túi ni-lông để gói cá cẩn thận. Khi gói cá, hãy giữ tâm trạng tôn kính như đang tiễn biệt một vị khách quý. Sau đó, tìm một dòng nước chảy mà không gây ô nhiễm môi trường, nơi cá có thể được thả một cách tự nhiên. Điều này tượng trưng cho việc giải phóng và tiếp tục hành trình của ông Táo.
Trong khi thực hiện việc thả cá, hãy suy ngẫm về những việc làm của mình, cầu nguyện cho ông Táo hồi báo những điềm lành, và gửi lời cầu mong cho sự bình yên, may mắn đến với gia đình. Sau khi xử lý xong cá, hãy lau chùi không gian cúng để giữ sự trong sạch và ngăn nắp. Duy trì những hành động tích cực trong cuộc sống, vì đây mới chính là cách để 'hóa giải' mọi điều không may mắn và thu hút tài lộc, may mắn vào nhà.
Nhìn chung, việc cá chép chết sau khi cúng có thể do nhiều nguyên nhân như chất lượng nước không tốt, thời tiết, hoặc sự chăm sóc không đúng cách. Quan trọng là cách chúng ta xử lý và ý thức được rằng việc cúng kiếng không chỉ là nghi thức mà còn là biểu hiện của lòng thành và niềm tin vào những giá trị văn hóa tốt đẹp.
