Dốc ngược trẻ đuối nước là sai lầm tước đi 'thời gian vàng' cấp cứu

Mỗi khi mùa hè đến, nỗi ám ảnh về tai nạn đuối nước ở trẻ em lại dấy lên, trở thành nỗi đau không nguôi cho nhiều gia đình. Đáng báo động hơn, những sai lầm trong sơ cứu ban đầu, đặc biệt là hành động vác dốc ngược nạn nhân lên vai rồi chạy, một phương pháp truyền miệng tưởng chừng có thể cứu người, lại đang là "bản án" tước đi cơ hội sống quý giá của nạn nhân.

Tai nạn đuối nước vẫn luôn là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong thương tâm ở trẻ nhỏ tại Việt Nam.

Tai nạn đuối nước vẫn luôn là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong thương tâm ở trẻ nhỏ tại Việt Nam. Chỉ một phút lơ là của người lớn, trẻ có thể đối mặt với lằn ranh sinh tử. Thế nhưng, điều bi kịch không chỉ dừng lại ở việc phòng chống tai nạn, mà còn nằm ở những kiến thức sơ cứu sai lầm, lạc hậu được lưu truyền trong dân gian. Hình ảnh người lớn hốt hoảng vác một đứa trẻ sũng nước trên vai, dốc ngược đầu xuống đất và chạy vòng quanh với hy vọng nước sẽ chảy ra ngoài đã trở nên quá quen thuộc.

Theo các chuyên gia y tế hàng đầu, đây là một hành động hoàn toàn phản khoa học, không những không mang lại lợi ích mà còn trực tiếp gây hại, làm lãng phí "thời gian vàng" – khoảng thời gian cực kỳ quan trọng quyết định sự sống còn và khả năng hồi phục của não bộ. Bài viết này, với sự tham vấn từ ý kiến của các bác sĩ chuyên khoa, sẽ phân tích sâu sắc về sự nguy hiểm của phương pháp sai lầm này và hướng dẫn quy trình sơ cứu đuối nước chuẩn y khoa, giúp cộng đồng có được kiến thức đúng đắn để bảo vệ những mầm non tương lai.

Vì sao dốc ngược nạn nhân đuối nước là sai lầm?

Nhiều người vẫn đinh ninh rằng khi một người bị đuối nước, phổi của họ chứa đầy nước và việc dốc ngược sẽ giúp tống thứ nước đó ra ngoài. Đây là một quan niệm sai lầm nghiêm trọng.

Thực tế, nguyên nhân chính dẫn đến tử vong trong các ca đuối nước là do ngạt nước, dẫn đến thiếu oxy lên não. Phổi của nạn nhân có cơ chế co thắt thanh quản tự vệ, khiến rất ít nước có thể xâm nhập vào trong. Vấn đề cốt lõi không phải là "nước trong phổi" mà là "não không có oxy".

Tiến sĩ - bác sĩ Phan Hữu Phúc, Viện trưởng Viện đào tạo và nghiên cứu sức khỏe Trẻ em tại Bệnh viện Nhi Trung ương, nhấn mạnh rằng não bộ con người vô cùng nhạy cảm với tình trạng thiếu oxy. Nó chỉ có thể chịu đựng được trong khoảng 4-5 phút. Nếu quá thời gian này, các tế bào não sẽ bắt đầu chết đi, gây ra những tổn thương không thể phục hồi, kể cả khi tim đập trở lại sau đó, nạn nhân vẫn có nguy cơ sống thực vật hoặc mang di chứng thần kinh nặng nề vĩnh viễn.

Hành động vác dốc ngược nạn nhân và chạy vòng quanh chính là đang lãng phí một cách vô ích những giây phút quý giá đó. Thay vì tập trung vào việc cung cấp oxy cho não, người sơ cứu lại đang thực hiện một động tác vô nghĩa.

Tệ hơn nữa, việc xốc ngược và các tác động mạnh lên vùng bụng có thể khiến nước và thức ăn trong dạ dày trào ngược lên đường thở. Khi nạn nhân hít phải dịch vị và thức ăn này, nó sẽ gây ra tình trạng viêm phổi, suy hô hấp cấp tính, làm cho quá trình cứu chữa tại bệnh viện sau đó trở nên phức tạp và khó khăn hơn rất nhiều.

Bà Dương Khánh Vân, một chuyên gia từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cũng khẳng định: "Nhiều người tưởng dốc ngược trẻ để nước trong bụng trào ra ngoài cứu sống trẻ, song đây là cách sai lầm".

Quy trình sơ cứu đuối nước chuẩn y khoa

Quên đi phương pháp dốc ngược phản khoa học, điều quan trọng nhất cần làm khi đối mặt với một ca đuối nước là phải thật bình tĩnh và thực hiện đúng các bước sơ cứu hồi sức tim phổi (CPR). BS CKII. Nguyễn Tân Hùng, Phó trưởng khoa Cấp cứu và Chống độc, Bệnh viện Nhi Trung ương, đã đưa ra một quy trình 5 bước cực kỳ quan trọng mà bất cứ ai cũng nên ghi nhớ:

Bước 1: Nhanh chóng và an toàn đưa nạn nhân ra khỏi nước

Ngay khi phát hiện có người bị đuối nước, hãy lập tức kêu gọi sự giúp đỡ từ những người xung quanh và tìm cách đưa nạn nhân ra khỏi mặt nước một cách nhanh nhất nhưng phải đảm bảo an toàn cho chính mình.

Bước 2: Đánh giá tình trạng nạn nhân

Đặt nạn nhân nằm ở nơi bằng phẳng, khô ráo. Hãy lay gọi, vỗ nhẹ vào vai để kiểm tra xem nạn nhân còn tỉnh hay không. Đồng thời, hãy kiểm tra xem lồng ngực có di động không, áp tai vào mũi và miệng nạn nhân để lắng nghe hơi thở. Tuyệt đối không được tốn thời gian vào việc kiểm tra mạch vì trong tình huống khẩn cấp, người không có chuyên môn sẽ rất khó xác định.

Bước 3: Thực hiện hồi sức tim phổi (CPR) ngay lập tức nếu nạn nhân bất tỉnh, không thở

Thực hiện hồi sức tim phổi (CPR) ngay lập tức nếu nạn nhân bất tỉnh, không thở

Đây là bước quan trọng nhất, quyết định sinh mạng của nạn nhân.

Đối với trẻ nhỏ: Đặt 2 ngón tay lên vị trí 1/3 dưới xương ức và ấn sâu khoảng 1/3 - 1/2 lồng ngực.

Đối với trẻ lớn: Dùng 1 hoặc 2 bàn tay đặt chồng lên nhau ở giữa ngực (phần xương ức) và ấn sâu.

Thực hiện ép tim liên tục với tần số khoảng 100 - 120 lần/phút.

Kết hợp ép tim với thổi ngạt theo tỷ lệ 30 lần ép tim, 2 lần thổi ngạt. Khi thổi ngạt, hãy dùng miệng của bạn ngậm kín cả mũi và miệng của trẻ nhỏ (hoặc bịt mũi và ngậm miệng trẻ lớn), thổi từ từ cho đến khi thấy lồng ngực nạn nhân phồng lên.

Lặp lại chu kỳ này liên tục cho đến khi nạn nhân có dấu hiệu của sự sống (tự thở lại, cử động) hoặc cho đến khi nhân viên y tế chuyên nghiệp đến và tiếp quản. Đừng dừng lại quá sớm, sự kiên trì của bạn chính là hy vọng của nạn nhân.

Bước 4: Đặt nạn nhân ở tư thế hồi phục an toàn

Sau khi nạn nhân đã tỉnh lại, có thể tự thở, hãy nhẹ nhàng đặt họ nằm nghiêng sang một bên. Tư thế này giúp đường thở được thông thoáng và nếu nạn nhân có nôn ói, dịch ói sẽ chảy ra ngoài thay vì trào ngược vào phổi.

Bước 5: Giữ ấm và đưa đến cơ sở y tế gần nhất

Dùng khăn khô lau người, thay quần áo ướt và đắp chăn hoặc áo khoác để giữ ấm cho nạn nhân. Một điều cực kỳ quan trọng là bắt buộc phải đưa nạn nhân đến bệnh viện để được các bác sĩ kiểm tra và theo dõi, ngay cả khi họ trông có vẻ đã hoàn toàn bình thường. Tình trạng "đuối nước thứ cấp" hoặc "hội chứng suy hô hấp cấp tiến triển" có thể xảy ra sau vài giờ, gây nguy hiểm đến tính mạng nếu không được can thiệp y tế kịp thời.

Tóm lại, sơ cứu đuối nước không phức tạp nhưng đòi hỏi sự chính xác và khẩn trương. Việc loại bỏ những phương pháp cũ kỹ, sai lầm như dốc ngược nạn nhân và trang bị kiến thức về hồi sức tim phổi là kỹ năng sinh tồn thiết yếu, là lá chắn vững chắc nhất để bảo vệ con em chúng ta trước những tai nạn đáng tiếc.

Thuốc trị thiếu máu Femancia bị cấm lưu hành

Đằng sau sự tiện lợi: Mối nguy từ đồ nhựa dùng một lần

Kính chống ánh sáng xanh có phải là giải pháp bảo vệ mắt?