Thủ tướng yêu cầu xử lý dứt điểm 4 vấn đề tồn tại để chấm dứt vi phạm IUU

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Phiên họp lần thứ 16 Ban Chỉ đạo Quốc gia về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) - Ảnh: VGP

"Cương quyết tuyên chiến" với khai thác IUU

Tại phiên họp thường kỳ hàng tuần của Ban Chỉ đạo Quốc gia về chống khai thác IUU diễn ra vào chiều tối 7/10, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã thể hiện một tinh thần chỉ đạo vô cùng quyết liệt, nhấn mạnh mục tiêu cao nhất là phải chấm dứt hoàn toàn tình trạng khai thác hải sản bất hợp pháp, qua đó thuyết phục Ủy ban châu Âu (EC) gỡ bỏ "thẻ vàng" đối với thủy sản Việt Nam ngay trong năm 2025. Để đạt được mục tiêu này, người đứng đầu Chính phủ tuyên bố phải "cương quyết tuyên chiến với khai thác IUU".

Thủ tướng yêu cầu toàn bộ hệ thống chính trị, từ cấp ủy, chính quyền các cấp đến các lực lượng chức năng phải vào cuộc với tinh thần trách nhiệm cao nhất "vì nước, vì dân phục vụ". Thủ tướng đặc biệt nhấn mạnh vai trò nòng cốt của các lực lượng vũ trang, phát huy tinh thần "đâu cần, đâu khó có lực lượng Công an" và truyền thống "nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua" của Quân đội nhân dân Việt Nam.

Đối với Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Thủ tướng yêu cầu phải phát huy tinh thần vượt khó, siết chặt hơn nữa công tác kiểm soát. Các lực lượng chức năng như Hải quân, Biên phòng, Kiểm ngư, Cảnh sát biển cần phối hợp chặt chẽ, đồng bộ hơn để quyết tâm đẩy lùi, ngăn chặn và chấm dứt mọi hành vi vi phạm. Song song với các biện pháp mạnh, Thủ tướng cũng chỉ đạo cấp ủy, chính quyền địa phương phải đặc biệt quan tâm đến đời sống của người dân, chăm lo sinh kế, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động, giáo dục để ngư dân hiểu và chấp hành nghiêm các quy định pháp luật. Đồng thời, phải tạo điều kiện thuận lợi để ngư dân chuyển đổi nghề, tìm kiếm các mô hình sinh kế bền vững hơn. Thủ tướng khẳng định, nếu địa phương nào không làm tốt công tác này, người đứng đầu cấp ủy, chính quyền nơi đó phải chịu hoàn toàn trách nhiệm.

Để chiến dịch đi vào thực chất, Thủ tướng yêu cầu phải có sự chuyển đổi trạng thái ngay lập tức. "Không thể để tình trạng có tàu cá đi đâu 6 tháng trời mà không lực lượng chức năng, không địa phương nào biết, không quản lý được", Thủ tướng nêu rõ. Mọi trường hợp vi phạm đều phải bị xử lý nghiêm minh theo quy định của pháp luật. Một chiến dịch cao điểm sẽ được thực hiện từ nay đến hết ngày 15/11/2025 để xử lý dứt điểm tình trạng này, thể hiện quyết tâm chính trị cao nhất của Chính phủ.

Ghi nhận chuyển biến nhưng tồn tại còn nhiều

Báo cáo tại phiên họp cho thấy, công tác chống khai thác IUU trong thời gian qua đã có những chuyển biến tích cực. Đáng chú ý, trong hơn một tháng qua, cả nước không phát hiện thêm tàu cá nào vi phạm khai thác IUU, không có thêm vụ việc vi phạm vùng biển nước ngoài nào bị phát hiện. Công tác quản lý đội tàu cũng có tiến bộ, với số lượng tàu khai thác hải sản giảm 117 chiếc, còn hơn 81 nghìn tàu. Tỷ lệ lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS) đạt 99,12% (28.032 tàu), việc kiểm soát tàu cá ra vào cảng, xuất nhập bến được thực hiện chặt chẽ hơn. Việc truy xuất nguồn gốc thủy sản xuất khẩu sang thị trường châu Âu tiếp tục được duy trì nghiêm ngặt và chưa phát hiện vi phạm.

Tuy nhiên, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã thẳng thắn chỉ rõ, những kết quả này vẫn còn chậm so với yêu cầu và sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ. Nhiều vấn đề tồn tại, yếu kém vẫn chưa được khắc phục triệt để. Cụ thể, cả nước hiện vẫn còn 8.508 tàu cá chưa được cấp phép; 9.066 tàu cá không đủ điều kiện hoạt động do chưa đăng ký, không có giấy phép hợp lệ hoặc chưa lắp VMS; và còn 249 tàu cá thuộc diện bắt buộc nhưng vẫn chưa lắp đặt thiết bị VMS.

Phú Yên là địa phương trọng điểm về khai thác cá ngừ đại dương - Ảnh: VGP

Một trong những yếu kém lớn nhất được Thủ tướng chỉ ra là công tác xử lý các vi phạm đã xảy ra từ trước đây chưa có sự chuyển biến rõ rệt so với tuần trước. Việc xử lý các tàu cá mất kết nối VMS từ 10 ngày trở lên, các tàu vượt ranh giới trên biển của khối tàu 24 mét vẫn còn tồn đọng, đạt tỉ lệ rất thấp. Điều này cho thấy sự vào cuộc của một số địa phương, đơn vị còn chưa thực sự quyết liệt, thiếu tính răn đe, dẫn đến nguy cơ tái diễn vi phạm. Những tồn tại này chính là "nút thắt" lớn cần phải được tháo gỡ nếu muốn đạt được mục tiêu gỡ "thẻ vàng".

Lộ trình xử lý dứt điểm 4 "nút thắt"

Để giải quyết căn cơ các vấn đề còn tồn tại, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu phải xây dựng một kế hoạch với lộ trình cụ thể, phải xử lý dứt điểm 4 nhóm vấn đề "nút thắt" trong công tác chống khai thác IUU trước ngày 15/11/2025. Bốn nhóm vấn đề này bao gồm: Quản lý đội tàu; Theo dõi, kiểm soát, giám sát hoạt động tàu cá; Truy xuất nguồn gốc; và Thực thi pháp luật, xử lý vi phạm.

Thủ tướng đã giao nhiệm vụ hết sức cụ thể cho từng bộ, ngành, địa phương với thời hạn hoàn thành rõ ràng:

Bộ Nông nghiệp và Môi trường: Chủ trì xây dựng kế hoạch tổng thể, chi tiết để thực hiện các giải pháp, trình Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà phê duyệt trước ngày 11/10. Đồng thời, xây dựng báo cáo gửi EC trước ngày 15/10 và duy trì đối thoại kỹ thuật để EC sớm thực hiện Đợt thanh tra lần thứ 5.

Bộ Quốc phòng: Chủ trì các biện pháp đảm bảo không phát sinh tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài, tăng cường tuần tra, giám sát chặt chẽ tàu cá qua các trạm biên phòng. Chỉ đạo Tập đoàn Viettel phối hợp chuyển đổi số toàn diện ngành thủy sản.

Bộ Công an: Đôn đốc, hướng dẫn xử lý triệt để các tàu cá mất kết nối VMS, vi phạm vùng biển nước ngoài tại các địa phương trọng điểm, hoàn thành trước 15/10. Chỉ đạo Công an địa phương xác định rõ chủ sở hữu các tàu cá đã xóa đăng ký trước 15/11. Đặc biệt, phải đưa vào sử dụng ứng dụng quản lý tàu cá và ngư dân trên nền tảng VNeID trước 15/10, đồng thời tập trung bóc gỡ các đường dây đưa tàu cá đi khai thác trái phép.

Bộ Tư pháp và Bộ Nông nghiệp và Môi trường: Khẩn trương hoàn thiện, trình Chính phủ ban hành Nghị định sửa đổi Nghị định 38 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản theo hướng đủ mạnh, đủ sức răn đe, hoàn thành trước 15/10.

Các bộ ngành khác: Bộ Ngoại giao thu thập thông tin tàu cá bị nước ngoài bắt giữ (trước 10/10); Bộ Tài chính cân đối kinh phí; Bộ Khoa học và Công nghệ đảm bảo chất lượng dịch vụ VMS; Tập đoàn VNPT phối hợp giải quyết các vấn đề kỹ thuật.

Đối với 21 tỉnh, thành phố ven biển, Thủ tướng yêu cầu Chủ tịch UBND các tỉnh phải trực tiếp chỉ đạo, bố trí nguồn lực, tập trung cao độ thực hiện dứt điểm các biện pháp và gửi báo cáo về Bộ Nông nghiệp và Môi trường trước ngày 14/10. Các địa phương phải xử phạt nghiêm tất cả các hành vi vi phạm đã phát hiện, phối hợp với Bộ Công an hoàn thành xét xử hình sự các vụ việc đã khởi tố.

Cuối cùng, Thủ tướng đề nghị các cơ quan truyền thông tăng cường thông tin, các cơ quan thanh tra tổ chức các đoàn thanh tra đột xuất để làm rõ trách nhiệm của từng tổ chức, cá nhân, từ đó đề xuất xử lý nghiêm theo quy định, đảm bảo không có vùng cấm, không có ngoại lệ trong cuộc chiến chống khai thác IUU.

EC lùi thời hạn thanh tra chống khai thác IUU tại Việt Nam

Ngăn chặn, xử lý triệt để các hành vi khai thác IUU