Giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đã chạm đáy?

Giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đã chạm đáy hay chưa?

Việt Nam hưởng lợi từ lệnh cấm xuất khẩu gạo 100% tấm

Ngày 7/3, chính phủ Ấn Độ đã quyết định phê duyệt đề xuất của Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Ấn Độ (REA) về việc dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo 100% tấm sau khi lượng tồn kho tăng vọt vào tháng 2, cao gấp gần 9 lần mục tiêu đề ra. Động thái báo hiệu sự thay đổi lớn trong chiến lược thương mại và an ninh lương thực của Ấn Độ.

Theo chính phủ Ấn Độ, việc nối lại xuất khẩu gạo 100% tấm của Ấn Độ sẽ cho phép các nước nghèo ở châu Phi đảm bảo nguồn cung ngũ cốc với giá thấp hơn, đồng thời hỗ trợ các nhà sản xuất thức ăn chăn nuôi và ethanol châu Á phụ thuộc vào loại gạo này.

Ông Himanshu Agrawal - Giám đốc điều hành của công ty xuất khẩu gạo hàng đầu Satyam Balajee - cho biết gạo 100% tấm của Ấn Độ hiện được chào bán với giá 330 USD/tấn, so với giá khoảng 300 USD/tấn từ các nhà cung cấp khác như Việt Nam, Myanmar và Pakistan.

Theo ông Nguyễn Văn Thành - Giám đốc Công ty TNHH sản xuất thương mại Phước Thành IV (Vĩnh Long), việc Chính phủ Ấn Độ chính thức gỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo 100% tấm không những không ảnh hưởng đến gạo Việt Nam mà thậm chí chúng ta sẽ được hưởng lợi.

Ông Thành lý giải, hiện nay cùng với việc xuất khẩu, khoảng thời gian từ năm 2018 trở lại đây, Việt Nam cũng nhập khẩu gạo từ các nước Ấn Độ, Myanmar, Pakistan, Campuchia. Điều này không phải là nghịch lý mà hợp lý.

Nguyên nhân do, nông dân Việt Nam chuyển dần sang trồng các giống gạo thơm, giá trị gia tăng cao. Trong khi để làm bún, bánh, thức ăn chăn nuôi cần gạo có giá mềm, phân khúc thấp. Việt Nam phải nhập gạo tấm từ Ấn Độ hay các nước khác để bù lại nguồn cung, vừa duy trì năng lực sản xuất, vừa giúp gạo Việt Nam không tăng giá lên cao do yếu tố cung cầu.

Việc Ấn Độ gỡ lệnh cấm xuất khẩu gạo 100% tấm, doanh nghiệp chế biến bún, bánh, thức ăn chăn nuôi mua với mức giá thấp hơn, bù đắp khoảng trống gạo phân khúc thấp nên tôi đánh giá không ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất của nông dân, đến những người trồng lúa, cũng như giá gạo xuất khẩu của Việt Nam.

Giá gạo đã chạm đáy

Giá gạo xuất khẩu giảm khiến doanh nghiệp xuất khẩu cũng gặp những khó khăn nhất định.

Ông Thành cho biết thêm, Việt Nam chủ yếu trồng các giống lúa gạo thơm, gạo chất lượng cao. Gạo 100% tấm của Việt Nam xuất khẩu cũng có, nhưng giống gạo 100% tấm của Việt Nam khác so với gạo 100% tấm của Ấn Độ. Gạo 100% tấm của Việt Nam là giống gạo thơm dẻo, và được dùng làm gạo ăn.

Trong thời gian vừa qua, Công ty TNHH sản xuất thương mại Phước Thành IV cũng xuất khẩu khá nhiều chủng loại gạo này. Trong gói thầu của doanh nghiệp, hiện nay chúng tôi cũng đang xuất khẩu khoảng hơn 100 nghìn tấn, đơn hàng này cũng đều là tấm thơm hết.

Phân khúc thị trường xuất khẩu 100% của Việt Nam cũng khác với Ấn Độ. Trên thực tế, lượng gạo xuất khẩu 100% tấm của Việt Nam trong thời gian vừa qua cũng không đủ so với nhu cầu của thị trường.

Hiện, gạo 100% tấm chiếm khoảng 15% tổng lượng gạo của Việt Nam. Trong số này, tiêu dùng trong nước khoảng 5%, còn lại xuất khẩu khoảng 5-10%. Lượng gạo xuất khẩu 25% tấm của Việt Nam cũng đang dần ít đi, còn phần lớn là gạo 5% tấm.

Từ diễn biến thị trường thời gian qua, ông Thành cho rằng giá gạo đã chạm đáy. Bởi theo ông Thành, trong giai đoạn 2020-2022, chúng ta cũng ghi nhận giá gạo xuất khẩu thấp nhất ở mức này. Tuy nhiên, khi bước sang năm 2023, khi Ấn Độ ban hành lệnh cấm xuất khẩu đã làm cho giá gạo xuất khẩu trên thị trường thế giới biến động lớn, từ 38-45%, trong đó có gạo Việt Nam.

"Trong bối cảnh giá lúa gạo trong nước và giá gạo xuất khẩu giảm. Về phía các doanh nghiệp xuất khẩu cũng gặp những khó khăn nhất định", ông Thành chia sẻ.

Cụ thể, lực của doanh nghiệp còn hạn chế, vấn đề kho bãi cũng chỉ chứa được từ 7-8 triệu tấn. Trong khi đó, các doanh nghiệp xuất khẩu hầu như chưa có hợp đồng.

Những doanh nghiệp xuất khẩu nào có hợp đồng thì họ mới vay tiền ngân hàng và giải ngân tại các hạn mức trên hợp đồng và mua lúa gạo vào nhiều. Với các doanh nghiệp tài chính yếu họ cũng phải đợi khi có hợp đồng thì mới mua vào.

"Trong thời gian vừa qua, vấn đề giá lúa gạo, giá gạo xuất khẩu được Chính phủ và các bộ, ngành quan tâm, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến thời hạn, hạn mức vay, điều kiện vay vốn và giải ngân để làm sao các doanh nghiệp có thể mua được lúa gạo cho bà con. Tuy nhiên, hạn mức giới hạn, tài sản đảm bảo không có, do đó, việc giải ngân được cũng rất khó", ông Thành nói.

Ngành gạo đang diễn ra thực trạng "đau buồn"

Giá gạo xuất khẩu đã chạm đáy và quay trở lại chu kỳ tăng?

Bàn giải pháp sản xuất và tiêu thụ lúa gạo