Hàng xách tay len lỏi phá vỡ thị trường
 |
| Người tiêu dùng cần trang bị kiến thức để lựa chọn sản phẩm rõ nguồn gốc, đảm bảo quyền lợi và sức khỏe khi mua sắm. Ảnh: Chí Tuệ |
Không có hóa đơn, không đóng thuế, không kiểm định chất lượng – hàng xách tay đang chiếm lĩnh thị trường bằng sự mập mờ. Sự phổ biến của loại hàng hóa này không chỉ khiến cơ quan chức năng lúng túng trong xử lý mà còn tạo áp lực cạnh tranh không công bằng đối với những doanh nghiệp kinh doanh chính thống.
Theo bà Trần Vũ Phương Hà – Phó Tổng Giám đốc Công ty Mắt Việt Group, ngay cả với những sản phẩm được phân phối độc quyền, doanh nghiệp vẫn phải đối mặt với tình trạng khách hàng mang hàng thật từ nguồn không xác định đến để sử dụng dịch vụ. “Chúng tôi không thể kiểm soát được cách thức họ đưa hàng về. Dù là hàng thật, nhưng việc cạnh tranh với một nguồn hàng không rõ ràng và có giá thấp khiến hệ thống phân phối chính thức bị thiệt đơn thiệt kép,” bà Hà chia sẻ.
Ở phân khúc cao cấp, sức ép này còn gay gắt hơn. Ông Nguyễn Thuận Đạt – Giám đốc điều hành Công ty Thời trang và Mỹ phẩm Duy Anh (DAFC), đơn vị phân phối hơn 138 thương hiệu quốc tế tại Việt Nam như Rolex, Cartier, Burberry… cho biết, hàng xách tay đang được “hợp thức hóa ngầm” trên thị trường. Những chiếc đồng hồ hay túi xách trị giá hàng tỷ đồng được rao bán công khai mà không cần minh bạch hóa nguồn gốc hay tuân thủ quy trình nhập khẩu chính ngạch. “Các cơ sở kinh doanh hàng xách tay hoạt động rầm rộ bất chấp quy định. Điều này bóp méo môi trường cạnh tranh và đe dọa nghiêm trọng đến hoạt động kinh doanh hợp pháp,” ông Đạt cảnh báo.
Hệ lụy không chỉ dừng ở thất thu doanh thu mà còn kéo theo hàng loạt chi phí vô hình. Nhiều doanh nghiệp phải tăng ngân sách cho việc bảo vệ thương hiệu, thuê luật sư, truyền thông cảnh báo, đào tạo nhân sự để phát hiện hàng giả. Từ góc độ quốc gia, hàng xách tay còn là nguyên nhân khiến ngân sách nhà nước thất thu thuế nghiêm trọng và gây ảnh hưởng xấu đến hình ảnh môi trường đầu tư.
Chưa kể, sản phẩm không qua kiểm định chất lượng còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với sức khỏe người tiêu dùng. Các mặt hàng mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, dược phẩm xách tay trôi nổi trên thị trường có thể không đạt tiêu chuẩn, thậm chí chứa thành phần cấm. Việc người tiêu dùng ưa chuộng hàng hiệu giá rẻ mà thiếu kiểm chứng khiến hàng giả, hàng nhái càng có cơ hội lấn sâu vào đời sống tiêu dùng.
Tình trạng này không phải là mới, nhưng đang diễn biến ngày càng tinh vi. Theo ông Nguyễn Thành Nam – Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương), các đối tượng thường lợi dụng kẽ hở từ cơ chế tự công bố chất lượng, thành lập nhiều doanh nghiệp tại các địa điểm khác nhau để phân tán hoạt động, chọn vị trí kho hàng tại nơi hẻo lánh để tránh bị kiểm tra. Nghiêm trọng hơn, có dấu hiệu móc nối với một số cá nhân trong cơ quan chức năng để hợp thức hóa thủ tục.
Siết chặt quản lý để lành mạnh thị trường
 |
| Các hoạt động phối hợp giữa cơ quan chức năng và doanh nghiệp hướng đến xây dựng thị trường minh bạch, bảo vệ người tiêu dùng. |
Trước thực trạng trên, nhiều chuyên gia cho rằng cần thiết phải định danh rõ ràng: hàng xách tay không hóa đơn, không chứng từ là hàng nhập lậu. Đây không chỉ là bước đi pháp lý quan trọng mà còn là điều kiện tiên quyết để siết lại kỷ cương thị trường, xử lý nghiêm các hành vi buôn bán phi chính thống.
Theo lực lượng Quản lý thị trường TP.HCM, muốn dẹp bỏ triệt để nạn hàng xách tay, cần một hệ sinh thái phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người tiêu dùng. Kiểm tra tại các sân bay, cửa khẩu phải được tăng cường, đặc biệt là các kiện hàng không khai báo trong hành lý cá nhân. Đồng thời, hoạt động giám sát cũng phải mở rộng ra các nền tảng thương mại điện tử và mạng xã hội – nơi hàng hóa vi phạm đang len lỏi dưới nhiều hình thức khó kiểm soát.
Bên cạnh đó, chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp làm ăn chân chính cũng là yếu tố không thể thiếu. Giảm thuế, hỗ trợ vốn vay ưu đãi, tăng cường bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, đồng thời hạn chế sự phụ thuộc vào hàng nhập lậu. Việc ứng dụng công nghệ như tem chống hàng giả, mã QR truy xuất nguồn gốc cũng được khuyến khích, nhằm nâng cao niềm tin từ phía người tiêu dùng.
Ông Đạt cho biết, DAFC từng nhiều lần nhận phản hồi từ các đối tác quốc tế như Rolex, Cartier, Nike… bày tỏ sự lo ngại về mức độ phổ biến của hàng giả tại Việt Nam. “Chúng tôi không chỉ mất thị phần, mà cả niềm tin với các thương hiệu toàn cầu cũng bị ảnh hưởng. Nếu tình trạng này kéo dài, Việt Nam sẽ mất đi nhiều cơ hội hợp tác lâu dài với các nhà đầu tư quốc tế,” ông nói thêm.
Thực tế, Việt Nam vẫn nằm trong danh sách các thị trường hàng giả nổi cộm theo báo cáo Notorious Markets 2024 của Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (USTR). Đây là hồi chuông cảnh tỉnh cho nỗ lực cải thiện hình ảnh quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh thu hút đầu tư và hội nhập ngày càng sâu rộng.
Ở góc độ thực thi, lực lượng quản lý thị trường đã có nhiều nỗ lực. Năm 2024, đã xử lý hơn 13.300 vụ vi phạm, với tổng trị giá hàng hóa vi phạm gần 114 tỷ đồng. Trong 5 tháng đầu năm 2025, con số này là hơn 7.100 vụ, thu nộp ngân sách gần 110 tỷ đồng và chuyển cơ quan điều tra 53 vụ có dấu hiệu hình sự. Những con số này cho thấy mức độ quyết liệt của cơ quan chức năng, nhưng đồng thời cũng phản ánh quy mô và tính phức tạp của vi phạm.
Cuộc chiến với hàng xách tay, hàng giả, không chỉ là cuộc chiến pháp lý, mà còn là cuộc chiến của ý thức tiêu dùng. Khi người tiêu dùng ưu tiên giá rẻ hơn giá trị thật, khi doanh nghiệp chân chính không được bảo vệ thỏa đáng, thị trường sẽ mãi là cuộc chơi nghiêng lệch. Chỉ khi các bên cùng chung tay – từ chính sách đến hành động, từ kiểm soát đến nhận thức – thì mới có thể khôi phục lại một môi trường kinh doanh minh bạch, lành mạnh và bền vững.
