 |
| Chuyện gì sẽ xảy ra khi áp thuế GTGT 5% đối với phân bón? |
Nhiều ảnh hưởng khi phân bón không chịu thuế GTGT
Nhu cầu phân bón của nước ta hiện nay vào khoảng 10,5- 11 triệu tấn các loại. Theo quy định tại Luật số 71/2014/QH13 sửa đổi Luật Thuế GTGT số 13/2008/QH12, phân bón là 1 trong những mặt hàng không chịu thuế GTGT. Điều này có nghĩa các doanh nghiệp (DN) sản xuất phân bón trong nước không được khấu trừ, hoàn thuế GTGT của hàng hóa, dịch vụ mua vào, kể cả thuế GTGT của hàng hóa mua vào hoặc nhập khẩu để tạo tài sản cố định dùng cho sản xuất phân bón.
Thông tin tại Hội thảo “Phân tích ảnh hưởng của việc áp dụng thuế giá trị gia tăng 5% đến ngành phân bón”, TS Phùng Hà, Chủ tịch Hiệp hội phân bón Việt Nam, cho biết việc chuyển mặt hàng này từ diện áp thuế GTGT 5% sang không chịu thuế theo quy định tại luật hiện hành khiến toàn bộ thuế GTGT đầu vào phục vụ sản xuất và kinh doanh phân bón không được khấu trừ và phải hạch toán vào chi phí. Điều này khiến lợi nhuận của các DN sản xuất phân bón trong nước sụt giảm đáng kể.
Số liệu của Bộ Tài chính cho thấy, số thuế GTGT không được khấu trừ tính vào chi phí của DN từ năm 2015 đến nay đã lên tới gần 10.000 tỷ đồng. Chỉ tính riêng Tổng công ty phân bón và hóa chất dầu khí, giai đoạn 2016-2020, DN này có khoản thuế GTGT đầu vào là 1.857 tỷ đồng và phải hạch toán vào chi phí dẫn đến khoản lợi nhuận trước thuế hàng năm sẽ giảm tương ứng. “Không được hoàn thuế, DN sản xuất phân bón chỉ có 2 lựa chọn, hoặc giảm lợi nhuận trước thuế hàng năm hoặc điều chỉnh giá bán. DN sản xuất trong nước thiếu nguồn lực đầu tư công nghệ cao, sản xuất sản phẩm thế hệ mới, nhất là các loại phân bón thân thiện với môi trường…”, TS Phùng Hà chia sẻ.
Cũng theo TS Phùng Hà, luật hiện hành không quy định phân bón nhập khẩu phải chịu thuế GTGT, đã gây ảnh hưởng nặng nề đến các DN trong nước. Sản phẩm trong nước khó cạnh tranh với sản phẩm ngoại nhập. Do đó, cần thiết phải chuyển mặt hàng phân bón từ đối tượng không chịu thuế GTGT sang đối tượng chịu thuế GTGT với mức thuế suất 5%.
Ông Lê Anh Tuấn - Kế toán trưởng Công ty CP Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc thông tin thêm, tác động quan trọng nhất của việc đưa doanh nghiệp phân bón vào đối tượng chịu thuế GTGT là tác động đến người nông dân. Theo đó, khi không chịu thuế, thì doanh nghiệp không dám đầu tư vì toàn bộ phần thuế GTGT hạch toán vào tổng mức đầu tư. Khi doanh nghiệp được khấu trừ thuế sẽ có nguồn lực đầu tư, nâng cao chất lượng phân bón. Nói cách khác, nếu như người nông dân trước đây phải dùng 2 nắm đạm thì với đạm chất lượng cao chỉ cần 1 nắm.
Hơn nữa, doanh nghiệp sản xuất trong nước vững mạnh, làm chủ thị trường sẽ giúp giá phân bón ổn định, không phụ thuộc vào nhập khẩu. “Trong giai đoạn Covid-19, khi nước ta đi ngoại giao vắc xin thì nước ngoài đến nước ta ngoại giao phân bón, đại sứ Hàn Quốc đến công ty xin mua đạm ure. Công ty có thể xuất khẩu với giá 1000 USD/tấn nhưng đã hạn chế xuất khẩu để phục vụ người nông dân trong nước, bình ổn giá bán. Như vậy là bà con nông dân được những điều không thể định lượng được. Doanh nghiệp càng phát triển, càng giảm được giá thành sản xuất phân bón sẽ giảm giá phân bón và người nông dân sẽ được lợi” – ông Lê Anh Tuấn nói.
Chia sẻ về kinh nghiệm quốc tế, TS Nguyễn Thu Hằng, Trường Đại học Ngoại thương thông tin, nhiều quốc gia đã áp dụng thuế GTGT đối với phân bón. Đơn cử, Trung Quốc áp dụng thuế GTGT 11% với phân bón. Trung Quốc cũng ban hành một số chính sách ưu đãi thuế hỗ trợ DN sản xuất phân bón hữu cơ, phân vi sinh.. Tại Nga, phân bón đang áp dụng mức thuế GTGT 20%. Nga cũng có chính sách ưu đãi thuế cho các DN sản xuất phân bón đầu tư công nghệ thân thiện môi trường, nâng cao hiệu quả sản xuất… Trên cơ sở này, bà Nguyễn Thu Hằng kiến nghị, Việt Nam cần có chính sách thuế hỗ trợ phát triển ngành phân bón trong nước theo hướng phát triển bền vững, kết hợp hài hòa giữa các sắc thuế trực thu và gián thu. Song song với đó, khuyến khích DN sản xuất phân bón ít gây ảnh hưởng tới môi trường, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất.
Đảm bảo hài hòa lợi ích “3 nhà”
 |
| TS. Phùng Hà, Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam: Số thuế GTGT không được khấu trừ tính vào chi phí của doanh nghiệp phân bón theo Luật Thuế 71 từ năm 2015 đến nay đã lên tới gần 10.000 tỷ đồng. |
Chính phủ đang đề xuất đưa phân bón vào diện chịu thuế gia tăng mức 5%, thay vì miễn thuế giá trị gia tăng trong những năm qua. Đây là một trong những vấn đề thu hút sự quan tâm rất lớn của cộng đồng, các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, của nông dân trong cả nước.
Tuy nhiên, thực tế thời gian qua, đề xuất đưa phân bón vào diện chịu thuế GTGT ở mức 5% đã nhận được các quan điểm khác nhau. Bên cạnh ý kiến cho rằng, việc áp thuế GTGT với phân bón là cần thiết, thì cũng có ý kiến phản đối khi cho rằng, quy định này chỉ mang lại lợi ích cho DN, còn nông dân là đối tượng chịu thiệt.
Khẳng định, ngành phân bón đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng suất và chất lượng cây trồng, góp phần đảm bảo an ninh lương thực và phát triển nông nghiệp bền vững, theo TS Nguyễn Trí Ngọc, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Tổng hội nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam, việc áp dụng thuế GTGT 5% với phân bón mang lại lợi ích 3 nhà (Nhà nước, nông dân và DN). Trong ngắn hạn, việc áp thuế GTGT có thể khiến giá phân bón tăng, người nông dân phải bỏ thêm chi phí sản xuất, nhưng về lâu dài, họ sẽ được hưởng lợi nhiều hơn.
Phân tích cụ thể, TS Nguyễn Trí Ngọc cho rằng, đối với DN sản xuất, khi được khấu trừ thuế đầu vào sẽ làm giảm chi phí sản xuất, có thêm nguồn lực đầu tư nghiên cứu, đổi mới công nghệ, sản xuất các loại phân bón có hàm lượng kỹ thuật cao, nâng cao năng suất, góp phần giảm giá thành sản phẩm. Nhà nước thì có thêm nguồn thu để tăng chi cho các hoạt động nghiên cứu khoa học trong sản xuất nông nghiệp. Riêng người nông dân sẽ có cơ hội sử dụng sản phẩm phân bón chất lượng hơn, tăng hiệu quả sản xuất trên đơn vị diện tích, tăng sự cạnh tranh của các sản phẩm nông nghiệp. “Nhiều năm qua, Đảng và Nhà nước luôn khẳng định lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn và nông dân đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Việc áp thuế GTGT 5% đối với mặt hàng phân bón sẽ góp phần quan trọng thúc đẩy hỗ trợ cho khu vực này phát triển”, TS Nguyễn Trí Ngọc khẳng định.
Đồng tình với ý kiến của TS Nguyễn Trí Ngọc, TS Trần Thị Hồng Thủy - Dự án Tăng cường năng lực cạnh tranh khu vực tư nhân Việt Nam (USAID IPSC) phân tích thêm, khi đưa phân bón vào diện chịu thuế VAT, giá bán thành phẩm của doanh nghiệp sản xuất Ure có dư địa giảm 2%; giá bán thành phẩm của doanh nghiệp sản xuất DAP có dư địa giảm 1,13%; giá bán thành phẩm của doanh nghiệp sản xuất lân có dư địa giảm 0,87%. Nhà nước có thể tăng thu ngân sách 1.541 tỷ đồng.
“Kịch bản áp thuế GTGT 5% sẽ có thể dẫn đến thay đổi giá các sản phẩm phân bón. Trong đó, phân bón sản xuất trong nước sẽ có thêm lợi thế cạnh tranh về giá so với các sản phẩm nhập khẩu” - TS. Trần Thị Hồng Thủy chia sẻ.
PGS.TS Lý Phương Duyên, Giảng viên cao cấp Khoa Thuế - Hải quan, Học viện Tài chính, đồng tình với quan điểm đưa phân bón từ không chịu thuế sang chịu thuế bởi phù hợp với định hướng mở rộng cơ sở thuế do Chính phủ đưa ra.
Việc đưa phân bón vào diện chịu thuế một mặt chống xói mòn cơ sở thuế, ổn định số thu và công bằng hơn giữa hàng hóa trong nước và hàng nhập khẩu.
Theo PGS.TS Lý Phương Duyên, áp dụng mức thuế GTGT 0% sẽ khấu trừ toàn bộ thuế đầu vào, đây là ưu đãi lớn nhất cho người tiêu dùng, ưu đãi cho cả doanh nghiệp, nhưng ngân sách nhà nước sẽ không có nguồn thu để khấu trừ. Do đó, mức thuế 5% ở thời điểm và bối cảnh này được cho là phù hợp nhất cho tất cả các bên.
