 |
| Lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà. Ảnh: M.Q. |
Vì sao phải thông báo khi lắp điện mặt trời mái nhà?
Theo báo cáo của EVN gửi Bộ Công Thương, hiện có nhiều hộ gia đình và doanh nghiệp tự lắp đặt điện mặt trời mái nhà để dùng cho nhu cầu nội bộ nhưng không thực hiện thủ tục thông báo hoặc đăng ký. Việc này khiến ngành điện không nắm được chính xác tổng công suất tiêu thụ, gây khó khăn cho việc lập kế hoạch cung ứng điện.
EVN cho biết, điện mặt trời phụ thuộc nhiều vào điều kiện thời tiết. Vào những ngày nắng, nguồn điện từ mái nhà có thể đáp ứng một phần nhu cầu, nhưng khi mưa kéo dài, toàn bộ phụ tải phải do ngành điện cung cấp. Nếu thiếu dữ liệu đầy đủ, công tác dự báo phụ tải và chuẩn bị nguồn dự phòng sẽ gặp trở ngại, tiềm ẩn nguy cơ thiếu điện cục bộ.
Chính vì vậy, EVN kiến nghị bổ sung chế tài xử phạt hành chính với những trường hợp không thông báo. Đề xuất này cũng bám sát Nghị định 58/2025 của Chính phủ, trong đó nêu rõ: tổ chức, cá nhân, hộ gia đình lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu (dù có hay không đấu nối vào lưới điện quốc gia, dù có hay không bán điện dư) đều phải thông báo đến Sở Công Thương, đơn vị điện lực và cơ quan quản lý về xây dựng, phòng cháy chữa cháy tại địa phương.
Tuy nhiên, quy định này đã gây nhiều băn khoăn. Nhiều ý kiến đặt câu hỏi: với hệ thống điện mặt trời công suất nhỏ, chỉ phục vụ sinh hoạt trong gia đình, không bán điện, liệu việc yêu cầu thông báo có thực sự cần thiết? Người dân lo ngại đây có thể trở thành một thủ tục hành chính mới, làm chậm trễ tiến độ đầu tư và gây phiền hà.
Anh Nguyễn Thắng (xã Tứ Kỳ, TP Hải Phòng) dẫn chứng: gia đình anh dự định chi 300 triệu đồng lắp điện mặt trời mái nhà chỉ để tự dùng, nhưng vẫn băn khoăn thủ tục thông báo và đăng ký có rườm rà, tốn thời gian hay không.
EVN khẳng định không phát sinh thủ tục hành chính
Trước những lo lắng trên, ông Nguyễn Quốc Dũng – Trưởng ban Kinh doanh EVN – khẳng định nhiều lần rằng việc thông báo hoàn toàn khác với thủ tục đăng ký. Đăng ký cần cơ quan duyệt và ký xác nhận, trong khi thông báo chỉ đơn thuần là cung cấp thông tin có lắp đặt hệ thống điện mặt trời.
“Người dân hoặc doanh nghiệp chỉ cần thao tác trực tuyến đơn giản. Việc này không gây khó khăn và cũng không phát sinh thủ tục hành chính. Chúng tôi đã thiết kế quy trình để dễ thực hiện nhất”, ông Dũng nhấn mạnh.
Theo ông, việc khai báo là cần thiết để ngành điện chủ động xây dựng kế hoạch vận hành. Khi có dữ liệu đầy đủ, EVN mới có thể cân đối nguồn, điều độ hệ thống và chuẩn bị phương án dự phòng. Ngoài ra, thông báo cũng giúp cơ quan quản lý địa phương kiểm soát vấn đề xây dựng và an toàn phòng cháy chữa cháy – yếu tố quan trọng khi hệ thống điện mặt trời được lắp trực tiếp trên mái nhà.
Một số chuyên gia năng lượng cũng cho rằng quy định thông báo không nhằm mục tiêu “làm khó” người dân, mà để bảo đảm minh bạch và an toàn trong quản lý. Tuy nhiên, điều quan trọng là quá trình thực hiện phải minh bạch, nhanh gọn, tránh biến thành “giấy phép con” gây phiền hà.
Tránh rườm rà để khuyến khích đầu tư năng lượng sạch
Trong bối cảnh Nhà nước khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo, nếu thủ tục thông báo được triển khai thuận tiện, trực tuyến, chỉ mất vài phút, chắc chắn sẽ nhận được sự đồng thuận. Ngược lại, nếu quá rườm rà, phức tạp, điều này có thể làm giảm động lực đầu tư của người dân và doanh nghiệp.
Đề xuất xử phạt trường hợp lắp điện mặt trời mái nhà không thông báo đã tạo nên nhiều tranh luận trái chiều. Trong khi một bộ phận lo ngại sẽ phát sinh thêm thủ tục hành chính, EVN khẳng định đây chỉ là thao tác khai báo đơn giản, không gây phiền hà, nhằm giúp ngành điện quản lý phụ tải chính xác hơn.
Vấn đề quan trọng là cơ quan quản lý phải triển khai quy trình thông báo theo đúng tinh thần đơn giản, thuận tiện, minh bạch. Chỉ khi đó, người dân mới yên tâm đầu tư điện mặt trời mái nhà, vừa tiết kiệm chi phí, vừa góp phần phát triển năng lượng sạch, đồng thời giúp ngành điện vận hành hệ thống ổn định và an toàn.
