 |
| Muỗi vằn Aedes là trung gian truyền bệnh Chikungunya sang người. |
Bệnh Chikungunya đang cho thấy xu hướng lây lan nhanh chóng trên toàn cầu. Theo cảnh báo từ Tổ chức Y tế thế giới (WHO) vào tháng 7/2025, các đợt bùng phát lớn đã được ghi nhận ở nhiều khu vực từ châu Phi, Nam Á đến châu Âu. Gần đây nhất, tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc) đã ghi nhận hơn 4.800 ca mắc chỉ trong nửa đầu năm 2025, trở thành đợt dịch lớn nhất từ trước đến nay tại đây. Singapore cũng báo cáo số ca mắc tăng hơn gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái.
Điểm chung đáng lo ngại là cả Chikungunya và sốt xuất huyết đều do cùng một loại muỗi vằn Aedes truyền bệnh. Đây cũng là loại muỗi đang lưu hành phổ biến tại nhiều địa phương ở nước ta. Với sự giao thương, du lịch sôi động trong mùa hè, nguy cơ mầm bệnh Chikungunya từ các vùng dịch xâm nhập vào Việt Nam và lây lan ra cộng đồng là rất cao.
Nguy cơ hiện hữu và sự chuẩn bị của Việt Nam
Theo ông Võ Hải Sơn, dù Việt Nam chưa ghi nhận ca bệnh Chikungunya nào trong cộng đồng, chúng ta tuyệt đối không thể chủ quan. Nguy cơ dịch bệnh xâm nhập luôn tồn tại do hai yếu tố chính: sự lưu hành sẵn có của muỗi Aedes và lượng lớn người dân di chuyển giữa Việt Nam và các quốc gia đang có dịch. Đặc biệt, mùa mưa hiện tại ở khu vực Bắc bán cầu đang tạo điều kiện lý tưởng cho muỗi truyền bệnh sinh sôi, phát triển, làm tăng nguy cơ lây lan virus.
Trước tình hình này, Bộ Y tế đã chủ động triển khai hàng loạt biện pháp mạnh mẽ để xây dựng "lá chắn" phòng dịch từ sớm, từ xa. Cục Phòng bệnh đã ban hành công văn chỉ đạo các địa phương trên toàn quốc, yêu cầu:
Tăng cường kiểm dịch y tế tại cửa khẩu: Tất cả các sân bay, cửa khẩu đường bộ, cảng biển phải siết chặt giám sát để phát hiện sớm các trường hợp nghi ngờ hoặc mang véc tơ truyền bệnh. Các cá nhân nhập cảnh, đặc biệt là người về từ vùng dịch, sẽ được theo dõi sức khỏe chặt chẽ.
Giám sát chủ động tại cộng đồng và cơ sở y tế: Phát hiện sớm ca bệnh nghi ngờ để khoanh vùng, xử lý triệt để ổ dịch ngay từ đầu, không để lây lan rộng.
Kết hợp phòng chống Chikungunya và sốt xuất huyết: Do cùng chung vật chủ trung gian truyền bệnh là muỗi vằn, chiến dịch diệt lăng quăng/bọ gậy được đẩy mạnh. Các hộ gia đình được khuyến cáo kiểm tra, loại bỏ các vật dụng chứa nước, nơi muỗi có thể đẻ trứng.
Sẵn sàng các kịch bản ứng phó: Ngành y tế đã rà soát, chuẩn bị đầy đủ nhân lực, vật tư, hóa chất và xây dựng kế hoạch phân tuyến điều trị để đảm bảo thu dung, cấp cứu bệnh nhân kịp thời, tránh quá tải bệnh viện trong trường hợp dịch bùng phát.
Phân biệt triệu chứng Chikungunya và sốt xuất huyết: lời khuyên từ chuyên gia
Mặc dù đều do muỗi vằn truyền và có một số biểu hiện giống nhau, người dân có thể dựa vào các triệu chứng đặc trưng để phân biệt sơ bộ giữa Chikungunya và sốt xuất huyết.
Theo ông Võ Hải Sơn, các triệu chứng của Chikungunya thường xuất hiện từ 4 đến 8 ngày sau khi bị muỗi nhiễm bệnh đốt. Các biểu hiện phổ biến bao gồm:
Sốt cao đột ngột.
Đau khớp dữ dội, có thể kèm theo sưng, cứng khớp.
Đau đầu, đau cơ, mệt mỏi.
Phát ban trên da.
Điểm khác biệt mấu chốt nằm ở triệu chứng nổi trội. Bệnh Chikungunya đặc trưng bởi các cơn đau khớp rất nặng, dữ dội, trong khi bệnh sốt xuất huyết Dengue thường có dấu hiệu xuất huyết (chảy máu cam, chảy máu chân răng, xuất huyết dưới da) rõ rệt hơn. Hầu hết các triệu chứng của Chikungunya sẽ tự khỏi trong khoảng 2-7 ngày, nhưng cơn đau khớp có thể kéo dài hàng tuần, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt và sức khỏe người bệnh.
Dù vậy, chuyên gia y tế khuyến cáo mạnh mẽ rằng người dân không nên tự ý chẩn đoán và điều trị tại nhà. Khi xuất hiện các dấu hiệu nghi ngờ như sốt, đau khớp, phát ban, đặc biệt nếu có tiền sử đi về từ vùng dịch, cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được các bác sĩ thăm khám, chẩn đoán chính xác và có phác đồ điều trị kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm.
Để chủ động bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng, Bộ Y tế khuyến cáo người dân nên chủ động theo dõi sức khỏe trong vòng 12 ngày sau khi trở về từ các quốc gia, khu vực đang có dịch Chikungunya. Đồng thời, mỗi người cần tích cực tham gia vào các hoạt động diệt muỗi, diệt lăng quăng/bọ gậy tại nơi ở và nơi làm việc để loại bỏ mầm mống gây bệnh.
