An toàn người bệnh: Thước đo văn minh xã hội, bắt đầu từ trẻ sơ sinh

An toàn người bệnh từ lâu đã được xem là hằng số đạo đức trong y học. Tuy nhiên, do đặc thù là một hệ thống phức hợp, chỉ một sai sót nhỏ cũng có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh và niềm tin của toàn xã hội.

Các đại biểu trong nước và quốc tế cùng cam kết hành động vì an toàn người bệnh

Tại lễ mít tinh hưởng ứng Ngày An toàn người bệnh thế giới 17/9 với chủ đề “Chăm sóc an toàn cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ”, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn nhấn mạnh, sự kiện là lời khẳng định quyết tâm của ngành y tế trong việc xây dựng một môi trường khám chữa bệnh an toàn, đặc biệt cho những đối tượng dễ bị tổn thương nhất.

Thực trạng đáng báo động về sự cố y khoa

Theo các báo cáo quốc tế, thực trạng sự cố y khoa trên toàn cầu đang ở mức đáng báo động. Thống kê cho thấy, cứ 10 người bệnh thì có hơn 1 người gặp phải sự cố trong quá trình điều trị. Tại các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình, con số này còn nghiêm trọng hơn với khoảng 134 triệu sự cố xảy ra trong bệnh viện mỗi năm, gây ra khoảng 2,6 triệu ca tử vong, trong đó có tới một nửa trường hợp có thể phòng ngừa được.

Không chỉ gây thiệt hại về sức khỏe và tính mạng, y tế không an toàn còn tạo ra gánh nặng kinh tế khổng lồ. Ước tính, các sự cố y khoa chiếm từ 12-15% tổng chi tiêu y tế toàn cầu, tương đương khoảng 1.400 - 1.600 tỷ USD mỗi năm. Thứ trưởng Trần Văn Thuấn khẳng định: "Đầu tư cho an toàn người bệnh vì vậy vừa là mệnh lệnh lương tâm, vừa là quyết định thông minh về kinh tế".

Riêng trong lĩnh vực nhi khoa, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ là nhóm đối tượng đặc biệt dễ bị tổn thương. Báo cáo của Cục Quản lý Khám chữa bệnh (Bộ Y tế) chỉ ra rằng, sự cố tại Khoa Hồi sức tích cực nhi (PICU) chiếm tới 91,6% tổng số sự cố y khoa nhi. Cứ 6 trẻ điều trị tại đây thì có 1 trẻ gặp ít nhất một sự cố.

Bà Jennifer Horton, Phó trưởng đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam, đánh giá cao những tiến bộ của Việt Nam nhưng cũng nhấn mạnh rằng chỉ một sự cố nhỏ cũng có thể để lại hậu quả suốt đời cho trẻ. WHO ước tính, nếu cải thiện an toàn chăm sóc, thế giới có thể cứu sống 1 triệu trẻ sơ sinh mỗi năm.

Thứ trưởng Trần Văn Thuấn phân tích, trẻ em “không phải là người lớn thu nhỏ” và phụ thuộc gần như hoàn toàn vào người lớn. “Các em chưa đủ khả năng mô tả cảm giác khó chịu; tiếng khóc đôi khi là tín hiệu duy nhất. Vì thế, trực giác của cha mẹ và chuẩn mực chuyên môn của nhân viên y tế có ý nghĩa quyết định để phát hiện sớm bất thường và can thiệp kịp thời”, ông Thuấn nói.

Từ cam kết đến hành động vì một hệ thống y tế an toàn

Trước thực trạng trên, ngành y tế Việt Nam đã và đang triển khai hàng loạt giải pháp đồng bộ, quyết liệt. Điển hình tại Bệnh viện Nhi Trung ương, các quy trình an toàn được áp dụng triệt để đã mang lại kết quả ấn tượng. Với trung bình hơn 2.100 ca phẫu thuật mỗi tháng, 100% các khoa đều thực hiện bảng kiểm an toàn, giúp bệnh viện không ghi nhận sự cố y khoa nào liên quan đến mổ. Sự cố nhầm lẫn thông tin người bệnh đã giảm từ 15 ca xuống còn 0 ca sau vài tháng áp dụng quy trình chuẩn.

Thông điệp của Ngày An toàn người bệnh thế giới là "An toàn từ lúc chào đời"

Đặc biệt, việc tuân thủ vệ sinh tay đạt 99,6% trong 6 tháng đầu năm 2025 đã giúp tỷ lệ nhiễm khuẩn bệnh viện giảm xuống chỉ còn 0,24%. Bệnh viện cũng xây dựng văn hóa báo cáo sự cố “không đổ lỗi cá nhân”, phân tích nguyên nhân gốc rễ để cải tiến quy trình, giúp giảm đáng kể thời gian chờ đợi và không ghi nhận sự cố y khoa nghiêm trọng nào trong năm 2024, với tỷ lệ hài lòng của người bệnh đạt trên 97%.

Để nhân rộng những mô hình hiệu quả, Bộ Y tế đã đưa ra sáu định hướng ưu tiên, là lời kêu gọi hành động đối với toàn hệ thống:

Đặt chuẩn mực an toàn lấy trẻ em làm trung tâm: Cụ thể hóa các quy định từ phòng sinh đến các chuyên khoa nhi, chú trọng các yêu cầu đặc thù về dùng thuốc, thiết bị, tiêm chủng an toàn.

Đào tạo liên tục, làm chủ kỹ năng an toàn: Đưa an toàn người bệnh vào chương trình đào tạo bắt buộc, tăng cường huấn luyện thực hành và mô phỏng các tình huống nguy cơ cao.

Ứng dụng công nghệ số để “khóa chặt” rủi ro: Hoàn thiện bệnh án điện tử có cảnh báo, đơn thuốc điện tử tính liều tự động, sử dụng mã vạch để đảm bảo “đúng người - đúng thuốc - đúng liều - đúng thời điểm”.

Giám sát minh bạch, học hỏi từ sai sót: Thiết lập hệ thống báo cáo và phân tích sự cố, xây dựng văn hóa không đổ lỗi để mỗi sự cố trở thành bài học chung.

Gia đình và nhà trường là đối tác tin cậy: Hướng dẫn cha mẹ nhận biết dấu hiệu nguy hiểm, phối hợp với nhà trường trong công tác chăm sóc sức khỏe cho trẻ.

Bảo đảm an toàn cho chính thầy thuốc nhi khoa: Tạo môi trường làm việc an toàn, giảm gánh nặng hành chính, xử lý nghiêm hành vi bạo lực với nhân viên y tế.

Bộ Y tế cam kết sẽ tiếp tục hoàn thiện chính sách, thúc đẩy chuyển đổi số và hợp tác chặt chẽ với WHO để thông điệp “An toàn từ lúc chào đời” đi vào thực chất. "An toàn người bệnh, nhất là với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, không chỉ là thước đo chất lượng chuyên môn mà còn là thước đo văn minh của xã hội. Mỗi cải tiến, dù nhỏ, có thể cứu một sinh mệnh, giữ trọn một tương lai", Thứ trưởng Trần Văn Thuấn nhấn mạnh.

Bộ Y tế đề xuất phân cấp 4 thủ tục an toàn thực phẩm

Ngành y tế lên kế hoạch phát triển du lịch khám chữa bệnh

Ít nhất 1.000 bác sĩ sẽ được luân chuyển về y tế xã mỗi năm