Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét dự kiến phương án phân bổ vốn ngân sách trung ương 2021-2025

Toàn cảnh Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét việc dự kiến phương án phân bổ vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021 - 2025 và năm 2022 cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương thực hiện 03 chương trình mục tiêu quốc gia.

Báo cáo tóm tắt thẩm tra Tờ trình của Chính phủ về dự kiến phương án phân bổ ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 và năm 2022 cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương thực hiện 03 chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG), Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường cho biết, đa số ý kiến trong Ủy ban Tài chính, Ngân sách nhất trí với Tờ trình của Chính phủ, việc Chính phủ trình UBTVQH xem xét phân bổ vốn trung hạn giai đoạn 2021-2025 và xem xét, quyết định phương án phân bổ vốn kế hoạch NSTW năm 2022 cho 03 CTMTQG là đúng thẩm quyền theo quy định tại các Nghị quyết của Quốc hội.

Đa số ý kiến Ủy ban Tài chính, Ngân sách nhất trí với Tờ trình của Chính phủ trình UBTVQH phân bổ vốn 100.000 tỷ đồng vốn kế hoạch đầu tư công trung hạn (KHĐTCTH) giai đoạn 2021-2025 cho các bộ ngành địa phương làm cơ sở cho việc phân bổ dự toán đầu tư công hàng năm của 3 CTMTQG.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Nguyễn Phú Cường nêu rõ, Quốc hội đã quyết nghị về mức bố trí vốn đầu tư phát triển để thực hiện 03 CTMTQG giai đoạn 2021-2025 là 100.000 tỷ đồng. Tại Tờ trình này, Chính phủ đề nghị phân bổ 95.000 tỷ đồng, chưa phân bổ 5.000 tỷ đồng đối với một số nhiệm vụ, đề án, chương trình chuyên đề chưa được phê duyệt.

Về phân bổ vốn cho các địa phương, đa số ý kiến Ủy ban Tài chính, Ngân sách cho rằng, phụ lục kèm theo Tờ trình của Chính phủ đã diễn giải, thuyết minh cụ thể về căn cứ tính toán, tiêu chí, định mức, điểm số của từng địa phương theo các Nghị quyết của Quốc hội và Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, từ đó tổng hợp mức vốn bố trí chi tiết đối với các tiểu dự án, dự án thuộc 3 CTMTQG cho từng địa phương cụ thể. Vì vậy, cơ bản nhất trí với đề xuất của Chính phủ và đề nghị Chính phủ chịu trách nhiệm về tính chính xác của số liệu cho từng địa phương cụ thể.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường

Về phân bổ cho các bộ, cơ quan trung ương, Ủy ban Tài chính, Ngân sách nhất trí với Chính phủ về phân bổ vốn cho các bộ, cơ quan trung ương để thực hiện đồng bộ với các địa phương khẩn trương triển khai chương trình, tránh kéo dài sự chậm trễ, ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện 3 CTMTQG như thời gian qua và đề nghị Chính phủ giải trình báo cáo rõ hơn về: (1) căn cứ xác định nhiệm vụ, (2) cơ sở xác định mức vốn bố trí cho các bộ, cơ quan trung ương, (3) Hiệu quả của việc sử dụng vốn phân bổ đối với một số khoản vì tại các Nghị quyết của Quốc hội, các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ chưa quy định rõ về nội dung này…

Về kiến nghị UBTVQH giao Chính phủ quyết định phân bổ chi tiết số vốn 5.000 tỷ đồng chưa phân bổ cho các bộ, ngành, địa phương, Ủy ban TCNS cho rằng, thẩm quyền phân bổ dự toán NSNN thuộc thẩm quyền của Quốc hội. Do tình hình dịch bệnh và tính chất cấp bách của 3 CTMTQG, Quốc hội đã ủy quyền giao UBTVQH xem xét, quyết định. Vì vậy, đề nghị Chính phủ hoàn thiện cơ sở pháp lý để sớm trình UBTVQH xem xét, quyết định theo đúng quy định tại Nghị quyết số 40/2021/QH15 của Quốc hội.

Đề cập về phân bổ vốn NSTW năm 2022, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Nguyễn Phú Cường cho biết, tổng nguồn vốn năm 2022 của 03 CTMTQG là 34.049 tỷ đồng. Chính phủ đề xuất chỉ phân bổ 33.384 tỷ đồng kế hoạch vốn NSTW năm 2022, còn lại 665 tỷ đồng giao Chính phủ quyết định. Đa số ý kiến Ủy ban TCNS nhất trí với phương án phân bổ vốn Chính phủ trình. Đồng thời, đề nghị Chính phủ xây dựng phương án phân bổ toàn bộ số vốn kế hoạch năm 2022 của 03 CTMTQG (665 tỷ đồng) và báo cáo UBTVQH xem xét, quyết định theo đúng quy định tại Nghị quyết của Quốc hội.

Đề nghị Chính phủ làm rõ nguyên nhân và trách nhiệm của các Bộ, ngành trong việc chậm báo cáo và phân bổ vốn cho 3 CTMTQG

Thảo luận về nội dung này, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, đối với CTMTQG vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, hiện nay các thủ tục để giải ngân chưa đảm bảo trong khi còn hơn 3 năm nữa cần phải giải ngân số tiền rất lớn, do vậy Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị tại Kỳ họp Quốc hội thứ 3 tới, Chính phủ cần có báo cáo nêu rõ đánh giá, giải trình nguyên nhân khách quan, chủ quan và trách nhiệm của các cơ quan có liên quan, chậm ở đâu, chậm bộ ngành nào, địa phương nào.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị Chính phủ cần có báo cáo đánh giá, giải trình nguyên nhân khách quan, chủ quan và trách nhiệm của các cơ quan có liên quan mà tiến độ giải ngân các CTMTQG còn chậm, nêu rõ chậm ở đâu, chậm bộ ngành nào, địa phương nào.

Từ khi Quốc hội ban hành Nghị quyết số 120 và Nghị quyết số 88, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội nhận thấy, báo cáo của Chính phủ còn chung chung, chưa thấy được trách nhiệm của mình. Đồng bào dân tộc thiểu số còn rất nhiều khó khăn mà các mục tiêu đề ra rất rõ trong Nghị quyết số 88 và Nghị quyết số 120.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị phân bổ cần có trọng tâm, trọng điểm, địa bàn nào khó khăn, cần thiết thì phải đầu tư nhưng không dàn trải, đầu tư những gì người dân dược hưởng lợi ngay để giải quyết an sinh xã hội cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số, nâng cao đời sống tinh thần và vật chất cho người dân.

Cho rằng việc triển khai thực hiện CTMTQG cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số rất chậm, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị Chính phủ và các bộ ngành cần có lộ trình, kế hoạch từng năm và cả giai đoạn 2021-2025, có kiểm điểm, quy trách nhiệm. Đồng thời Chính phủ cần có bảng phân công, tổ chức triển khai thực hiện cho rõ để báo cáo Quốc hội vào Kỳ họp thứ 3 tới, nhìn nhận lại những hạn chế, thiếu sót trong những năm qua và đề xuất giải pháp thực hiện trong thời gian tới hiệu quả hơn.

Cho ý kiến về nội dung này, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cơ bản đồng tình với báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính, Ngân sách và cho rằng, 3 CTMTQG hết sức quan trọng, có ý nghĩa cả về kinh tế, an sinh xã hội, an ninh quốc phòng và tác động rộng lớn đến đối tượng thụ hưởng.

Đến nay, 3 CTMTQG khởi động rất chậm. Nghị quyết của Quốc hội về CTMTQG phát triển kinh tế- xã hội đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã ban hành cách đây 2 năm, còn 2 CTMTQG xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững ban hành cách đây hơn 1 năm, có 5 năm để thực hiện nhưng hiện tại vẫn đang loay hoay, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị Chính phủ cần đánh giá nguyên nhân khách quan, chủ quan, sự chậm trễ đó ở đâu và thuộc trách nhiệm của ai.

Do vậy, UBTVQH đã thống nhất bỏ phiếu trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 3 tới đây quyết định lựa chọn chuyên đề để giám sát tối cao 3 CTMTQG trong năm 2023 nhằm tháo gỡ vướng mắc, khó khăn nếu có trong quá trình triển khai thực hiện các CTMTQG.

Chú tịch Quốc hội đề nghị các bộ, ngành, các cấp, các cơ quan phải quán triệt ý thức trách nhiệm của mình đối với 3 CTMTQG có ý nghĩa đặc biệt quan trọng này.

Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu

Cho rằng hiện nay việc triển khai phân bổ vốn thực hiện 3 CTMTQG này đang chậm, Chủ tịch Quốc hội lưu ý cần làm nhanh nhưng phải đúng mục tiêu, nguyên tắc, tiêu chí, tiêu chuẩn mà các Nghị quyết của Quốc hội đã đặt ra. Đề nghị cơ quan thẩm tra và Chính phủ rà soát kỹ và tuân thủ theo các Nghị quyết của Quốc hội, theo chỉ đạo của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã ban hành.

Về nguyên tắc phân bổ vốn cho các địa phương, Chủ tịch Quốc hội cho rằng cần thực hiện theo đúng điểm c, khoản 4, Điều 1 của Nghị quyết 55/2021/QH15, không phân bổ vốn CTMTQG cho các địa phương mà có điều tiết NSTW. Ngoài ra, đối với số vốn phân bổ còn lại, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ phải trình để UBTVQH xem xét, quyết định theo đúng tinh thần của Nghị quyết, không phân cấp, không ủy quyền.

Đối với từng CTMTQG, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, lần này chưa phân bổ 2.942 tỷ đồng cho các bộ ngành, bởi nội hàm chưa rõ, chưa giải thích đầy đủ các yếu tố.

“Đã chậm nhưng càng phải chắc. Các CTMTQG phân bổ nguồn vốn chủ yếu cho các địa phương. Còn cơ quan quản lý Nhà nước có chức năng quản lý nhà nước thì được bố trí vốn trong kinh phí thường xuyên, đầu tư công được bố trí vốn trong kế hoạch đầu tư công. Không thể lấy khoản kinh phí của các CTMTQG biến thành kinh phí đầu tư công của các bộ”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Chủ tịch Quốc hội cho biết, đợt này cũng chưa phân bổ vốn CTMTQG giảm nghèo bền vững, đề nghị Chính phủ cần thuyết minh kỹ lưỡng vì sao chỉ tập trung bố trí vào dự án 1 và dự án 4 trong khi có 7 dự án, không dành nguồn để bố trí cho các dự án còn lại này. Việc phân bố vốn NSTW năm 2022 cũng theo nguyên tắc tương tự. “Cái nào rõ rồi thì đồng ý, cái nào chưa rõ, chưa đúng tinh thần Nghị quyết thì đề nghị Chính phủ rà soát, xem xét lại. Đề nghị Uỷ ban TCNS cùng với cơ quan chủ trì của Chính phủ rà soát, xem xét lại báo cáo đầy đủ kèm theo Dự thảo Nghị quyết”, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Cũng tại phiên thảo luận, một số ý kiến cho rằng, về thời gian Chính phủ trình UBTVQH, Nghị quyết số 29 yêu cầu Chính phủ khẩn trương hoàn thiện thủ tục đầu tư, báo cáo UBTVQH; Nghị quyết số 40 giao Chính phủ trình UBTVQH trước ngày 01/3/2022. Tuy nhiên, đến ngày 19/4/2022 Chính phủ mới có Tờ trình là quá chậm so với thời gian quy định. Sự chậm trễ này làm ảnh hưởng đến việc thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ đã đề ra của các CTMTQG, đặc biệt bố trí kế hoạch vốn sau gần 1,5 năm chưa được phân bổ cụ thể đến các bộ, ngành, địa phương gây lãng phí nguồn lực của quốc gia. Một số ý kiến đề nghị Chính phủ báo cáo làm rõ nguyên nhân và trách nhiệm của các Bộ, ngành trong việc chậm triển khai các Nghị quyết của Quốc hội.

Đề nghị phân bổ nguồn vốn cho 3 CTMTQG cần đầu tư trọng tâm, trọng điểm, không phân tán, dàn trải, tránh chồng chéo, trùng lặp

Các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội tham dự Phiên họp.

Đối với CTMTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (50.000 tỷ đồng), một số Ủy viên UBTVQH đồng tình với Ủy ban Tài chính, Ngân sách và cơ bản nhất trí với Tờ trình của Chính phủ, song đề nghị cần rà soát, tuân thủ nguyên tắc theo quy định của Nghị quyết số 120: “Đầu tư có trọng tâm, trọng điểm và bền vững, tập trung cho các xã, thôn, bản khó khăn nhất, giải quyết các vấn đề bức xúc, cấp bách nhất; ưu tiên hỗ trợ hộ nghèo, các nhóm dân tộc thiểu số khó khăn nhất”; “Tập trung nguồn lực đầu tư để giải quyết các vấn đề bức thiết của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi”.

Đối với CTMTGQ giảm nghèo bền vững (18.000 tỷ đồng), một số ý kiến cho rằng, việc phân bổ vốn cần tập trung nguồn lực cho các địa phương và đảm bảo đúng nguyên tắc “Đầu tư có trọng tâm, trọng điểm và bền vững, trọng tâm là các huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo....”. Việc xây dựng cơ sở dữ liệu lao động mang tính tổng thể, vì vậy, đề nghị cân nhắc không bố trí vốn từ CTMTQG để thực hiện nội dung này.

Đối với CTMTQG xây dựng nông thôn mới, một số thành viên của UBTVQH nêu rõ, phương án phân bổ vốn Chính phủ trình cơ bản đã bám sát tiêu chí, nguyên tắc theo quy định, do vậy nhất trí với phương án Chính phủ trình. Tuy nhiên đề nghị ưu tiên nguồn lực cho các xã, các huyện chưa đạt chuẩn nông thôn mới, nhất là các xã an toàn khu, xã đạt dưới 15 tiêu chí; hỗ trợ các xã đã đạt chuẩn nông thôn mới tiếp tục hoàn thiện các tiêu chí nông thôn mới đã đạt chuẩn nhưng chỉ tiêu vẫn còn thấp để nâng cao chất lượng các tiêu chí và bảo đảm bền vững.

Cũng tại Phiên họp, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Duy Đông, Thứ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Nguyễn Văn Hồi đã giải trình, làm rõ thêm một số nội dung mà các Ủy viên UBTVQH quan tâm.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, UBTVQH thống nhất chủ trương phân bổ vốn NSTW cho giai đoạn 2021-2025 cho 3 CTMTQG.

Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, UBTVQH đề nghị Chính phủ nghiêm túc rút kinh nghiệm và giải trình, báo cáo rõ Quốc hội về nguyên nhân chủ quan, khách quan, trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong việc chậm báo cáo và phân bổ vốn cho 3 CTMTQG. Và UBTVQH sẽ báo cáo Quốc hội để đưa vào chương trình giám sát năm 2023 về nội dung này.

UBTVQH thống nhất chủ trương phân bổ vốn NSTW cho giai đoạn 2021-2025 cho 3 CTMTQG, đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến của đồng chí Chủ tịch Quốc hội, ý kiến của UBTVQH, ý kiến thẩm tra để hoàn thiện phương án phân bổ vốn. Việc phân bổ vốn phải tuân thủ điều kiện, thứ tự ưu tiên trong quy định của Luật Đầu tư công, Luật Ngân sách nhà nước, Nghị quyết 973/UBTVQH, các Nghị quyết của Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư CTMTQG giai đoạn 2021-2025, đảm bảo có trọng tâm, trọng điểm, không phân tán, dàn trải, đảm bảo hiệu quả sử dụng vốn, đảm bảo đồng bộ, không chồng chéo, trùng lặp nhiệm vụ chi, đảm bảo cơ cấu chi đầu tư, chi thường xuyên trong phạm vi tổng mức vốn, cơ cấu vốn ngân sách của từng chương trình đã được Quốc hội quyết nghị tại Nghị quyết số 29, Nghị quyết số 34 và Nghị quyết số 40 của Quốc hội.

Đối với phương án phân bổ vốn NSTW giai đoạn 2021-2025 cho 3 CTMTQG, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, Chính phủ chịu trách nhiệm hoàn thiện phương án phân bổ vốn theo các nguyên tắc đã nêu tại muc 1. Đồng thời, đối với việc phân bổ vốn cho các bộ, cơ quan trung ương cần rà soát lại để không trùng lắp với nhiệm vụ chi thường xuyên và cần có nguyên tắc, điều kiện, thuyết minh rõ căn cứ để bố trí vốn.

Đối với CTMTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị rà soát để đảm bảo nguyên tắc đầu tư có trọng tâm, trọng điểm và bền vững, tập trung cho các xã, thôn, bản khó khăn nhất, giải quyết các vấn đề bức xúc, cấp bách nhất, ưu tiên hỗ trợ hộ nghèo, các nhóm dân tộc thiểu số khó khăn nhất.

Đối với CTMTQG giảm nghèo bền vững, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị rà soát để đảm bảo đầu tư có trọng tâm, trọng điểm và bền vững, trọng tâm là các huyện nghèo, khó khăn, vùng bãi ngang ven biển và hải đảo, ưu tiên hỗ trợ hộ nghèo dân tộc thiểu số và hộ nghèo có thành viên là người có công với cách mạng, trẻ em và phụ nữ hộ nghèo, tập trung cho các địa phương là chủ yếu, rà soát không phân bổ dàn trải cho các bộ ngành.

Về các nhiệm vụ chi thường xuyên, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Chính phủ rà soát lại các hạng mục về giáo dục, các vấn đề về chuyển đổi số… Đề nghị đảm bảo nguyên tắc phân bổ cho các địa phương, trong đó không phân bổ cho các địa phương đã cân đối được ngân sách trong thời kỳ này.

Đối với số vốn 5.000 tỷ đồng chưa phân bổ cho các bộ ngành, địa phương, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Chính phủ sớm hoàn thiện căn cứ cơ sở pháp lý, phương án phẩn bổ để trình UBTVQH cho ý kiến.

Đối với phân bổ vốn NSTW năm 2022 cho các bộ, cơ quan trung ương, các địa phương thực hiện 3 CTMTQG, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị rà soát để phân bổ toàn bộ vốn Quốc hội đã quyết nghị cho 3 CTMTQG theo đúng nguyên tắc, đảm bảo đầy đủ căn cứ, đúng đối tượng, tiết kiệm, hiệu quả.

Đối với số vốn sự nghiệp 665 tỷ đồng, nếu các nhiệm vụ dự kiến phân bổ chưa đủ điều kiện thì chuyển sang phân bổ cho các nhiệm vụ đủ điều kiện đang thiếu vốn. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải giao Ủy ban Tài chính, Ngân sách phối hợp với Ủy ban Pháp luật, Bộ Kế hoạch Đầu tư và các cơ quan liên quan rà soát các nhiệm vụ dự án để xác định mức vốn phân bổ cho từng bộ, các cơ quan trung ương, địa phương và hoàn chỉnh báo cáo để xin ý kiến UBTVQH bằng văn bản và trình Chủ tịch Quốc hội quyết định./.