Tháo gỡ khó khăn, tạo động lực để phát triển Vùng Đông Nam Bộ

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị tổng kết thực hiện Nghị quyết và Kết luận của Bộ Chính trị về phát triển vùng Đông Nam Bộ và vùng Kinh tế trọng điểm phía Nam

Sáng 9/7, tại Thành phố Hồ Chí Minh, Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì hội nghị tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 53-NQ/TW ngày 29/8/2005 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế-xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh Vùng Đông Nam Bộ và Vùng Kinh tế trọng điểm phía Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020 và Kết luận số 27-KL/TW ngày 2/8/2012 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 53-NQ/TW.

Việc tổng kết thực hiện Nghị quyết 53 và Kết luận 27 nhằm đánh giá những kết quả đạt được, những hạn chế, bài học kinh nghiệm, đề xuất các mục tiêu, giải pháp phát triển vùng trong thời gian tới.

Hội nghị được tổ chức tại hai đầu cầu Thành phố Hồ Chí Minh và Văn phòng Chính phủ. Tham dự Hội nghị có Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Đại tướng Phan Văn Giang; Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Nên; Bí thư Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái; các Bộ trưởng, lãnh đạo các bộ, ban, ngành Trung ương; lãnh đạo các tỉnh, thành phố vùng Đông Nam Bộ và vùng Kinh tế trọng điểm phía Nam; các chuyên gia, nhà khoa học, viện nghiên cứu, trường đại học.

Tại Hội nghị, lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương trình bày các tham luận, tập trung đề xuất các giải pháp phát triển kinh tế xã hội, huy động nguồn lực, giải quyết các vấn đề nổi lên của Vùng như quản lý đất đai, ô nhiễm môi trường; liên kết Vùng; giải pháp phát triển đô thị, mạng lưới giao thông Vùng, giải quyết vấn đề ách tắc giao thông, chống ngập cho Thành phố Hồ Chí Minh; phát triển nguồn nhân lực, tạo việc làm, đảm bảo an sinh xã hội; phát triển các ngành, lĩnh vực cần được ưu tiên đầu tư, công nghiệp công nghệ cao, đổi mới sáng tạo và trung tâm tài chính, ngân hàng; công tác xây dựng tổ chức Đảng và hệ thống chính trị cấp cơ sở, giữ vững an ninh-quốc phòng, trật tự an toàn xã hội của Vùng…

Nhiều chỉ số kinh tế của Vùng cao nhất cả nước

Báo cáo kết quả thực hiện nghị quyết 53-NQ/TW và kết luận số 27-KL/TW của Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, các nhiệm vụ, giải pháp, chỉ tiêu đề ra của Nghị quyết 53-NQ/TW và Kết luận 27-KL/TW của Bộ Chính trị đã được các bộ, ngành và Đảng bộ, chính quyền, nhân dân vùng Đông Nam bộ và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam tích cực triển khai thực hiện, góp phần đạt được những kết quả quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của vùng và cả nước.

Theo đó, vùng Đông Nam Bộ và vùng Kinh tế trọng điểm phía Nam tiếp tục là cực tăng trưởng với quy mô GRDP đến năm 2020 gấp 2,6 lần 2010, chiếm tỷ trọng cao nhất trong GDP cả nước, vượt mục tiêu đặt ra; cơ cấu kinh tế của vùng dịch chuyển theo hướng hiện đại, tỷ trọng công nghiệp chế biến chế tạo có xu hướng tăng, tỷ trọng khu vực dịch vụ tăng cao vượt mục tiêu đặt ra; tốc độ tăng trưởng khu vực dịch vụ của vùng cao nhất cả nước; các ngành dịch vụ chất lượng cao như tài chính, ngân hàng, logistics, viễn thông, vận tải, du lịch phát triển mạnh.

Cùng với đó, năng suất lao động của vùng đạt mức cao nhất cả nước (năm 2020 đạt 265,3 triệu đồng/lao động); đã hình thành trung tâm công nghiệp hàng đầu của cả nước tại vùng, đóng góp tỷ trọng lớn trong xuất khẩu, tạo việc làm, thu ngân sách nhà nước.

Kinh tế tư nhân của vùng phát triển năng động, mạnh mẽ. Số lượng doanh nghiệp thành lập mới cao nhất cả nước, tăng khoảng 81% trong giai đoạn 2011-2020, chiếm 41,4% số lượng doanh nghiệp. Số doanh nghiệp FDI của vùng Đông Nam Bộ năm 2020 chiếm 50% tổng số doanh nghiệp FDI cả nước.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng phát biểu tại Hội nghị.

Trong vùng, Thành phố Hồ Chí Minh là trung tâm kinh tế, tài chính, thương mại lớn nhất, là động lực lôi kéo, thúc đẩy sự phát triển chung của cả nước và nhất là khu vực phía Nam.

Vùng Đông Nam Bộ và vùng Kinh tế trọng điểm phía Nam đang dần trở thành “bệ đỡ” cho phát triển vùng Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và đồng bằng sông Cửu Long. Là cửa ngõ giao thương của khu vực phía Nam và cả nước.

Diện mạo đô thị ngày càng đổi mới, hiện đại; tốc độ đô thị hóa nhanh, làm thay đổi bộ mặt nông thôn. Hệ thống đô thị đã được phát triển và phân bố hợp lý tạo sự liên kết mang tính hệ thống giữa các đô thị trong vùng; được phân bố theo mô hình đa trung tâm, từng bước tạo động lực để phát triển các vùng, đồng thời giảm áp lực cho khu vực trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh.

Lĩnh vực văn hóa, xã hội có bước phát triển khá và đạt trình độ cao so với mặt bằng chung của cả nước. Tỉ lệ lao động qua đào tạo cao ở mức hàng đầu cả nước. Đời sống vật chất, tinh thần của người dân được nâng lên; thu nhập bình quân đầu người cao nhất cả nước. Lĩnh vực y tế được cải thiện, nhất là y tế chuyên sâu đã có những thành tựu ngang tầm khu vực và thế giới.

Hoạt động khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo đã đạt được một số thành tựu nổi bật. Thành phố Hồ Chí Minh dần trở thành trung tâm khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và công nghệ thông tin của Vùng và cả nước.

Công tác cải cách hành chính và cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh có bước chuyển biến tích cực theo hướng phục vụ, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước.

Công tác xây dựng Đảng được quan tâm. Quốc phòng an ninh được giữ vững, trật tự an toàn xã hội có tiến bộ, khối đại đoàn kết toàn dân được củng cố.

Kết cấu hạ tầng còn thiếu, yếu, chưa đồng bộ

Bên cạnh đó, trong Vùng còn một số tồn tại, hạn chế như: Tốc độ tăng trưởng kinh tế thấp và có xu hướng chậm lại, cơ cấu kinh tế chưa bền vững; tỷ trọng đóng góp vào GDP của cả nước ngày càng giảm; tỷ trọng khu vực phi nông nghiệp trong GRDP của vùng chưa đạt mục tiêu; thu ngân sách không đạt mục tiêu và chưa vững chắc, thiếu ổn định.

Công nghiệp của Vùng phát triển nhanh nhưng thiếu tính bền vững và đồng bộ; chủ yếu là gia công, lắp ráp, giá trị gia tăng thấp; phân bố các khu công nghiệp, khu chế xuất chưa hợp lý; các ngành dịch vụ cao cấp, chất lượng cao chưa đáp ứng yêu cầu phát triển.

Mạng lưới kết cấu hạ tầng vùng, liên Vùng còn thiếu và yếu, chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển, tính kết nối và đồng bộ còn yếu. Hệ thống giao thông quá tải, tắc nghẽn. Tình trạng ngập úng thường xuyên. Một số công trình trọng điểm như sân bay Long Thành (giai đoạn 1), di dời cảng trong khu vực Thành phố Hồ Chí Minh, nâng cấp các tuyến đường sắt hiện có... còn chậm tiến độ so với mục tiêu đề ra.

Hạ tầng xã hội chưa theo kịp sự phát triển. Chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng được yêu cầu của hội nhập quốc tế. Tiềm lực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo chưa đạt mục tiêu đề ra, chưa thực sự trở thành động lực để nâng cao năng suất lao động, năng lực cạnh tranh, thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội Vùng.

Liên kết giữa các địa phương trong Vùng chưa chặt chẽ, còn hình thức, liên kết nội Vùng và liên Vùng chưa có tính chiến lược, lâu dài để nâng cao năng lực cạnh tranh Vùng…

Đông Nam bộ cần khắc phục điểm nghẽn logistics, ưu tiên phát triển công nghệ cao

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên phát biểu tại Hội nghị

Theo Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên, Đông Nam bộ có vị trí địa chính trị, kinh tế thuận lợi; là một trong những nước đi đầu khu vực trong việc hình thành các khuôn khổ hợp tác kinh tế song phương và đa phương với hầu hết các nền kinh tế lớn trên thế giới.

Đặc biệt, với việc Việt Nam hiện là 1 trong 20 quốc gia hàng đầu về thương mại quốc tế sẽ là những lợi thế, nền tảng quan trọng để “đầu tàu” của nền kinh tế như vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và vùng Đông Nam bộ thúc đẩy phát triển công nghệ cao và dịch vụ logistics.

Tuy vậy, Bộ trưởng cho rằng, vùng còn hạn chế cần khắc phục như phát triển công nghiệp, đặc biệt là công nghiệp công nghệ cao còn phụ thuộc nhiều vào khu vực đầu tư nước ngoài; Tỷ lệ nội địa hóa các ngành công nghệ cao còn thấp, viễn thông, điện tử chuyên dụng đạt (chỉ từ 5-15%); năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp trong nước còn hạn chế.

Dịch vụ logistics phát triển chưa tương xứng với tiềm năng lợi thế của vùng; chi phí logistics còn cao; sự liên kết giữa các doanh nghiệp sản xuất, xuất nhập khẩu. Doanh nghiệp logistics hiệu quả thấp, chưa hình thành được các trung tâm logistics quy mô lớn có vai trò chuyển hàng hóa đa phương thức của vùng. Tắc nghẽn giao thông, yếu kém về cơ sở hạ tầng và thiếu sự kết nối, hợp tác liên kết vùng là những nút thắt trong phát triển của cả vùng hiện nay.

Để khắc phục những điểm nghẽn nói trên, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đề xuất: Vùng Đông Nam bộ cần đẩy nhanh việc xây dựng, hoàn thành Quy hoạch các tỉnh, thành phố và Quy hoạch vùng Đông Nam bộ trên cơ sở phát huy tiêm năng, lợi thế so sánh, bảo đảm cân đối vùng, miền và phù hợp với các Quy hoạch ngành của quốc gia, trong đó cần xác định rồ việc ưu phát triền công nghiệp công nghệ cao, logistics, hạ tầng là điều kiện quan trọng xu thế tất yếu để phát triển vùng và từng địa phương.

Cần thực hiện liên kết vùng trong phát triển các ngành công nghiệp, công nghệ cao và hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông. Tạo cơ chế đột phá để xây dựng các tập đoàn mạnh về logistics; Đổi mới công tác xúc tiến thương mại, đẩy mạnh phân phối hàng hóa qua nền tảng số và các kênh thương mại điện tử; đồng thời, tiếp tục khai thác hiệu quả các Hiệp định thương mại tự do đã ký kết để đẩy mạnh xuất khẩu; phát triển các ngành công nghệ cao và dịch vụ logistics. Ngoài ra, vùng cần tiếp tục đẩy mạnh cài cách hành chính, nhất là cải cách thủ tục hành chính, phân cấp nhiều hơn và xây dựng chế tài, cá thể hóa trách nhiệm cá nhân trong xử lý công việc hành chính…

Hàng trăm nghìn tỷ đồng cho hạ tầng giao thông Vùng

Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể nhận định, giao thông là mạch máu của nền kinh tế. Nhờ hệ thống hạ tầng tương đối tốt so với các khu vực khác mà thời gian qua, Đông Nam Bộ là một trong những động lực phát triển kinh tế chủ yếu của cả nước. Nhưng 20 năm qua, tốc độ phát triển giao thông ở khu vực này rất chậm. Do đó, tốc độ tăng trưởng kinh tế khu vực ngày càng chậm lại.

Trong đó, Thành phố Hồ Chí Minh - trung tâm của vùng và là đô thị lớn nhất nước nhưng tất cả cửa ngõ đều ách tắc. Thành phố chưa đột phá được đường cao tốc kết nối trung tâm thành phố với các nơi. Khu vực nội đô cũng ùn tắc nghiêm trọng.

Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể phát biểu tại Hội nghị

"Nếu tình hình này không cải thiện, chắc chắn Thành phố Hồ Chí Minh sẽ là đô thị tắc nghẽn nhất Việt Nam, và có thể ở cả khu vực Đông Nam Á", ông Thể nói và cho rằng phát triển hệ thống giao thông trục chính, vành đai là việc cấp thiết của thành phố hiện nay.

Lãnh đạo Bộ Giao thông Vận tải cũng chỉ ra nhiều hạn chế trong hạ tầng của Đông Nam Bộ khiến nơi đây có hệ thống cảng biển rất tốt nhưng hiệu quả khai thác chưa như mong muốn. Cụ thể, Cát Lái là cảng container tốt nhất khu vực nhưng đường ra vào luôn tắc nghẽn, nhất là giờ cao điểm. Tương tự, đường lên xuống cảng Cái Mép - Thị Vải nhưng quốc lộ 51 đang quá tải, cao tốc Biên Hoà - Vũng Tàu chưa thực hiện được.

Về đường bộ, Vành đai 2 Thành phố Hồ Chí Minh có vai trò rất quan trọng nhưng đến nay chưa khép kín. Vành đai 3 vừa được Quốc hội bố trí gần 80.000 tỷ để thực hiện. Vành đai 4 còn trong quá trình nghiên cứu. Cao tốc kết nối TP HCM với vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và các địa phương khác như tuyến đi Trung Lương - Mỹ Thuận đang ùn tắc, sắp tới phải mở rộng; tuyến Long Thành - Dầu Giây mới đưa vào khai thác đã quá tải.

Về hàng không, sân bay Tân Sơn Nhất liên tục quá tải. Đường sắt cũng lạc hậu. Đường thuỷ nội địa tương đối tốt nhưng nhiều cầu thấp nên không vận chuyển được container. "Đầu tư cho giao thông Đông Nam Bộ và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam đang là vấn đề rất cấp bách", ông Thể nói.

Trước tình hình đó, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho rằng thời gian tới cần tập trung toàn bộ nguồn lực để phát triển hệ thống giao thông ở Đông Nam Bộ. Nếu không, đầu tàu sẽ chậm dần và có thể trở thành gánh nặng của nền kinh tế cả nước.

Trong nhiệm kỳ này, Quốc hội, Chính phủ đã quan tâm bố trí khoảng 120.000 tỷ đồng vốn ngân sách để đầu tư cho các dự án hạ tầng giao thông chiến lược trong Vùng và liên Vùng, cùng với đó là một số dự án hợp tác công tư (PPP).

Theo đó, từ nay tới năm 2025, sẽ hoàn thành đưa vào khai thác tuyến cao tốc Bến Lức-Long Thành, tuyến Thành phố Hồ Chí Minh-Cần Thơ (đoạn Mỹ Thuận-Cần Thơ và cầu Mỹ Thuận 2), tuyến cao tốc Biên Hòa-Vũng Tàu; thu xếp nguồn vốn để khởi công các tuyến đường Vành đai 4, tuyến cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh-Mộc Bài, tuyến cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh-Thủ Dầu Một-Chơn Thành, tiếp tục đầu tư mở rộng tuyến cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh-Long Thành-Dầu Giây.

Về các sân bay, Bộ trưởng cho biết các cơ quan đang triển khai các giải pháp đồng bộ để nâng công suất sân bay Tân Sơn Nhất lên 50 triệu hành khách mỗi năm; đồng thời quyết liệt thúc đẩy dự án sân bay Long Thành để đưa vào khai thác giai đoạn 1 vào năm 2025 với 25 triệu khách.

Bộ trưởng cũng cho rằng các địa phương cần tập trung các nguồn lực để xây dựng các tuyến đường giải quyết vấn đề ách tắc giao thông tại các cảng lớn trong Vùng như Cái Mép-Thị Vải…; nâng cấp luồng hàng hải từ phao số 0 vào cụm cảng Cái Mép-Thị Vải, luồng Xoài Rạp; kêu gọi đầu tư các cảng biển, trung tâm logistic Cái Mép Hạ, các cảng cạn trong Vùng để hình thành các trung tâm logistic lớn…

“Tinh thần là địa phương và Trung ương cùng hợp lực để giải quyết vấn đề giao thông của Vùng” Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể nói.

Cần có cơ chế đặc thù, vượt trội cho Thành phố Hồ Chí Minh và cả vùng Đông Nam bộ

Phát biểu tại hội nghị, đồng chí Phan Văn Mãi, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy, Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết 53 của Bộ Chính trị đã giúp cho vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và vùng Đông Nam bộ giữ vững vai trò đầu tàu kinh tế - xã hội, khoa học công nghệ, trung tâm tài chính, logistics, đầu mối giao thương quốc tế lớn nhất cả nước.

Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi đề nghị đẩy mạnh liên kết triển giao thông Vùng với các tuyến đường bộ (vành đai, quốc lộ, cao tốc kết nối), đường thuỷ (hệ sông Sài Gòn, Đồng Nai, Vàm Cỏ; kết nối ĐBSCL-Campuchia), đường sắt.

Tuy nhiên, Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh nhìn nhận, hiện nay vùng đang gặp thách thức, nghiêm trọng nhất là phát triển dưới mức tiềm năng của vùng và chưa phát huy tốt vai trò trung tâm kinh tế - xã hội của cả nước.

Cụ thể là tốc độ tăng trưởng chậm lại và chậm hơn tốc độ tăng trưởng chung của các nước; vai trò đầu mối xuất nhập khẩu giảm; hiệu quả sử dụng vốn của Vùng luôn thấp nhất và đều thấp hơn so với bình quân của cả nước; kinh tế Vùng giảm tỷ trọng trong cơ cấu kinh tế cả nước.

Riêng Thành phố Hồ Chí Minh đóng góp đến trên 50% vào tăng trưởng của Vùng, và trong những năm gần đây, việc Thành phố tăng trưởng chậm đã ảnh hưởng rất lớn đến tăng trưởng của Vùng.

Lãnh đạo Thành phố cho rằng, thể chế hiện hành chưa đủ mạnh để khuyến khích chính quyền địa phương chủ động, sáng tạo và tăng cường liên kết Vùng. Quy hoạch từng địa phương hiện nay đang tạo nên "lực kéo", thay vì "lực đẩy" cho phát triển của Vùng. Quy hoạch trùng lắp chức năng, dẫn đến cạnh tranh, thiếu liên kết.

Hạ tầng giao thông, đô thị không theo kịp và đang cản trở sự phát triển nhanh, bền vững của Vùng. Định hướng chiến lược đặt mục tiêu lớn, nhưng nguồn lực đầu tư hạn chế, và chưa có các cơ chế hiệu quả thu hút nguồn lực từ xã hội.

Sự phát triển chậm lại của Thành phố Hồ Chí Minh trong nhiều lĩnh vực và các vấn đề "trục trặc" đặt ra trong quá trình phát triển tác động đến Vùng. Khoảng 10 năm trở lại đây, sự vượt trội của Thành phố so với cả nước ở một số mặt đã chậm lại, thậm chí tụt hậu, các thách thức về giao thông, ngập nước, giáo dục, y tế, sự không bền vững về lao động và dân số gia tăng.

Đề xuất các định hướng chính phát triển thời gian tới, ông Phan Văn Mãi đề nghị nhanh chóng triển khai nhiệm vụ lập quy hoạch Vùng Đông Nam Bộ theo quyết định số 463/QĐ-TTg ngày 15/4/2022; hoàn thiện cơ chế liên kết, điều phối phát triển Vùng và bộ máy giúp việc.

Đẩy mạnh liên kết triển giao thông Vùng với các tuyến đường bộ (vành đai, quốc lộ, cao tốc kết nối), đường thuỷ (hệ sông Sài Gòn, Đồng Nai, Vàm Cỏ; kết nối ĐBSCL-Campuchia), đường sắt; liên kết trong vấn đề bảo vệ môi trường, bảo vệ các hệ sông; xử lý chất thải công nghiệp, sinh hoạt; thích ứng biến đổi khí hậu.

Cùng với đó là liên kết phát triển nguồn nhân lực và xây dựng thị trường lao động chung của Vùng: Trung tâm đại học - đào tạo nghề; trung tâm công nghiệp-dịch vụ nền tảng của thị trường lao động; liên kết phát triển hạ tầng chuyển đổi số và xây dựng cơ dữ liệu Vùng về kinh tế-xã hội, làm cơ sở hoạch định chiến lược, kế hoạch, chính sách phát triển và điều phối hoạt động liên kết Vùng.

Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh cũng đề nghị hoàn thiện cơ chế đặc thù phát triển Thành phố và đầu tư phát triển Thành phố để giữ vững vai trò đầu tàu của Vùng và cả nước, tập trung đầu tư để Thành phố Hồ Chí Minh là trung tâm tài chính khu vực và quốc tế; trung tâm logistics; trung tâm khoa học, đổi mới sáng tạo; trung tâm chăm sóc sức khỏe, đào tạo nhân lực khu vực và quốc tế; và chương trình chuyển đổi số Thành phố Hồ Chí Minh.

Trước ý kiến vì sao Thành phố Hồ Chí Minh cũng như vùng Đông Nam bộ đã có cơ chế riêng rồi vẫn đề nghị có cơ chế đặc thù, vượt trội, Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh giải thích: "Ở đây không phải xin tiền cho người giàu mà chúng ta tăng thêm nguồn lực, điều kiện để Thành phố Hồ Chí Minh và vùng Đông Nam bộ, vùng kinh tế trọng điểm phía Nam làm tốt vai trò đầu tàu của mình đối với nền kinh tế của cả nước. Từ đây phân bổ nguồn lực cho sự phát triển chung của cả nước".

Các ý kiến tại Hội nghị cũng cho rằng, Vùng Đông Nam Bộ và Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam có nhiều tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh. Vùng có đầy đủ điều kiện để đi đầu trong chuyển đổi mô hình tăng trưởng, xây dựng kinh tế số, xã hội số; sản xuất các sản phẩm điện, điện tử, công nghiệp chế biến, chế tạo, tài chính ngân hàng, bất động sản, khoa học, công nghệ và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo; nâng cao khả năng kết nối hạ tầng Vùng, tạo động lực liên kết, lan toả thúc đẩy hợp tác và phát triển với các Vùng lân cận. Đồng thời, phải nhìn nhận đúng đắn, đầy đủ các thách thức đang đặt ra đối với nước ta nói chung và với Vùng nói riêng.

Đủ điều kiện để đi đầu trong chuyển đổi mô hình tăng trưởng

Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, Hội nghị bàn về một vấn đề khó, lớn, phức tạp; ghi nhận, biểu dương các bộ, ngành, địa phương đã phối hợp chuẩn bị tốt nội dung, chương trình hội nghị, các báo cáo, tham luận sâu sắc, thẳng thắn, khách quan, tâm huyết, trách nhiệm, có tính xây dựng, khoa học và giàu tính thực tiễn, đánh giá toàn diện kết quả thực hiện Nghị quyết số 53-NQ/TW và Kết luận số 27-KL/TW.

Thủ tướng Phạm Minh Chính: Thực tiễn đã khẳng định Nghị quyết 53 và Kết luận 27 là đúng hướng, đã thực sự đi vào cuộc sống và phát huy tác dụng, hiệu quả trên tất cả các lĩnh vực.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính bày tỏ đồng tình với báo cáo trung tâm và gần 20 ý kiến đánh giá kết quả, hạn chế, bài học kinh nghiệm cũng như những phân tích, đề xuất của các đại biểu tại hội nghị; đồng thời gợi mở một số vấn đề nhằm phát triển vùng Đông Nam Bộ và vùng Kinh tế trọng điểm phía Nam trong thời gian tới.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính khẳng định, việc Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 53 và Kết luận số 27 thể hiện sự quan tâm đặc biệt và là chủ trương có ý nghĩa chiến lược.

Việc thực hiện Nghị quyết 53, Kết luận 27 đã huy động các nguồn lực, khai thác có hiệu quả tiềm năng và lợi thế của vùng để phát triển nhanh, ổn định và bền vững, đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa với tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, các mặt giáo dục - đào tạo, văn hóa, xã hội, y tế vào loại hàng đầu cả nước; bảo đảm ổn định chính trị và quốc phòng, an ninh vững chắc; đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân trong vùng ngày càng được nâng lên; góp phần tích cực vào sự phát triển chung của khu vực phía Nam và cả nước, là địa bàn cầu nối để hội nhập, hợp tác kinh tế có hiệu quả với các nước trong khu vực.

Thủ tướng thẳng thắn chỉ rõ, mặc dù vùng Đông Nam Bộ và vùng Kinh tế trọng điểm phía Nam có vai trò, vị trí, tầm quan trọng; dự địa phát triển lớn, nhưng chưa phát triển tương xứng. Nguyên nhân do thiếu quy hoạch hiện đại; tính liên kết, phối hợp trong vùng còn lỏng lẽo, chưa chặt chẽ; chưa có cơ chế điều hành toàn vùng; thiếu cơ chế huy động nguồn lực, nhất là nguồn lực ngoài nhà nước và cơ chế để phát huy tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh của vùng.

Do đó, Thủ tướng cho rằng, trong bối cảnh, yêu cầu mới, cần có một nghị quyết mới, với chủ trương, chính sách, cơ chế mới phù hợp với tình hình để tạo ra không gian phát triển mới, động lực, xung lực, khí thế mới phát triển vùng Đông Nam Bộ và vùng Kinh tế trọng điểm phía Nam.

Trong đó, cần có cơ chế điều hành, tổ chức thực hiện chung, phù hợp để tạo liên kết chặt chẽ, thực chất và hiệu quả hơn; thực hiện phân cấp, phân quyền mạnh mẽ hơn; nâng cao tính tự lực, tự cường của mỗi địa phương, đơn vị; có cơ chế thu hút mọi nguồn lực vào phát triển, trong đó đẩy mạnh cơ chế hợp tác công tư, lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư.

Toàn cảnh Hội nghị

Thủ tướng nhấn mạnh, để phát triển vùng Đông Nam Bộ và vùng Kinh tế trọng điểm phía Nam phải thực hiện 3 đột phá chiến lược theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng gồm: Phát triển hạ tầng, nhất là về hạ tầng giao thông; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đảm bảo nguồn lao động có chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu; thực hiện đột phá về thể chế, cải cách hành chính.

Thủ tướng đề nghị các bộ, ngành chủ động, cùng với các tỉnh, thành trong vùng tích cực xử lý các vướng mắc, rào cản và các vấn đề nổi lên.

Chủ trương, đường lối chính sách của Đảng, Nhà nước đã rất rõ; các bộ, ngành, địa phương phải tiếp tục tổ chức thực hiện đồng bộ, quyết liệt, hiệu quả theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao; giải quyết các khó khăn, vướng mắc theo hướng rõ trách nhiệm, địa chỉ; những vấn đề chưa có quy định hoặc vượt quy định thì mạnh dạn thí điểm, vừa làm vừa rút kinh nghiệm, mở rộng dần, không cầu toàn, không nóng vội; phát huy tính chủ động của các địa phương, song phát huy sức mạnh tổng hợp của cả Vùng…” Thủ tướng nhấn mạnh.

Thủ tướng chỉ rõ, trước tình hình thế giới và khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp; kinh tế, thương mại toàn cầu phục hồi chưa vững chắc; dịch bệnh còn khó lường; biến đổi khí hậu ngày càng tiêu cực; an ninh mạng ngày càng phức tạp; thách thức về trình trạng cạn kiệt tài nguyên, già hóa dân số, phân hóa giàu nghèo ngày càng rõ...

Trong bối cảnh đó, việc thúc đẩy phát triển vùng Đông Nam Bộ và vùng Kinh tế trọng điểm phía Nam phải góp phần xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, chủ động hội nhập thực chất, hiệu quả.

Từ các quan điểm, mục tiêu nêu trên, Thủ tướng Phạm Minh Chính gợi mở một số định hướng, giải pháp trọng tâm mà các địa phương, bộ, ngành cần tập trung thực hiện trong thời gian tới.

Theo đó, phát triển nhanh và bền vững kinh tế Vùng; tập trung hoàn thiện thể chế, chính sách, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, xây dựng quy hoạch, phát triển và đẩy mạnh liên kết Vùng.

Cùng với đó, tập trung phát triển mạnh khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, xem đây là động lực phát triển nhanh và bền vững, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Chú trọng phát triển văn hóa-xã hội, bảo đảm an sinh xã hội, bảo vệ môi trường, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân.

Việc phát triển kinh tế-xã hội gắn với củng cố quốc phòng, an ninh; đảm bảo trật tự, an toàn xã hội; thúc đẩy các hoạt động đối ngoại và hội nhập quốc tế.

Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng và xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.

Thủ tướng yêu cầu ưu tiên ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế.

Trước mắt, Thủ tướng đề nghị các địa phương triển khai một số nhiệm vụ trọng tâm trước mắt như ưu tiên ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn; tập trung hoàn thành mục tiêu tiêm vaccine COVID-19 cho các đối tượng chỉ định và đánh giá miễn dịch cộng đồng; khắc phục các vấn đề liên quan tới y tế dự phòng, y tế cơ sở, nhất là bảo đảm thuốc điều trị để bảo vệ, chăm sóc sức khỏe nhân dân.

Đồng thời, tập trung triển khai các chương trình phục hồi và phát triển, giải ngân vốn đầu tư công, 3 chương trình mục tiêu quốc gia; thúc đẩy các dự án trọng điểm của Vùng như đường vành đai 2, 3, chuẩn bị khởi động đường vành đai 4 Vùng Thành phố Hồ Chí Minh; hoàn thành dứt điểm công tác quy hoạch.

Nêu cao tinh thần đoàn kết, thống nhất, giữ vững kỷ luật, kỷ cương hành chính, chủ động ứng phó với các vấn đề đột xuất, bất ngờ có thể xảy ra.

Trên cơ sở báo cáo tổng kết, các ý kiến tham luận tại Hội nghị, Thủ tướng giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư tiếp thu đối đa để tiếp tục hoàn thiện dự thảo báo cáo tổng kết thực hiện Nghị quyết số 53-NQ/TW và Kết luận số 27-KL/TW, hoàn thiện dự thảo tờ trình và dự thảo Nghị quyết mới của Bộ Chính trị, huy động tối đa trí tuệ tập thể, tiếp tục lấy ý kiến các bộ, ngành, địa phương, chuyên gia, nhà khoa học, báo cáo Ban Cán sự Đảng Chính phủ xem xét, cho ý kiến trước khi trình Bộ Chính trị, bảo đảm chất lượng, tiến độ, kế hoạch.