Con ba khía muối là một món ăn dân dã đặc trưng ở vùng đất Cà Mau nói riêng
Nhắc đến con ba khía, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến vùng đất miền Tây Nam Bộ, đặc biệt là bán đảo Cà Mau. Còn nói đến ba khía muối thì không thể bỏ qua ba khía Rạch Gốc ở huyện Ngọc Hiển (tỉnh Cà Mau).
Món ba khía muối hay con gọi là mắm ba khía mang đầy đủ nét đặc trưng của văn hóa ẩm thực của người dân vùng đất cực Nam. Bởi, người dân nơi đây không chỉ đặc biệt yêu thích các loại mắm mà món ăn này còn xuất phát từ thực tế cuộc sống được hình thành từ thời đi khẩn hoang, mở cõi.
Nghề muối ba khía được xem là một trong những nghề truyền thống của địa phương từ bao đời nay. Từ trước đó, người dân chủ yếu muối ba khía để dùng trong gia đình. Tuy nhiên, nhiều năm trở lại đây, món ba khía lại được nhiều người ưa chuộng, không chỉ ở miền Tây Nam Bộ mà còn nhiều vùng khác.
Nghề muối ba khía của người dân huyện Ngọc Hiển được hình thành từ rất lâu. Với trữ lượng ba khía dồi dào ở địa phương, bà con đã tìm tòi, sáng chế nghề muối ba khía, vừa có thực phẩm cho bữa ăn gia đình hằng ngày, vừa để dự trữ cho các chuyến đi rừng, đánh bắt biển. Nghề này được lưu truyền qua nhiều thế hệ và đang phát triển mạnh, tạo được nguồn sinh kế cho nhiều hộ dân sinh sống dưới tán rừng đước.
Qua thời gian, nghề muối ba khía tập trung nhiều tại các huyện: Năm Căn, Đầm Dơi hay Phú Tân… Nhưng đặc biệt nhất vẫn là muối làm từ con ba khía ở vùng Rạch Gốc, huyện Ngọc Hiển.
Ba khía vùng Ngọc Hiển hiện nay không những tiêu thụ thị trường trong tỉnh mà còn xuất sang Campuchia, Thái Lan
Khi đặc sản này được nhiều người biết tới, nghề muối ba khía đem lại thu nhập khá cho nhiều hộ dân. Mỗi người làm nghề muối ba khía sẽ có bí quyết khác nhau nhưng cơ bản có 2 cách muối ba khía cơ bản. Cách thứ nhất là rửa sạch ba khía, đem phơi khô, pha nước với muối và nước mắm đủ độ rồi đưa trực tiếp đưa ba khía vào muối luôn. Cách thứ 2, dùng hỗn hợp nước muối và nước mắm giết ba khía chết, sau 5 đến 7 giờ, nấu nước muối đó lại cho sôi đúng độ, để nguội, rồi pha chế với đường chảy, bột ngọt, tỏi để muối ba khía.
Theo những người dày dặn kinh nghiệm trong việc muối ba khia cho hay, muốn chế biến cho con ba khía muối ngon thì sau khi rửa sạch và tách ba khía, chúng ta phải cho nước chanh vào trước, trộn đều và để khoảng 15 phút, sau đó lần lượt đưa các gia vị: tỏi, ớt, đường, bột ngọt, rau răm rồi trộn đều.
Mới đây, nghề gác kèo ong tại 2 huyện U Minh và Trần Văn Thời (Cà Mau) cũng được công bố di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.
Tỉnh Cà Mau với lợi thế riêng biệt được đánh giá là giàu tiềm năng về phát triển du lịch. Một trong những giải pháp để phát huy tiềm năng, lợi thế mà UBND tỉnh Cà Mau đề ra là có kế hoạch bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể trên địa bàn tỉnh đến năm 2020, định hướng đến năm 2030.
Để thực hiện kế hoạch này, Cà Mau sẽ lập hồ sơ trình Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia đối với các di sản: Lễ hội nghinh Ông - Sông Đốc (năm 2020), Lễ hội Đền thờ Vua Hùng (năm 2021), Nghề truyền thống làm tôm khô (năm 2022), Lễ vía Bà Thủy Long (năm 2023), Lễ vía Bà Thiên Hậu (năm 2024)...
Ngoài ra, để phát huy các giá trị văn hóa phi vật thể ngoài việc lên kế hoạch bảo vệ thì tỉnh còn tổ chức giới thiệu, chỉnh lý phòng trưng bày, giới thiệu… các di sản đã được công nhận.
Khánh Hòa
