Sáng 22/10, Tổng Cục Quản lý thị trường (QLTT) phối hợp với Trường Đại học Kinh tế Quốc dân tổ chức Tọa đàm “Nâng cao năng lực của cơ quan QLTT trong xử lý xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ bằng biện pháp hành chính”. Tọa đàm được diễn ra dưới hình thức trực tiếp và trực tuyến.
 |
| Tọa đàm được tổ chức trực tuyến khắp các đơn vị trong lực lượng QLTT và nhận được sự quan tâm lớn từ mọi thành phần kinh tế bởi hiển nhiên công cuộc đấu tranh với hành vi xâm phạm sở hữu trí tuệ còn khá cam go |
Ông Trần Hữu Linh - Tổng cục trường Tổng cục QLTT nhận định, QLTT là lực lượng nòng cốt của Chính phủ trong việc xử lý xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) bằng biện pháp hành chính. Trong suốt quá trình hoạt động, QLTT có ba nhiệm vụ chính: chống buôn lậu; chống gian lận thương mại và chống hàng giả và vi phạm quyền SHTT. Tuy nhiên, trong quá trình thực thi các nhiệm vụ, không chỉ QLTT mà các lực lượng khác cũng gặp không ít khó khăn. Bởi, mặt trận chống hàng giả, hàng xâm phạm quyền SHTT rất là rộng, biểu hiện ở nhiều góc độ, khía cạnh, ở nhiều chủng loại mặt hàng và hành vi vi phạm ngày càng tinh vi.
Đặc biệt, trong thời gian gần đây, giả về nhãn hiệu, thương hiệu; giả về chất lượng, đo lường… diễn ra phổ biến ở mặt hàng xăng dầu, phân bón. Do vậy, để giữ ổn định thị trường, bảo vệ quyền và lợi ích của người tiêu dùng, của doanh nghiệp làm ăn chân chính, giai đoạn từ nay đến 2030, chống hàng giả, hàng xâm phạm quyền SHTT sẽ là nhiệm vụ chính, trọng tâm của toàn lực lượng. Làm được điều này, việc nâng cao năng lực của cơ quan QLTT là điều kiện tiên quyết.
 |
| PGS.TS Tạ Văn Lợi - Viện trưởng Viện Thương mại và Kinh tế Quốc tế, Trường Đại học Kinh tế quốc dân phát biểu tại tọa đàm |
Đồng quan điểm, PGS.TS Tạ Văn Lợi - Viện trưởng Viện Thương mại và Kinh tế Quốc tế, Trường Đại học Kinh tế quốc dân cho rằng, khi Việt Nam gia nhập nhiều Hiệp định thương mại tự do, nhất là những Hiệp định tự do thế hệ mới, thì cam kết về quyền SHTT là vấn đề đặt lên hàng đầu. Một trong những vấn đề quan trọng hàng đầu của các nước phát triển là việc xác định SHTT của các sáng chế, phát minh. Chỉ những quốc gia nào bảo vệ được quyền SHTT thì nền kinh tế mới phát triển ổn định, vững mạnh.
Lấy ví dụ, PGS.TS Tạ Văn Lợi dẫn chứng, Nhật, Trung Quốc rất quan tâm đến vấn đề SHTT. Còn tại Việt Nam, nền kinh tế đã mở cửa 200%, vậy làm thế nào để thực hiện các cam kết về SHTT trong các Hiệp định mà Việt Nam đã tham gia nhưng không cản trở sự phát triển của nền kinh tế mà vẫn phát huy được tài sản SHTT là một bài toán khó cho cả Chính phủ và các cơ quan chức năng thực thi.
95% vụ xâm phạm quyền SHTT được xử lý bằng biện pháp hành chính
Nêu lên thực trạng xâm phạm quyền SHTT tại Việt Nam, bà Nguyễn Như Quỳnh - Phó Chánh Thanh tra phụ trách Thanh tra Bộ Khoa học và Công nghệ nhận định, dù lực lượng chức năng cả nước đã tăng cường kiểm tra, kiểm soát nhưng tình trạng vi phạm quyền SHTT diễn ra rất nhiều và phổ biến đến mức báo động đỏ.
 |
| Bà Nguyễn Như Quỳnh - Phó Chánh Thanh tra phụ trách Thanh tra Bộ Khoa học và Công nghệ đưa ra nhận định |
Số liệu thống kê từ Chương trình 168 về phối hợp hành động phòng và chống xâm phạm quyền SHTT cho thấy, năm 2020 các lực lượng chức năng của các Bộ, ngành đã xử phạt 1.300 vụ xâm phạm quyền SHTT, tổng số tiền xử phạt trên 25 tỷ đồng.
Các hành vi vi phạm diễn ra phổ biến như: buôn bán hàng hóa giả mạo, xâm phạm quyền SHTT trên môi trường mạng, nhiều vụ việc diễn ra theo hình thức xuyên biên giới; những vi phạm cạnh tranh không lành mạnh, nhái nhãn hiệu; vi phạm liên quan đến tên miền, quốc gia; vi phạm về tên thương mại, tên doanh nghiệp; xâm phạm quyền đối với sáng chế, giải pháp hữu ích và lần đầu tiên có vụ xâm phạm quyền đối với bí mật kinh doanh… Đặc biệt, trong giai đoạn dịch bệnh Covid-19, hành vi vi phạm quyền SHTT diễn ra rất nhiều ở các mặt hàng liên quan đến phòng chống dịch như khẩu trang, đồ bảo hộ, găng tay y tế…
Bà Nguyễn Như Quỳnh nhận định, xâm phạm quyền SHTT thông quan nền tảng số sẽ trở thành hình thức phổ biến trong giai đoạn tới. Không chỉ vậy, các vụ việc liên quan đến xâm phạm quyền SHTT sẽ chuyển biến nhanh so với trước đây, với những thủ đoanh, tinh vi, khó lường và rất phức tạp.
Bà Nguyễn Như Quỳnh cho rằng, hiện nay, 95% các vụ việc xâm phạm quyền SHTT được xử lý bằng biện pháp vi phạm hành chính. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, cần giảm biện pháp xử phạt bằng hành chính, chuyển sang biện pháp tư pháp để phù hợp với xu thế toàn cầu.
“Điều này phải hết sức cân nhắc bởi hiện nay, hạ tầng của chúng ta chưa đảm bảo, năng lực thực thi của các lực lượng chức năng còn hạn chế. Thêm vào đó, các chủ thể quyền cũng mong muốn giữ lại biện pháp xử phạt hành chính”, bà Nguyễn Như Quỳnh thông tin.
TP. Hồ Chí Minh xử lý trên 3.600 vụ xâm phạm quyền SHTT
Thông tin về tình hình xử lý xâm phạm quyền SHTT bằng biện pháp hành chính tại địa bàn TP. Hồ Chí Minh, ông Nguyễn Tiến Đạt - Phó Cục trưởng Cục QLTT thành phố cho biết, từ năm 2018 đến hết tháng 6/2021, lực lượng QLTT TP. Hồ Chí Minh đã kiểm tra hơn 3.600 vụ vi phạm liên quan đến lĩnh vực sở hữu công nghiệp; số tiền xử phạt vi phạm hành chính hơn 37 tỷ đồng. Trong lĩnh vực quyền tác giả, quyền liên quan, lực lượng chức năng kiểm tra, xử lý 2 vụ, số tiền xử phạt vi phạm hành chính là 100 triệu đồng về hành vi sao chép tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.
 |
| Cục QLTT TP.HCM tham gia Tọa đàm qua kênh trực tuyến tại trụ sở |
Phó Cục trưởng Nguyễn Tiến Đạt nhận định, thời gian qua, hành vi xâm phạm quyền SHTT trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh diễn ra rất nhiều, với những thủ đoạn tinh vi. Hành vi vi phạm chủ yếu là kinh doanh hàng hóa giả mạo nhãn hiệu… Nguyên nhân dẫn đến những hành vi vi phạm gia tăng đó là sự phối hợp giữ các cơ quan chức năng, đơn vị thi hành công vụ chưa nhuần nhuyễn; trình độ chuyên môn, công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ còn mang tính thời vụ, cắt khúc…
Kiến nghị những giải pháp để nâng cao công tác xử lý xâm phạm quyền SHTT, Cục QLTT TP. Hồ Chí Minh đề xuất, rà soát lại hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan; đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ; tăng cường hợp tác quốc tế trong công tác chống hàng giả, phối hợp với các tổ chức, thương hiệu toàn cầu trong hợp tác chống hàng giả, vi phạm sở hữu trí tuệ; cấp bách nâng cao công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức…
Hà Nội: Năng lực thực thi chưa đủ mạnh
Tương tự, tại Hà Nội, ông Trịnh Quang Đức - Phó Cục trưởng Cục QLTT Hà Nội cũng thẳng thắn cho rằng, hiện nay, các hành vi sản xuất, nhập khẩu, tiếp thị, mua bán các hàng hóa giả mạo, hàng hóa xâm phạm quyền SHTT trên địa bàn Hà Nội có chiều hướng gia tăng, diễn biến phức tạp.
Các mặt hàng giả mạo, hàng hóa xâm phạm quyền SHTT ngày càng đa dạng về chủng loại và tinh vi về hình thức. Trong khi nhận thức của người tiêu dùng chưa thật sự đầy đủ, nên việc phân biệt hàng thật - giả đang trở nên khó khăn đối với người tiêu dùng.
 |
| Cục QLTT Hà Nội cũng đề ra nhận định và giải pháp thông qua kênh trực tuyến gửi đến tọa đàm |
Trong khi đó, năng lực của cơ quan chức năng chưa đủ mạnh ngang tầm nhiệm vụ được giao trong công tác đấu tranh bảo vệ quyền SHTT. Đặc biệt, phương thức sản xuất, nhập khẩu, tiếp thị, mua bán các mặt hàng vi phạm về SHTT ngày càng trở nên tinh vi, có tổ chức liên tỉnh, liên vùng, liên quốc gia và đa dạng, phong phú về hình thức, chủng loại nên rất khó phát hiện, xử lý đối với các cơ quan thực thi.
Lãnh đạo Cục QLTT Hà Nội đề xuất, Tổng cục QLTT nhanh chóng hoàn thiện phần mềm về quản lý xử lý vi phạm hành chính để áp dụng đồng bộ hệ thống cơ sở dữ liệu thông tin, đảm bảo tính thống nhất, thuận lợi cho việc cập nhật, tra cứu của các đối tượng vi phạm, chủ thể quyền, tổ chức, cá nhân, hiệp hội đại diện, các văn bản quy phạm pháp luật về kiểm tra, xử lý hàng giả, hàng vi phạm về sở hữu trí tuệ; các mẫu vật hàng thật, hàng giả đảm bảo tính đại diện hàng hóa vi phạm, phù hợp với tình hình thực tế của hàng hóa cho từng giai đoạn phát triển thị trường.
Cùng với đó, tiếp tục nâng cao trình độ, năng lực thực thi pháp luật của các lực lượng chức năng, tổ chức đúc rút kinh nghiệm các vụ việc kiểm tra, xử lý có những hành vi vi phạm mới hoặc có sự tranh chấp, ý kiến, quan điểm khác nhau của các cơ quan quản lý chuyên ngành để đảm bảo sự thống nhất trong xử lý, tránh khiếu kiện, khiếu nại và phổ biến, nhân rộng trong toàn lực lượng QLTT.
Hà Giang: Nâng cao năng lực cán bộ QLTT ở vùng cao
Ông Trần Quốc Khánh - Quyền Cục trưởng Cục QLTT Hà Giang thông tin, từ tháng 10/2018 đến nay Cục đã kiểm tra 4.224 vụ, xử lý vi phạm 3.319 vụ, số tiền thu phạt nộp ngân sách 13,5 tỷ.
Trong quá trình kiểm tra, xử lý các vụ việc xâm phạm quyền SHTT, Cục QLTT Hà Giang mới chỉ xử lý được các cơ sở kinh doanh mà chưa xử lý được nguồn gốc nơi sản xuất, cung cấp để ngăn chặn triệt để các hành vi vi phạm.
Hạn chế lớn nhất là kinh nghiệm nhận biết, xác định các loại hàng giả cũng như nghiệp vụ xử lý các vụ việc về hàng giả, vi phạm SHTT của các công chức chưa đồng đều.
 |
| Ông Trần Quốc Khánh - Quyền Cục trưởng Cục QLTT Hà Giang thông tin |
Trong thời gian tới, để công tác xử lý xâm phạm quyền SHTT bằng biện pháp hành chính hiệu quả hơn, Cục QLTT Hà Giang kiến nghị, lực lượng QLTT đặc biệt là các địa phương vùng cao cần được đào tạo chuyên sâu công tác chống hàng vi phạm SHTT cho các kiểm soát viên.
Bên cạnh đó, tăng cường phối hợp với các chủ thể quyền nhằm đạt kết quả cao trong việc nhận diện các mẫu sản phẩm mới, các mặt hàng bị làm giả cũng như việc giám định hàng vi phạm SHTT để làm căn cứ xử lý vi phạm đạt kết quả cao.
Tiền Giang: Hướng đến lực lượng chuyên trách xử lý xâm phạm quyền SHTT
Để nâng cao năng lực của cơ quan QLTT trong xử lý xâm phạm quyền SHTT bằng biện pháp hành chính, ông Nguyễn Văn Phước - Phó Cục trưởng Cục QLTT Tiền Giang kiến nghị, mở lớp đào tạo về giám định quyền nhãn hiệu và kiểu dáng công nghiệp cho lực lượng QLTT, đảm bảo ít nhất mỗi Cục phải có từ 1 đến 2 công chức có khả năng độc lập đưa ra kết luận giám đinh về nhãn hiệu và kiểu dáng công nghiệp, xác định được những hành vi vi phạm về quyền SHTT.
Đồng quan điểm này, đưa ra phương hướng và giải pháp nâng cao năng lực của lực lượng QLTT trong xử lý xâm phạm quyền SHTT, GS.TS Hoàng Đức Thân - Trường Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng, toàn lực lượng phải đổi mới tư duy hoạt động; áp dụng hệ thống quản lý rủi ro trong nghiệp vụ kiểm tra, kiểm soát để giải quyết gốc rễ các hành vi vi phạm; xây dựng lực lượng chính quy, chuyên nghiệp, hiện đại; hướng tới hình thành lực lượng chuyên sâu về QLTT kinh doanh công nghệ cao và lực lượng phản ứng nhanh.
Lạng Sơn: Chống hàng xâm phạm quyền SHTT bằng hình thức mới
Theo thống kê của Cục QLTT Lạng Sơn, từ năm 2018 đến nay, lực lượng kiểm tra 490 vụ liên quan đến xâm phạm quyền SHTT, số vụ vi phạm xử lý 468, số tiền xử lý vi phạm hành chính gần 20 tỷ đồng.
Phản ánh về vấn đề vướng mắc, ông Nguyễn Minh Tuấn - Phó Cục trưởng Cục QLTT Lạng Sơn cho biết, trong quá trình kiểm tra, lực lượng QLTT Lạng Sơn gặp rất nhiều vướng mắc, điển hình về nhân lực làm công tác thực thi phòng, chống xâm phạm quyền SHTT; chưa có đội ngũ công chức được đào tạo chuyên sâu về chuyên môn lĩnh vực SHTT.
 |
| Ông Nguyễn Minh Tuấn - Phó Cục trưởng Cục QLTT Lạng Sơn cho biết, trong quá trình kiểm tra, lực lượng QLTT Lạng Sơn gặp rất nhiều vướng mắc, điển hình về nhân lực làm công tác thực thi phòng, chống xâm phạm quyền SHTT |
Chưa kể, một số tổ chức, cá nhân kinh doanh không phối hợp với cơ quan chức năng để phòng chống xâm phạm quyền SHTT; các văn bản quy phạm pháp luật về lĩnh vực SHTT không còn khả thi trong bối cảnh hiện nay; hàng hóa giả mạo nhãn hiệu nhập lậu được sản xuất với công nghệ tinh vi, hiện đại nên khó khăn trong phân biệt hàng thật, hàng giả.
Bên cạnh đó, trên thị trường, nhiều nhóm mặt hàng sản xuất trong nước chưa cạnh tranh được với hàng hóa của Trung Quốc về mẫu mã, chủng loại và giá cả; nhu cầu, thị hiếu của một bộ phận người tiêu dùng dù biết hàng giả mạo nhãn hiệu nhưng vẫn chấp nhận mua, sử dụng nên tạo ra cung - cầu hàng hóa giả mạo nhãn hiệu như thực tế thị trường hiện nay.
Để nâng cao hiệu quả xử lý xâm phạm quyền SHTT, Cục QLTT Lạng Sơn kiến nghị, phát huy vai trò, nâng cao trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện công tác phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về công tác phòng, chống hàng giả, hàng xâm phạm quyền SHTT bằng nhiều hình thức, tạo sự đồng thuận cao trong xã hội về lựa chọn hàng hóa, tố giác hàng vi vi phạm.
Giải pháp nào nâng cao năng lực cán bộ QLTT?
Chia sẻ tầm quan trọng của việc nâng cao năng lực của công chức QLTT trong xử lý xâm phạm quyền SHTT bằng biện pháp hành chính, ông Kiều Dương - Vụ trưởng Vụ chính sách – Pháp chế, Tổng cục QLTT cho rằng, năng lực của công chức QLTT trong lĩnh vực này là thể chất và trí tuệ của mỗi công chức, cán bộ trong việc sử dụng tổng thể các kiến thức, kỹ năng nghiệp vụ, thái độ để hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Thời gian qua, tình trạng xâm phạm quyền SHTT diễn biến phức tạp, có xu hướng gia tăng. Sách trắng 2020 của Eurocham nhận định “Tại Việt Nam những năm gần đây, chúng ta đã chứng kiến tình trạng bùng nổ của các hành vi xâm phạm trực tuyến quyền tác giả vì liên quan đến quyền sở hữu công nghiệp. Tình trạng này sẽ vượt khỏi tầm kiểm soát trong những năm tới nếu Việt Nam không nhanh chóng có những biện pháp xử lý cấp bách, hữu hiệu”.
 |
| Ông Kiều Dương - Vụ trưởng Vụ chính sách – Pháp chế, Tổng cục QLTT cho rằng, năng lực của công chức QLTT trong lĩnh vực này là thể chất và trí tuệ của mỗi công chức |
Nhận định này cho thấy, mặc dù có nhiều nỗ lực nhưng năng lực thực thi xử lý xâm phạm quyền SHTT của các cơ quan, lực lượng nói chung trong đó có lực lượng QLTT là chưa đạt được như kỳ vọng của Chính phủ, của người dân.
Dự báo, trong thời gian tới, hành vi xâm phạm quyền SHTT sẽ còn gia tăng, do vậy, công chức thực thi nhiệm vụ này phải nâng cao năng lực, kiến thức chuyên sâu về lĩnh vực SHTT để có thể sẵn sàng xử lý kịp thời những hành vi vi phạm ngày càng tinh vi.
Cùng với đó, hoàn thiện khung pháp lý, khuôn khổ pháp luật, đặc biệt là các biện pháp xử lý vi phạm hành chính về các hành vi xâm phạm quyền SHTT. Ngoài ra, trang bị phương tiện, cơ sở vật chất, tạo điều kiện thuận lợi cho công chức thực thi nhiệm vụ. Đặc biệt, phải ứng dụng công nghệ vào quá trình kiểm tra, kiểm soát, nhận diện các hành vi vi phạm để xử lý triệt để, tận gốc các vấn đề.
Cũng trong Tọa đàm, các đại biểu tham dự đã trao đổi, thảo luận về sự cần thiết của nâng cao năng lực của cơ quan QLTT trong xử lý xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ bằng biện pháp hành chính; Các quy định trong nước và quốc tế về thực thi bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ; Tình hình thực thi bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và trách nhiệm của cơ quan QLTT; Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế về thực thi bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, nâng cao năng lực của cơ quan QLTT trong xử lý xâm phạm quyền SHTT bằng biện pháp hành chính; Thực trạng tổ chức và năng lực của cơ quan QLTT trong xử lý xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ bằng biên pháp hành chính tại Việt Nam; Nhiệm vụ và giải pháp nâng cao năng lực của cơ quan QLTT trong xử lý xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ bằng biện pháp hành chính tại Việt Nam…
