Chống hàng giả phải trúng từ gốc

Báo động từ thực tế thị trường nội địa

Lực lượng quản lý thị trường kiểm tra hàng hóa nhằm phát hiện, ngăn chặn hành vi vi phạm trong thương mại điện tử và phân phối bán lẻ.

Lực lượng quản lý thị trường (QLTT) đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc bảo vệ môi trường kinh doanh lành mạnh trước sự gia tăng của hàng giả, hàng gian lận thương mại và vi phạm sở hữu trí tuệ. Tại Hội nghị Quản lý và Phát triển thị trường trong nước năm 2025 do Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Cục TTTN) tổ chức, Cục trưởng Trần Hữu Linh đã ví lực lượng QLTT như “tuyến phòng vệ sống còn” trong bảo vệ sự minh bạch của thị trường, nhất là trong thương mại điện tử – lĩnh vực ngày càng phức tạp về hành vi vi phạm.

Ông cảnh báo: “Công tác QLTT nếu làm không tốt thì việc thúc đẩy phát triển thị trường sẽ không còn ý nghĩa.” Nhận định này càng trở nên cấp thiết khi hàng loạt vụ việc vi phạm gần đây cho thấy tính chất tinh vi, quy mô lớn và sự mở rộng phạm vi hoạt động của các đối tượng buôn bán, sản xuất hàng giả.

Trong tháng cao điểm phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả do Chính phủ phát động từ 15/5 đến 15/6/2025, lực lượng QLTT cả nước đã kiểm tra gần 3.900 vụ, xử lý trên 3.100 vụ vi phạm với tổng số tiền xử lý vượt 63 tỷ đồng. Đặc biệt, có 26 vụ việc có dấu hiệu hình sự được chuyển cơ quan điều tra, tăng 50% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là con số đáng suy ngẫm, cho thấy hàng giả không chỉ là vấn đề quản lý mà còn là nguy cơ cho sự an toàn xã hội và niềm tin tiêu dùng.

Trong khi đó, hạ tầng thương mại lại chưa thực sự đáp ứng được kỳ vọng. Cả nước hiện có trên 8.200 chợ, 1.300 siêu thị, 334 trung tâm thương mại và hơn 200.000 cửa hàng tiện lợi, nhưng phần lớn vẫn đang tồn tại những bất cập lớn, nhất là tại các chợ nông thôn và siêu thị hạng nhỏ. Mô hình bán lẻ hiện đại còn thiếu tính kết nối và đồng bộ, trong khi chợ truyền thống dần mất sức hút giữa đô thị hóa nhanh chóng.

Để tháo gỡ các điểm nghẽn này, Cục TTTN đang triển khai đồng bộ các chương trình phát triển thị trường nội địa, từ đổi mới tiêu thụ nông sản, thúc đẩy thương mại vùng sâu vùng xa, phát triển hệ thống điểm bán OCOP, đến việc xây dựng bản đồ số hạ tầng thương mại và chuỗi bán lẻ thông minh. Những giải pháp này không chỉ là để mở rộng quy mô, mà còn nhằm tạo nền tảng hạ tầng vững chắc cho một thị trường tiêu dùng minh bạch, hiệu quả.

Truyền thông chính thống là mũi nhọn phòng ngừa

Quầy thanh toán hiện đại tại siêu thị hoặc cửa hàng tiện lợi có sử dụng máy quét mã QR, bảng điện tử, hoặc hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm qua điện thoại.

Trong các chiến lược phòng, chống hàng giả hiện nay, truyền thông đang nổi lên như một trong ba trụ cột cốt lõi – bên cạnh thể chế và hạ tầng. Theo ông Trần Hữu Linh, không thể chống hàng giả bằng những nỗ lực kiểm tra, xử phạt đơn lẻ, mà cần tạo ra “sức đề kháng xã hội” đủ mạnh để ngăn chặn từ gốc.

Cụ thể, ông nhấn mạnh: “Truyền thông đúng, trúng và kịp thời sẽ góp phần thay đổi hành vi tiêu dùng, xây dựng thói quen mua sắm có trách nhiệm.” Khi người tiêu dùng hiểu rõ hậu quả của việc mua bán, sử dụng hàng hóa không rõ nguồn gốc, thị trường hàng giả sẽ dần bị thu hẹp.

Báo chí chính thống đóng vai trò then chốt trong việc định hướng dư luận và tạo áp lực xã hội. Những tuyến bài điều tra công phu, các phân tích chuyên sâu về tác hại của hàng giả đối với sức khỏe, môi trường kinh doanh và thương hiệu quốc gia không chỉ phản ánh thực trạng mà còn góp phần lay động nhận thức cộng đồng.

Thực tế cho thấy, nhiều vụ việc phức tạp đã được phát hiện nhờ sự vào cuộc của báo chí. Từ loạt bài phanh phui các ổ nhóm buôn lậu có tổ chức đến việc cảnh báo thủ đoạn giả mạo thương hiệu trên nền tảng số, truyền thông đã buộc nhiều đối tượng phải chùn bước hoặc bị xử lý nghiêm minh.

Bên cạnh vai trò giám sát và phản biện, báo chí còn là cầu nối quan trọng giữa cơ quan quản lý và người dân. Nhờ những thông tin chính thống và kịp thời, người tiêu dùng có thể phân biệt rõ thật – giả, chủ động lựa chọn tiêu dùng an toàn, minh bạch. Đặc biệt trong thời đại số, truyền thông đa nền tảng – từ báo giấy, truyền hình đến mạng xã hội – đã giúp thông tin tiếp cận nhanh hơn, hiệu quả hơn đến nhóm tiêu dùng chủ lực là giới trẻ và tầng lớp trung lưu.

Ông Trần Hữu Linh đề xuất ba hướng đi để truyền thông phát huy vai trò mạnh mẽ hơn trong công cuộc chống hàng giả. Thứ nhất, cơ quan quản lý phải chủ động cung cấp dữ liệu chính xác cho báo chí, tránh để tin giả, tin sai lệch lấn át. Thứ hai, cần phối hợp xây dựng các chiến dịch truyền thông dài hạn, có chiều sâu, chứ không dừng ở thông tin sự vụ. Thứ ba, phải khai thác tối đa sức mạnh của truyền thông số, tạo sự kết nối liên tục và phản ứng nhanh với diễn biến thị trường.

Những đề xuất này không chỉ mang tính chiến lược mà còn đặt ra yêu cầu cấp thiết: báo chí cần được xem như một đối tác đồng hành trong quản lý thị trường, thay vì chỉ là kênh thông tin phụ trợ. Một mặt trận truyền thông chủ động, chuyên nghiệp và sâu sát sẽ là lực đẩy mạnh mẽ trong xây dựng thị trường nội địa an toàn, văn minh và phát triển bền vững.

Niềm tin hàng Việt từ minh bạch số hóa

Bộ Công Thương giám sát thị trường số: Siết hàng giả, bảo vệ thương hiệu

Bộ trưởng Công Thương: Luật hóa thương mại điện tử, truy trách nhiệm, ngăn hàng giả, bảo vệ thương hiệu Việt

Siết livestream, chặn hàng giả trên thương mại điện tử

Lan tỏa tinh thần chống hàng giả trong xã hội