 |
Báo cáo năm 2022 của Liên hợp quốc: “Tình hình Nghề cá và Nuôi trồng Thủy sản Thế giới” (SOFIA) xác nhận năm 2020 có 59,8 triệu tấn (MT) sản phẩm thủy sản trị giá 151 tỷ USD (148,4 triệu EUR) đã được xuất khẩu. Giá trị này đã giảm so với mức cao kỷ lục 165 tỷ USD (162,2 tỷ EUR) mà FAO ghi nhận cho năm 2018, trong khi khối lượng thấp hơn khoảng 200.000 tấn (MT).
Tuy nhiên, giá trị xuất khẩu sản phẩm thủy sản năm 2020 cao hơn gần 20 lần so với năm 1976 - phù hợp với tốc độ tăng trưởng giá trị của thương mại hàng hóa toàn cầu trong thời kỳ, tăng với tốc độ 6,8% mỗi năm từ năm 1976 đến nay 2020 theo giá trị danh nghĩa, và tăng 3,7% theo giá trị thực. Khối lượng xuất khẩu thủy sản tăng với tốc độ trung bình 2,9%/năm.
Tốc độ tăng giá trị thương mại thủy sản nhanh hơn cho thấy tỷ trọng cao hơn trong khối lượng giao dịch thủy sản bao gồm các loài và sản phẩm có giá trị cao đang qua chế biến hoặc các hình thức gia tăng giá trị khác. Các yếu tố khác góp phần vào sự thay đổi giá trị bao gồm lạm phát và tăng trưởng nhu cầu, dẫn đến tăng giá trong dài hạn.
Liên minh châu Âu là thị trường lớn nhất cho thủy sản vào năm 2020, chiếm 34% giá trị nhập khẩu toàn cầu, trong khi Hoa Kỳ là nước nhập khẩu lớn nhất, chiếm 15% giá trị nhập khẩu thủy sản của thế giới, tiếp theo là Trung Quốc (10%), Nhật Bản (9%), Tây Ban Nha (5%) và Pháp (4%). Tuy nhiên, về khối lượng (khối lượng sống), Trung Quốc là nước nhập khẩu thủy sản hàng đầu, vượt xa Hoa Kỳ.
Trung Quốc là nhà sản xuất, xuất khẩu và chế biến thủy sản lớn nhất thế giới, với các mặt hàng xuất khẩu bao gồm lượng lớn động vật chân đầu, tôm, cá rô phi và nhuyễn thể hai mảnh vỏ được sản xuất trong nước, cùng với cá thịt trắng đã qua chế biến như cá minh thái Alaska và cá tuyết.
Năm 2020, Trung Quốc xuất khẩu các sản phẩm thủy sản trị giá 18 tỷ USD (17,7 tỷ EUR), chiếm 12% tổng sản lượng toàn cầu. Mặc dù thị phần đã giảm nhẹ so với mức đỉnh năm 2015, nhưng vẫn cao hơn nhiều so với mức lịch sử - Trung Quốc chỉ chiếm 1,6% giá trị xuất khẩu các sản phẩm thủy sản toàn cầu vào năm 1976.
Các thị trường xuất khẩu hàng đầu của thủy sản của Trung Quốc năm 2020 là Nhật Bản, Hoa Kỳ và Hàn Quốc, lần lượt chiếm 18%, 11% và 9% tổng giá trị xuất khẩu.
 |
| Việt Nam đứng vị trí thứ ba nhờ vị thế là nhà sản xuất và xuất khẩu cá tra nuôi hàng đầu thế giới |
Trong khi đó, Na Uy là nước xuất khẩu thủy sản lớn thứ hai kể từ năm 2004. Năm 2020, quốc gia Scandinavia này đã bán được 11 tỷ USD sản phẩm thuỷ sản, chiếm 7,4% tổng sản phẩm toàn cầu.
Ngoài việc là nhà sản xuất cá hồi Đại Tây Dương nuôi lớn nhất thế giới, Na Uy cũng ghi nhận sản lượng đánh bắt và xuất khẩu đáng kể đối với cá nổi nhỏ và các loài cá sống như cá tuyết. Liên minh châu Âu cho đến nay là thị trường quan trọng nhất của Na Uy, chiếm 60% tổng giá trị xuất khẩu của nước này.
Ở vị trí thứ ba là Việt Nam, nhờ vị thế là nhà sản xuất và xuất khẩu cá tra nuôi hàng đầu thế giới, cũng như ngành công nghiệp tôm nuôi lớn và lĩnh vực chế biến quan trọng, đã xuất khẩu sản phẩm trị giá 8,5 tỷ USD (8,4 tỷ EUR) vào năm 2020, chiếm 5,6% tổng số toàn cầu.
Về chủng loại, cá hồi là mặt hàng thủy sản được giao dịch hàng đầu về giá trị kể từ năm 2013, chiếm khoảng 18% tổng giá trị thủy sản được giao dịch vào năm 2020. Các nhóm loài xuất khẩu chính khác trong năm đó là tôm với khoảng 16% trong tổng số, tiếp theo là cá ngừ, cá ngừ (9,7%); cá tuyết, hakes và cá tuyết chấm đen (9,6%); và mực ống, mực nang và bạch tuộc (6,8%).
Với các nước dẫn đầu là Na Uy và Chile, xuất khẩu cá hồi toàn cầu năm 2020 đạt giá trị 27,6 tỷ USD (27,1 tỷ EUR), trong khi thương mại tôm và cá ngừ đạt tổng giá trị tương ứng là 24,7 tỷ USD (24,3 tỷ EUR) và 14,6 tỷ USD (14,4 tỷ EUR).
SOFIA 2022 dự báo rằng sản lượng thủy sản trên toàn thế giới sẽ tăng 14% đạt 202 triệu tấn vào năm 2030. FAO dự đoán rằng khoảng 36% tổng sản lượng thủy sản và nuôi trồng trong năm đó sẽ được xuất khẩu (tỷ lệ là 31% nếu trừ thương mại nội khối E.U.). Trung Quốc cũng kỳ vọng rằng sẽ tiếp tục là nhà xuất khẩu thủy sản hàng đầu thế giới, tiếp theo là Việt Nam và Na Uy.
Phần lớn tăng trưởng xuất khẩu của thế giới sẽ đến từ châu Á, chiếm khoảng 52% tổng lượng xuất khẩu bổ sung vào năm 2030. Do đó, tỷ trọng của châu Á trong tổng kim ngạch thương mại các sản phẩm thủy sản cho người tiêu dùng sẽ tăng từ 47% vào năm 2020 lên 48% vào năm 2030.
Các nước có thu nhập cao sẽ vẫn phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu để đáp ứng nhu cầu trong nước, theo báo cáo, với EU, Nhật Bản và Hoa Kỳ chiếm 39% tổng kim ngạch nhập khẩu để tiêu thụ thức ăn thủy sản vào năm 2030, thấp hơn một chút so với năm 2020 (40%).
