Theo thống kê mới nhất của Tổng cục Hải quan, 15 ngày đầu tháng 7 cả nước nhập khẩu hơn 2,4 triệu tấn than, kim ngạch hơn 141,5 triệu USD. Qua đó, nâng tổng lượng than nhập khẩu tính từ đầu năm đến 15/7 đạt hơn 33,9 triệu tấn, tổng kim ngạch hơn 2,4 tỷ USD.
So với cùng kỳ 2019, lượng than nhập khẩu tăng mạnh tới hơn 11 triệu tấn, tương đương 49,2%, tuy nhiên, kim ngạch chỉ tăng khoảng 245 triệu USD, tương đương hơn 11%.
Như vậy, có thể thấy trị giá nhập khẩu bình quân mặt hàng này thấp hơn khá nhiều so với cùng kỳ năm ngoái. Cụ thể, trị giá bình quân từ đầu năm 2020 đến nay chỉ khoảng 71 USD/tấn, trong khi cùng kỳ năm ngoái khoảng 95 USD/tấn.
3 thị trường nhập khẩu than lớn nhất của Việt Nam là Australia, Indonesia và Nga với sản lượng đạt hàng triệu tấn/thị trường.
Than nhập khẩu là một trong những nhóm hàng có sản lượng tăng mạnh nhất những tháng đầu năm
Theo cập nhật của Tổng cục Hải quan, hết tháng 6, Australia đã vượt Indonesia để trở thành nhà cung cấp than lớn nhất của nước ta với sản lượng hơn 10,8 triệu tấn, tổng kim ngạch gần 935 triệu USD, tăng 3,77 triệu tấn so với cùng kỳ 2019, kim ngạch tăng 140 triệu USD.
Trong khi đó, sản lượng nhập khẩu từ Indonesia là hơn 9,8 triệu tấn, kim ngạch 842 triệu USD, tăng hơn 2,5 triệu tấn, tuy nhiên kim ngạch chỉ tăng khoảng 22 triệu USD so với cùng kỳ năm ngoái.
Thị trường Nga đạt gần 4,35 triệu tấn, kim ngạch gần 353 triệu USD, tăng hơn 670 nghìn tấn, kim ngạch tăng khoảng 28 triệu USD.
Theo Quy hoạch ngành than Việt Nam đến năm 2020 có xét triển vọng đến năm 2030 (theo Quyết định 403/QĐ-TTg ngày 14/3/2016), nhu cầu than của cả nước trong năm nay lên đến 86,4 triệu tấn
Bộ Công Thương cho biết, nguồn nhiệt điện than tiếp tục chiếm tỷ trọng rất cao nên nhu cầu than cho sản xuất điện cung tăng nhanh từ năm 2020 - 2030. Cụ thể, năm 2020, tổng công suất khoảng 26.000 MW, sản xuất khoảng 131 tỷ kWh điện, chiếm khoảng 49,3% điện sản xuất, tiêu thụ khoảng 63 triệu tấn than.
Hiện nay, tại Việt Nam, tham gia thị trường nhập khẩu than cho các nhà máy nhiệt điện ngoài TKV, Tổng công ty Đông Bắc còn có PV Power Coal thuộc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) nhập khẩu cho các dự án nhiệt điện của PVN, EVN nhập khẩu than cho các dự án nhiệt điện của EVN. Còn các chủ đầu tư BOT tự nhập than cho các dự án nhiệt điện của mình cũng như nhiều doanh nghiệp thương mại trong và ngoài nước khác tham gia cung ứng than nhập khẩu về Việt Nam.
Thị trường than nhập khẩu ở Việt Nam với yêu cầu đấu thầu quốc tế rộng rãi, thực sự mở cửa đối với các doanh nghiệp kinh doanh than trong và ngoài nước. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, các bên mua than đã đưa ra trong hồ sơ thầu những điều khoản chưa phù hợp với thông lệ quốc tế, hoặc đã để xảy ra tình trạng "tranh mua" trên thi trường quốc tế, làm cho giá than (FOB) bị đẩy lên cao.
Để khắc phục tình trạng này, kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xem xét, chỉ đạo EVN và PVN thực hiện quản lý thống nhất việc đấu thầu nhập khẩu than cho các nhà máy điện. Theo đó, EVN và PVN trực tiếp tổ chức đấu thầu tập trung (một đầu mối ở Tập đoàn) theo phương thức mua các "lô hàng lớn" và "dài hạn" (thay vì để các đơn vị thành viên đấu thầu mua lẻ và ngắn hạn như vừa qua).
Viên Minh
