 |
| Sau tết giá chuối ở Phong Thổ đang xuống thấp, chỉ còn 5.000 đồng/kg. |
Những nghịch lý xuất khẩu chuối
Theo chị Tẩn Thị Vân (ở bản Sòn Thầu 1, xã Ma Li Pho, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu) một thương lái chuyên thu mua chuối ngay tại chợ chuối đầu mối thuộc xã biên giới Ma Li Pho. Trời mưa nặng hạt, vẫn có rất đông người dân chở chuối từ các thôn, bản trên núi xuống đây bán. Chị Vân bảo, mỗi ngày thu mua khoảng 10 tấn chuối, giảm hơn rất nhiều so với trước đây, bởi giá chuối hiện đang xuống thấp, chỉ còn 5.000 đồng/kg.
“Nếu xuất được qua cửa khẩu Ma Lù Thàng (huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu) thì được giá cao hơn. Hiện giờ, chúng tôi phải xuất qua cửa khẩu tại Lạng Sơn nên chỉ mua được cho người dân từ 5.000-6.000 đồng/kg. Đi đường Lạng Sơn mất nhiều chi phí vận chuyển nên không thể mua được giá cao hơn nữa” - chị Vân cho biết.
Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết, cửa khẩu Ma Lù Thàng đã hoạt động trở lại, tuy nhiên, phía Trung Quốc mới chỉ nhập khẩu các mặt hàng nông sản khô như hạt tiêu, mực khô. Các mặt hàng hoa quả tươi như chuối vẫn không được nhập khẩu qua cửa khẩu này khiến cho quả chuối của Lai Châu phải đi vòng vèo rất xa mới sang được đất Trung Quốc.
Thực tế, khi hoạt động xuất khẩu chuối tươi qua cặp cửa khẩu Ma Lù Thàng - Kim Thủy Hà bị dừng, các doanh nghiệp phải xuất khẩu chuối qua cửa khẩu tại các tỉnh Lạng Sơn, Hà Giang, Lào Cai... Tuy nhiên, sản phẩm chuối xuất khẩu đi các cửa khẩu khác không sử dụng mã vùng trồng của Lai Châu nên tiêu thụ không được nhiều. Trong khi đó, tỉnh Lai Châu chưa có nhà máy chế biến sản phẩm từ quả chuối tươi nên tình hình tiêu thụ chuối của nhân dân gặp khó khăn.
 |
| Trái chuối chưa được xuất khẩu qua cửa khẩu Ma Lù Thàng khiến giá giảm mạnh. |
Giá chuối thu mua hiện đang ở mức trung bình từ 8-10 ngàn đồng/kg. Đối với chuối đẹp, giá thu mua từ 15-17 ngàn đồng; chuối xấu giá thấp hơn, từ 5-7 ngàn đồng… Nguyên nhân của việc giá chuối biến động, đó là việc mặt hàng này được thông quan tại khu vực cửa khẩu nào.
Qua tìm hiểu được biết, từ Pa So đến cửa khẩu quốc tế Ma Lù Thàng khoảng 10km. Nếu được thông quan tại Ma Lù Thàng, chi phí một container chuối (8 tấn chuối/container) khoảng trên dưới 10 triệu đồng. Tuy nhiên, nếu thông quan tại Lào Cai, cước phí tăng thêm khoảng 50%; thông quan tại Hà Giang, chi phí đội lên gấp 3 lần (trên dưới 40 triệu đồng/container).
Những chi phí phát sinh bị đội lên chủ yếu do quãng đường vận chuyển tăng. Tuy nhiên, thực trạng này dẫn tới việc giá thu mua chuối bị tụt giảm, người sản xuất, trồng chuối bị thiệt thòi.
"Thủ phủ" chuối Phong Thổ bao phen sóng gió
Nhìn lại hành trình gắn bó với quả chuối, chị Ngậu (người trồng chuối xã Ma Li Pho) bảo, gia đình tôi khấm khá lên nhờ chuối nhưng cũng lao đao, “ba chìm, bảy nổi” vì loại quả này. Năm 2015, chị Ngậu bắt đầu học nghề thu mua chuối để xuất sang Trung Quốc. Năm 2016, kinh nghiệm còn ít, chị chỉ kiếm được 20 triệu đồng. Năm 2017, chị thu lợi nhuận từ chuối được 100 triệu đồng. Con số này tăng lên 400 triệu đồng vào năm 2019. Sang năm 2020, dịch Covid-19 bùng phát đã gây thiệt hại nặng nề cho chị.
“Trong 2 năm vừa qua, tôi bị thiệt hại 5 chuyến hàng do không thông quan được, trong đó có 2 xe đi qua cửa khẩu tại tỉnh Lạng Sơn, 1 xe đi qua cửa khẩu tại tỉnh Lào Cai và 2 xe tại cửa khẩu Ma Lù Thàng. Hơn 50 tấn chuối bị hư hỏng phải đổ bỏ, thiệt hại gần 500 triệu đồng” - chị Ngậu chia sẻ.
 |
| Huyện Phong Thổ có 3.000 ha chuối, lớn nhất tỉnh Lai Châu. |
Huyện Phong Thổ là vùng trồng chuối trọng điểm ở Lai Châu, với diện tích lên tới trên dưới 3.000ha và là vùng trồng chuối có diện tích lớn nhất tại Lai Châu. Mặt hàng chuối của tỉnh Lai Châu hiện đang phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc.
Suốt 2 năm qua, người trồng chuối thường xuyên rơi vào cảnh thấp thỏm bởi hoạt động giao thương biên giới đình trệ, giá chuối lên xuống thất thường. Chị Ngậu cho biết, nếu xuất được chuối qua cửa khẩu Ma Lù Thàng thì giá chuối sẽ tốt hơn, người trồng chuối sẽ có niềm tin hơn, không phá bỏ cây chuối nữa.
Tuy nhiên, về lâu dài, để đảm bảo việc tiêu thụ chuối ổn định, bền vững, cần đẩy mạnh việc đưa chuối vào chế biến. Được biết, cơ quan chức năng tỉnh Lai Châu đang đẩy mạnh kết nối, hướng dẫn doanh nghiệp quảng bá và đưa sản phẩm chuối tươi vào hệ thống siêu thị trong nước. Địa phương này cũng đang kêu gọi các doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà máy chế biến giúp việc tiêu thụ chuối bền vững hơn.
 |
| Tỉnh Lai Châu đang có nhiều giải pháp để tháo gỡ khó khăn trong xuất khẩu chuối. |
Theo ông Đặng Văn Châu - Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Lai Châu cho biết, tỉnh đang tích cực phối hợp với các cơ quan của phía bạn để thông quan qua cửa khẩu Ma Lù Thàng trong thời gian sớm nhất. Trong thời gian chờ đợi, bắt buộc phải đi qua các tỉnh khác để thông quan, giải quyết bài toán tiêu thụ nông sản tạm thời cho bà con.
“Đấy là giải pháp tạm thời. Giải pháp chính vẫn là phải đàm phán với phía bạn để chuẩn bị đầy đủ các điều kiện được thông quan. Chúng tôi cũng động viên các đơn vị xuất khẩu của tỉnh, các doanh nghiệp trước mắt cũng phải khắc phục để xuất khẩu chuối, tránh ùn ứ, hư hại hàng nông sản cho bà con” ông Châu cho hay./.
