 |
| Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành Phiên họp |
11h29: Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định kết luận phiên thảo luận
Kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, đã có 151 ý kiến đại biểu Quốc hội thảo luận tại tổ, trong phiên họp sáng nay có 20 đại biểu Quốc hội phát biểu ý kiến, có 3 đại biểu Quốc hội tranh luận, không khí tranh luận sổi nổi, trí tuệ, dân chủ, rõ ràng, thể hiện trách nhiệm cao, các ý kiến đại biểu Quốc hội bao quát toàn diện các nội dung của dự án luật.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, qua thảo luận ý kiến của các đại biểu Quốc hội nhất trí cao sự cần thiết phải ban hành dự án Luật quan trọng này, thống nhất với nhiều nội dung cơ bản của dự án luật. Đồng thời các đại biểu cũng phân tích, làm rõ thêm những nội dung còn có ý kiến khác nhau cần phải tiếp tục nghiên cứu, làm rõ hơn nữa và tiếp tục hoàn thiện để nâng cao chất lượng, tính đồng bộ, bảo đảm tính thống nhất, khả thi của các quy định trong dự thảo Luật này nói riêng và các luật khác trong hệ thống pháp luật nói chung.
Bộ trưởng Bộ Nội vụ, đại diện cho cơ quan trình dự án Luật đã báo cáo giải trình, tiếp thu, làm rõ thêm nhiều vấn đề lớn mà được các đại biểu quan tâm, nhất là vấn đề liên quan đến quan điểm, chủ trương, chính sách, phương pháp tiếp cận.
Hiện còn 15 vị đại biểu Quốc hội đăng ký nhưng chưa có thời gian phát biểu, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị các đại biểu gửi ý kiến bằng văn bản đến Ban thư ký để tổng hợp và nghiên cứu tiếp thu. Tổng thư ký Quốc hội sẽ tổng hợp đầy đủ ý kiến thảo luận, tranh luận của các vị đại biểu và gửi đến các vị đại biểu Quốc hội để theo dõi, đồng thời chuyển đến các cơ quan có liên quan để nghiên cứu, tiếp thu, giải trình.
Ủy ban thường vụ Quốc hội sẽ phối hợp chặt chẽ với Chính phủ chỉ đạo cơ quan chủ trì, cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra và các cơ quan có liên quan nghiên cứu, tiếp thu nghiêm túc, đầy đủ ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội, lấy thêm ý kiến của các cơ quan, tổ chức có liên quan để hoàn chỉnh dự thảo Luật trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ tư của Quốc hội vào tháng 10 năm 2022 theo chương trình xây dựng luật, pháp lệnh đã được Quốc hội thông qua.
11h13: Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà phát biểu giải trình tại phiên thảo luận
Phát biểu giải trình tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cảm ơn các ý kiến phát biểu sôi nổi, thẳng thắn, tâm huyết, phong phú, thực tiễn và khoa học của các đại biểu Quốc hội cho dự thảo Luật thực hiện dân chủ cơ sở. Bộ trưởng cho biết ban soạn thảo sẽ tiếp thu tối đa, nghiên cứu, phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Pháp luật cũng như các cơ quan của Quốc hội, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị xã hội, các chuyên gia, các nhà khoa học, đại diện các nhóm chủ thể tác động để tiếp tục hoàn thiện dự án Luật thực hiện dân chủ đạt chất lượng cao.
Bộ trưởng Bộ Nội vụ nêu rõ, đây cũng là một dự án luật có đối tượng tác động rộng, đa dạng, nhiều chủ thể, mang tính đặc thù trong thể chế chính trị, pháp luật của Việt Nam, là một dự án Luật hết sức quan trọng, có ý nghĩa chính trị xã hội sâu sắc, được xây dựng nhằm góp phần thể chế hóa quan điểm của Đảng cũng như tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về dân chủ xã hội chủ nghĩa là bản chất chế độ ta, là mục tiêu và là động lực để phát triển xã hội, góp phần xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân.
Về nguyên tắc xây dựng dự thảo Luật, Bộ trưởng cho biết, dự thảo Luật đã thể chế hóa phương châm dân biết, dân làm, dân bàn, dân kiểm tra, dân giám sát và dân thụ hưởng; đặt việc thực hiện dân chủ cơ sở trong tổng thể cơ chế Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ, vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị xã hội là trung tâm để nhân dân làm chủ; giải quyết được mối quan hệ giữa thực hành dân chủ với tăng cường pháp chế và đảm bảo kỷ cương xã hội.
Bộ trưởng khẳng định, dân chủ thì phải gắn với sinh kế, dân trí, dân sinh để thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội và đảm bảo quốc phòng, an ninh, đồng thời gắn với việc xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở, cơ quan, đơn vị trong sạch, vững mạnh và đảm bảo được sự ổn định và phát triển của doanh nghiệp.
Theo Bộ trưởng, dự thảo Luật được xây dựng trên cơ sở kế thừa những văn bản quy phạm pháp luật về thực hiện dân chủ ở cơ sở đã được thực tiễn kiểm nghiệm là đúng đắn, phù hợp, mang lại hiệu quả, đồng thời bổ sung, phát triển, hoàn thiện, đảm bảo thống nhất, đồng bộ, không chồng chéo, không trùng lặp và không xung đột với các cái văn bản luật hiện hành.
Nội dung thực hành dân chủ trong dự thảo Luật được trình bày theo mạch trình tự phương châm dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng, để hướng tới mục tiêu, yêu cầu phát huy dân chủ đại diện, mở rộng dân chủ trực tiếp phù hợp với tính chất của từng loại hình thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp.
Tuy nhiên, từ quan điểm, nguyên tắc, cách tiếp cận để xây dựng Luật có những mặt tồn tại cần tiếp tục hoàn thiện thêm để đảm bảo yêu cầu chất lượng, Bộ trưởng trân trọng tiếp thu các ý kiến đóng góp của các đại biểu Quốc hội về nhiều vấn đề cụ thể như: giải thích khái niệm, bố cục dự thảo Luật, phạm vi thực hiện, quyền dân chủ của nhân dân, việc thực hiện dân chủ ở từng loại hình, cơ chế đảm bảo thực hiện dân chủ ở cơ sở, xử lý vi phạm, vai trò của các cơ quan, tổ chức... Bộ trưởng cho biết, Ban soạn thảo sẽ tiếp tục chỉnh lý, bổ sung để dự thảo Luật đạt chất lượng cao nhất.
11h07: Đại biểu Trần Thị Hồng An – Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ngãi: Bổ sung các nhóm đối tượng, nội dung đảm bảo bao quát hết các nhóm đối tượng
Phát biểu ý kiến tại hội trường, đại biểu Trần Thị Hồng An bày tỏ tán thành với sự cần thiết ban hành Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở; cho rằng Luật ra đời sẽ góp phần thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng trong thực hiện và phát huy quyền làm chủ của nhân dân trong thực hiện quyền công dân, quyền con người và nghĩa vụ của công dân được quy định tại Hiến pháp năm 2013.
Để tiếp tục hoàn thiện dự án luật, đại biểu cho rằng, những nội dung về cộng đồng dân cư bàn và quyết định tại Điều 13 và nội dung về nhân dân tham gia ý kiến có quyết định các nội dung tham gia của từng chủ thể khác nhau tại Điều 23 của dự thảo Luật là chưa đầy đủ. Đại biểu đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung nội dung dự thảo các văn bản chính sách pháp luật có tác động đến trẻ em, tác động về giới, tác động đối với dân tộc; đồng thời bổ sung công tác bình xét hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ thoát nghèo, bình xét hộ gia đình khó khăn về nhà ở, hộ gia đình tiếp nhận các chính sách vay, những chính sách ưu đãi của nhà nước… vào quy định của dự thảo luật.
Liên quan đến việc thực hiện dân chủ trong cơ quan, đơn vị, ngoài đối tượng, nội dung thực hiện dân chủ được quy định tại Chương III của dự thảo Luật, đại biểu bày tỏ quan tâm đến nhóm đối tượng hiện đang được chăm sóc, nuôi dưỡng tại các đơn vị sự nghiệp, các tổ chức, đơn vị trong và ngoài công lập tại các làng trẻ em mồ côi, người khuyết tật, người già neo đơn. Theo đại biểu, những đối tượng này được quyền tiếp cận thông tin; được biết các chế độ sinh hoạt, kết quả sử dụng, các khoản đóng góp, các khoản tài trợ của các mạnh thường quân; được thông tin về kinh tế- xã hội…
Từ những phân tích trên, để đảm bảo Luật Thực hiện dân chủ cơ sở khi ban hành bao quát được hết các nhóm đối tượng, đại biểu tỉnh Quảng Ngãi đề nghị Ban soạn thảo xem xét bổ sung các nhóm đối tượng, nội dung tổ chức thực hiện dân chủ cơ sở cho phù hợp với thực tiễn, đảm bảo quyền tiếp cận con người của mọi công dân Việt Nam.
11h01: Đại biểu Hoàng Ngọc Định – Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Giang: Cần có hình thức công khai thông tin phù hợp cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số
Phát biểu tại phiên thảo luận, đại biểu Hoàng Ngọc Định nhất trí cao với sự cần thiết ban hành Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở để Nhân dân phát huy quyền làm chủ, thể hiện ý chí, nguyện vọng, lợi ích và quyền lực của mình để tham gia vào các hoạt động của Nhà nước và xã hội.
Liên quan đến các hình thức công khai thông tin, đại biểu Hoàng Ngọc Định đề nghị bổ sung thêm quy định về hình thức công khai thông tin phù hợp với vùng có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống với ngôn ngữ khác nhau và quy định rõ thời điểm công khai thông tin. Theo đại biểu, ở miền núi có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống với nhiều ngôn ngữ khác nhau, cần phải có hình thức công khai thông tin cho phù hợp.
Theo đó, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung thêm quy định đối với những vùng có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số cùng sinh sống với tuyên ngôn ngữ khác nhau, trước khi công khai cần phải dịch thông tin ra các thứ tiếng dân tộc thiểu số để niêm yết công khai thông tin tại trụ sở Hội đồng nhân dân, UBND cấp xã và nhà văn hóa thôn, tổ dân phố sinh hoạt văn hóa cộng đồng hoặc để công khai đọc các thông tin trên hệ thống truyền thanh cấp xã vào các phương tiện thông tin đại chúng của địa phương.
Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung vào trong dự thảo Luật quy định, ở những nơi không thể áp dụng các hình thức công khai thông tin quy định tại điểm b, g Khoản 1 Điều 10 của luật, thì được thay thế bằng các hình thức công khai khác phù hợp nhằm tạo điều kiện tốt nhất cho các tầng lớp nhân dân, nhất là đồng bào các dân tộc thiểu số biết được thông tin vào tham gia góp ý, quyết định, thực hiện và giám sát việc thực hiện.
Ngoài ra, đại biểu Hoàng Ngọc Định cho rằng, đối tượng áp dụng trong dự thảo Luật chỉ áp dụng với công dân Việt Nam, như vậy là chưa bao quát hết đối tượng. Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu sửa đổi, bổ sung, mở rộng phạm vi áp dụng của dự thảo đối với người nước ngoài cư trú, sinh sống và làm việc tại Việt Nam. Theo đại biểu, nếu quy định như vậy sẽ đảm bảo việc thực hiện chính sách đoàn kết, quan hệ hữu nghị, hợp tác của nước ta với các nước.
10h54 Đại biểu Trương Thị Ngọc Ánh – Đoàn ĐBQH Tp.Cần Thơ: Cân nhắc sử dụng thuật ngữ “cử tri” trong dự thảo Luật
Nhất trí về sự cần thiết ban hành Luật, khẳng định ý nghĩa quan trọng của dự thảo Luật, đại biểu Trương Thị Ngọc Ánh bày tỏ thống nhất với tên gọi và bố cục của dự thảo Luật.
Cho biết cơ bản thống nhất với các ý kiến đại biểu đã phát biểu trước đó, đại biểu Trương Thị Ngọc Ánh nhấn mạnh thêm một số nội dung. Theo đó, đại biểu bày tỏ tán thành với ý kiến của đại biểu Hồng Hạnh và đại biểu Kim Yến về dùng từ “cử tri” trong các khoản và điều của dự thảo Luật.
Theo đại biểu, “cử tri” là từ để dung chỉ quyền của công dân khi tham gia bầu cử và bầu cử chỉ là một quyền cơ bản của công dân. Trong khi đó, các cuộc trưng cầu ý kiến, lấy ý kiến của người dân thì Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chính phủ lấy ý kiến rất là rộng rãi của người dân, chứ không chỉ giới hạn là lấy ý kiến của cử tri.
Mặt khác, thực hiện Công ước quyền trẻ em mà Việt Nam là thành viên thì trẻ em có quyền tham gia đóng góp ý kiến xây dựng chính quyền xây dựng, góp ý với các cơ quan ban ngành thông qua hướng dẫn của Đoàn thanh niên, Hội Liên hiệp Phụ nữ. Chính vì vậy, đại biểu cho rằng trong tất cả các khoản, điều của dự thảo Luật này nên thay từ “cử tri” bằng một từ bao trùm hơn là từ “người dân” để đảm bảo phát huy được đầy đủ quyền làm chủ của người dân như đúng tinh thần của Đảng nhấn mạnh phát huy rộng rãi dân chủ xã hội, chủ nghĩa quyền làm chủ và vai trò chủ thể của người dân.
Ngoài ra, đai biểu cũng đề nghị bổ sung nội dung người dân được quyền tham gia các cuộc họp, các hội nghị liên quan đến các nội dung dân được biết, dân được bàn dân, được quyết định để tránh trường hợp khi người dân không được mời họp nhưng các nội dung lấy ý kiến của người dân vẫn được thông qua.
Về quy định quyền của người dân được tham gia họp bàn các vấn đề của cộng đồng của các cơ quan, đại biểu đề nghị cần nghiên cứu để quy định việc lập danh sách người dân tham gia các cuộc họp theo hướng khi người dân nhận được thông báo họp thì các hộ gia đình chủ động đăng ký Thôn trưởng, Tổ trưởng dân phố lập danh sách theo dõi việc tham gia họp của các hộ gia đình và tính tỷ lệ khi biểu quyết nội dung.
Về quy định về tổ chức Thanh tra Nhân dân ở cấp xã, các cơ quan nhà nước, đại biểu Trương Thị Ngọc Ánh cho rằng phải quy định được rõ trách nhiệm của chính quyền, của thủ trưởng cơ quan để đảm bảo giám sát thực hiện dân chủ cơ sở xã, phường ở cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp. Đồng thời, đề nghị quy định là nhiệm kỳ riêng đối với Ban Thanh tra nhân dân cấp xã, phường là 2 năm rưỡi để phù hợp với nhiệm kỳ của chi bộ ở cấp thôn, tổ dân phố.
Về trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đại biểu đề nghị quy định theo hướng phát huy vai trò tự quản của người dân trong thực hiện hương ước, quy ước của cộng đồng và hướng dẫn nội dung người dân giám sát, hướng dẫn hoạt động của Ban Thanh tra Nhân dân, Ban Giám sát đầu tư cộng đồng; phối hợp với các tổ chức chính trị- xã hội để giám sát việc thực hiện dân chủ cơ sở ở đối với các cơ quan, các tổ chức và chính quyền; chủ trì đối thoại giữa cơ quan chính quyền với Nhân dân, tổng hợp ý kiến, kiến nghị của Nhân dân để phản ánh với chính quyền và các cơ quan chức năng; giám sát việc thực hiện giải quyết kiến nghị của Nhân dân đối với các cơ quan liên quan.
10h48: Đại biểu Tống Văn Băng – Đoàn ĐBQH thành phố Hải Phòng: Quy định các chế tài là phù hợp để thực hiện có hiệu quả
Phát biểu tại phiên họp, đại biểu Tống Văn Băng bày tỏ thống nhất với tên gọi của dự thảo Luật, đây là dự thảo có tên gọi mới so với kế hoạch do tiếp thu nhiều yêu cầu của thực tiễn và phù hợp với việc mở rộng hơn so với Pháp lệnh số 34 về thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn.
Do mở rộng phạm vi về khái niệm, cơ sở và tích hợp được các vấn đề dân chủ trong các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp nhà nước, trong khối đơn vị, doanh nghiệp ngoài nhà nước, quy định thêm về các nội dung chuyển từ Luật Thanh tra sang dự thảo Luật. Có ý kiến cho rằng, khi xem xét tên gọi không đưa cụm từ thực hiện trong dự thảo. Tuy nhiên, trong hệ thống văn bản pháp luật hiện hành, việc triển khai cụ thể một mục tiêu cần có hiệu quả hơn thì tiếp tục phải sử dụng động từ phía trước.
Đại biểu cho rằng cần nhấn mạnh thêm cụm từ thực hiện trong Luật để đảm bảo, bởi các văn bản quy phạm có nhiều nội dung liên quan đến thực hiện dân chủ, nhưng cần phải thực hiện hiệu quả trong thời gian tới.
Về cơ chế bảo đảm thực hiện dân chủ ở cơ sở, đại biểu cho rằng, trong thực tiễn, nhiều hoạt động vẫn còn hình thức, một số chủ thể cũng lợi dụng các quy định về dân chủ nhằm mục đích phá hoại, ngăn cản, xâm phạm quyền dân chủ của các chủ thể. Cho nên việc quy định nội dung này phải quy định các chế tài theo hình thức chế tài hành chính trị, dân sự và chế tài hình sự là phù hợp để thực hiện có hiệu quả hơn trong thời gian tới.
10h45: Đại biểu Trần Kim Yến – Đoàn ĐBQH Tp.HCM tranh luận
Tranh luận tại Phiên thảo luận, đại biểu Trần Kim Yến bày tỏ sự băn khoăn về khái niệm cử tri ở trong dự thảo luật này và có đại biểu cũng đề nghị hả bổ sung vào Điều 2 của dự thảo luật.
Về giải thích khái niệm về cử tri, đại biểu Trần Kim Yến cho rằng, đã là khái niệm về luật thì không phải chỉ riêng luật này mà các khái niệm phải có sự tương đồng thống nhất với nhau, giữa các các điều luật, giữa các văn bản luật khác nhau để khi tổ chức thực hiện thì dùng chung một cái khái niệm đó. Nếu như việc áp dụng khi thực hiện pháp luật khái niệm của luật này với luật khác khác nhau sẽ rất khó cho đơn vị tổ chức thực hiện; không phải chỉ riêng khái niệm về cử tri mà còn nhiều các khái niệm khác trong dự thảo luật này cũng có sự khác nhau giữa luật này với luật khác. Thực sự sẽ rất khó khi áp dụng pháp luật chúng ta phải hiểu khái niệm của luật này so với luật khác. Cho nên, các khái niệm đều phải thống nhất với nhau để dễ dàng trong việc tổ chức thực hiện.
Bên cạnh đó, trong Báo cáo 2492 của Bộ Nội vụ cũng giải trình, nếu khái niệm cử tri để thể hiện được cái năng lực trong việc cử tri có thể bàn và quyết định các vấn đề liên quan được quy định trong dự thảo Luật này. Tuy nhiên, trong một số điều khoản của dự thảo luật thì cũng có nêu cử tri không chỉ là bàn và quyết định các vấn đề được nêu cụ thể mà còn tham gia ý kiến và đề xuất sáng kiến. Như vậy chúng ta nêu khái niệm cử tri ở trong luật này có thể hạn chế. Đối tượng là người dân được tham gia vào các vấn đề thực hiện dân chủ tại cơ sở.
Theo đại biểu Trần Kim Yến, từ nhiều năm nay, hằng năm lãnh đạo Tp.HCM đều tổ chức các cuộc gặp gỡ với các cháu thiếu nhi của thành phố. Phải nói rằng, ý kiến của thiếu nhi không chỉ liên quan đến vấn đề học tập, vui chơi giải trí của thiếu nhi mà các cháu còn đề xuất rất nhiều những ý kiến khác liên quan đến vấn đề cuộc sống tại cơ sở, những vấn đề như bảo vệ môi trường, vấn đề giao thông, phát triển của thành phố. Nhiều ý kiến của các cháu đã được lãnh đạo thành phố tiếp thu, trở thành những nội dung, những giải pháp trong lãnh đạo điều hành phát triển của thành phố. Cho nên nếu chúng ta chỉ khái niệm vấn đề cử tri thì vô hình đã hạn chế một quyền của công dân được tham gia thảo luận.
10h38: Đại biểu Trịnh Xuân An – Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai: Đánh giá kỹ tính khả thi, tránh quy định mang tính chất của nghị quyết hơn là văn bản quy phạm pháp luật
Khẳng định dự thảo Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở rất quan trọng nhưng cũng là một dự thảo luật khó, đại biểu Trịnh Xuân An – Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai đánh giá rất cao vai trò của Ban soạn thảo đã thể hiện sự nỗ lực, rất là trách nhiệm trong pháp điển hóa các quy định hiện hành vào dự án Luật.
Góp ý vào nội dung dự thảo luật, đại biểu cho rằng có hai phạm trù rất lớn, phạm trù dân chủ và phạm trù cơ sở đều là những vấn đề đã được cân nhắc rồi trao đổi còn nhiều quan điểm. Tuy nhiên, theo đại biểu Trịnh Xuân An, các cấu trúc của dự thảo luật này đã đáp ứng được phần nào, thể hiện quan điểm của Đảng, tinh thần của Hiến pháp trong bảo vệ quyền con người, quyền công dân vào trong dự án luật này.
Về tính thống nhất với hệ thống pháp luật liên quan đến giữa luật này (gần hai chục dự án luật khác liên quan), đại biểu cho rằng, việc rà soát để bảo đảm tính thống nhất cần phải tiếp tục hoàn thiện.
Về tính khả thi của dự thảo luật, đại biểu Trịnh Xuân An nhấn mạnh cần đánh giá rất kỹ tính khả thi để tránh quy định mang tính chất để liệt kê và mang tính chất của nghị quyết hơn là văn bản quy phạm pháp luật. Đại biểu cho rằng, khi bàn về cơ sở xã, phường, thị trấn nhưng trong dự án luật, chúng ta thường nhắc nhiều đến thôn, tổ dân phố, cần làm rất rõ phạm vi về mặt cơ sở để bảo đảm tính khả thi này cần quan tâm đến nguồn lực cũng như việc chi trả, hỗ trợ cho đội ngũ làm công tác triển khai các quy định liên quan đến dân chủ.
Bên cạnh đó, đại biểu quan tâm đến 3 đối tượng trong dự thảo luật, đó là tổ trưởng tổ dân phố, Ban công tác Mặt trận và trưởng thôn. Đây là những đối tượng “ăn cơm nhà, vác tù và hàng tổng” nhưng nếu theo quy định trong dự thảo họ thực hiện nhiều nhiệm vụ. Đại biểu đề nghị cần quan tâm hơn nữa đến các đối tượng này để bảo đảm tính khả thi khi thực hiện dân chủ cơ sở…
Đại biểu Trịnh Xuân An cũng góp ý về phạm vi điều chỉnh, có nên quy định doanh nghiệp hay không? Đại biểu đề nghị ban soạn thảo rất cân nhắc vấn đề này, bởi hiện có doanh nghiệp nhà nước doanh nghiệp có 50% vốn nhà nước. Nếu chỉ áp dụng cho doanh nghiệp nhà nước thì tại sao người lao động trong doanh nghiệp nhà nước lại khác với người lao động của khối tư nhân, khối FDI. Nếu phân biệt dân chủ ở doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp nhà nước thì vô hình chung đã tách dân chủ ở hai khu vực này, vì vậy ban soạn thảo cần cân nhắc vấn đề này.
Ngoài ra, đại biểu Trịnh Xuân An cũng nêu quan điểm đề nghị không quy định mô hình thanh tra nhân dân trong dự thảo luật, bởi chế định về thanh tra nhân dân rất hình thức và lâu nay dường như bỏ quên chế định này trong Luật thanh tra. Đại biểu quan tâm đến thực hiện dân chủ ở cơ sở thông qua các trang mạng xã hội. Theo đại biểu, chúng ta đang thực hiện chuyển đổi số trong thời đại công nghệ, đề nghị cần có một chương riêng về việc thực hiện dân chủ sở thông qua việc áp dụng công nghệ thông tin áp dụng trang mạng xã hội hiện nay.
10h31: Đại biểu Hoàng Văn Cường - Đoàn ĐBQH Tp.Hà Nội: Tất cả quyết định liên quan đến nguồn lực công, liên quan đến người dân đều phải thực hiện công khai, trừ trường hợp bí mật nhà nước
Thảo luận tại hội trường về dự án Luật này, đại biểu Hoàng Văn Cường nêu dẫn chứng và nhìn lại tất cả những cái vụ án tham nhũng như vụ việc đặt máy xét nghiệm trong bệnh viện, mua bán, đấu thầu thiết bị y tế, việc mua bán tài sản công hoặc vụ mua bán Mobifone… Tất cả những vụ này đều có điểm chung thực hiện rất đúng, các quy trình rất có đầy đủ. Tuy nhiên cũng có điều giống nhau nữa là không được minh bạch, không được công khai, không được thông tin để cho người dân biết.
Đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng, nếu chúng ta công khai dân chủ để mọi người đều biết thì tất cả những vụ này đều được ngăn chặn trước. “Qua đó cho thấy, nếu thực hiện tốt dân chủ cơ sở, công khai, minh bạch để người dân biết được thông tin, nắm được mọi hoạt động của cơ quan quản lý nhà nước trong việc sử dụng các nguồn lực công trong các quyết định có liên quan đến người dân, đến cộng đồng thì chắc chắn rằng chúng ta sẽ nhận được rất nhiều ý kiến tham gia đóng góp của người dân để mang lại kết quả quyết định đó tốt hơn. Đồng thời cũng sẽ tránh được những sai phạm như thời gian vừa qua.”, đại biểu nêu rõ.
Từ thực tế trên, đại biểu Hoàng Văn Cường đề xuất 2 nội dung liên quan đến công khai và phương thức công khai. Về công khai, đại biểu cho biết, về nguyên lý cứ bất kể cái gì liên quan đến quản lý các nguồn lực công, liên quan đến người dân thì cần phải công khai, trừ những gì thuộc về bí mật nhà nước. Do đó, đại biểu đề nghị chúng ta không nên quy định cứng trong luật này vì trên thực tế, cuộc sống sẽ thay đổi rất nhiều, phát sinh nhiều vấn đề mới. “Chỉ không công khai những gì thuộc về bí mật nhà nước, thuộc về quy định cấm không được công khai, trường hợp còn lại như tất cả các quyết định có liên quan đến nguồn lực công, liên quan đến người dân đều phải thực hiện công khai”, đại biểu nhấn mạnh.
10h28: Đại biểu Trương Trọng Nghĩa – Đoàn ĐBQH thành phố Hồ Chí Minh: Mở rộng phạm vi áp dụng của Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở là chưa phù hợp
Phát biểu tranh luận, đại biểu Trương Trọng Nghĩa cho rằng dự thảo Luật cần tập trung vào khái niệm dân chủ ở khía cạnh quan hệ giữa chính quyền và người dân. Nghị quyết Đảng nêu rõ dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng, để giải quyết tình trạng mất dân chủ trong quan hệ giữa các cơ quan nắm giữ quyền lực nhà nước và nhân dân. Đại biểu cho rằng nếu phạm vi áp dụng của luật này mở ra quá rộng, liên quan đến những loại quan hệ đã được điều chỉnh bằng Hiến pháp và các luật khác thì sẽ có nguy cơ làm xáo trộn quan hệ xã hội đã và đang được điều chỉnh và vận hành ổn định bởi các đạo luật khác.
Đại biểu nêu ví dụ, quan hệ giữa người dân với nhau thì đã có Hiến pháp và Bộ luật dân sự điều chỉnh rất đầy đủ. Trong quan hệ dân sự, có những nội dung không thể giải quyết bằng nguyên tắc thiểu số phục tùng đa số. Khi người dân tham gia quan hệ lao động, là người lao động, đã có Bộ luật Lao động, Luật Công đoàn quy định… Người sử dụng lao động và người lao động bình đẳng với nhau bằng hợp đồng lao động, nếu có vi phạm về tranh chấp thì có công đoàn, trọng tài lao động và Tòa án giải quyết…
Theo đại biểu, trong những luật hiện hành đã xử lý nội dung về quan hệ dân chủ ở trong đó, ví dụ như giữa giám đốc và công nhân, giữa hợp tác xã và xã viên, giữa Hội đồng quản trị và các cổ đông… nên việc mở rộng phạm vi điều chỉnh là không phù hợp.
Ngoài ra, đại biểu đề nghị thay thế cách phổ biến thông tin tới cộng đồng qua loa truyền thanh để tránh gây tiếng ồn, làm ảnh hưởng sức khỏe người dân.
10h 22: Đại biểu Lê Tất Hiếu – Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Phúc: Bổ sung “người lao động” là đối tượng bị xử lý vi phạm
Góp ý kiến tại phiên họp, đại biểu Quốc hội Lê Tất Hiếu cho biết, tại dự thảo Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở có quy định các đối tượng, cơ quan, đơn vị có thể bị xử lý vi phạm pháp luật thực hiện chủ cơ sở gồm cả Bộ, công chức, viên chức, người đứng đầu cấp phó của cơ quan, đơn vị… Theo đó, nếu vi phạm pháp luật về thực hiện dân chủ cơ sở trong thi hành nhiệm vụ, công vụ thì tùy theo tính chất, mức độ của hành vi vi phạm sẽ phải chịu hình thức trách nhiệm.
Tuy nhiên, theo đại biểu, trong thực tế tại cơ quan, đơn vị còn có cả một thành phần nữa là “người lao động”. Do vậy, đại biểu đề nghị bổ sung thêm về đối tượng là “người lao động” vào trong quy định về xử lý vi phạm.
10h20: Đại biểu Nguyễn Thị Hồng Hạnh – Đoàn ĐBQH thành phố Hồ Chí Minh: Cân nhắc sử dụng cụm từ “cử tri” trong dự thảo Luật này để đảm bảo thống nhất trong hệ thống pháp luật
Tranh luận với đại biểu Nguyễn Danh Tú và một số ý kiến của các đại biểu khác về cách sử dụng cụm từ cử tri, đại biểu Nguyễn Thị Hồng Hạnh cho rằng không thể đồng nhất khái niệm cử tri tại dự thảo Luật này với khái niệm cử tri trong Điều 30 Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân vì có nội hàm, phạm vi, mục đích là chủ thể lập danh sách cử tri khác nhau.
Cụ thể, khái niệm cử tri theo dự thảo Luật này có cả người đang chấp hành án phạt tù, có nghĩa là mở rộng phạm vi hơn so với Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân, nhưng luật này yêu cầu cử tri có đầy đủ năng lực hành vi dân sự, tức là thu hẹp so với Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân. Do đó, việc sử dụng từ cử tri trong dự thảo Luật này rất dễ gây nhầm lẫn, khó phân biệt đâu là cử tri theo Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân, đâu là cử tri theo Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở. Do đó, đại biểu đề nghị sử dụng cụm từ khác thay thế, không sử dụng từ cử tri trong dự thảo Luật này để đảm bảo thống nhất trong hệ thống pháp luật.
Đồng thời đại biểu kiến nghị xem lại nội hàm của khái niệm này trong dự thảo Luật, yêu cầu người có đầy đủ năng lực hành vi dân sự là chưa phù hợp với thực tiễn ở cơ sở, vì ngay trong Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân, chỉ những người mất năng lực hành vi dân sự mới không có quyền bầu cử. Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị đánh giá thêm về tính khả thi của quy định thực hiện dân chủ ở cơ sở tại các doanh nghiệp ngoài nhà nước. Đồng tình với ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp về nội dung này, đại biểu cho rằng cơ quan chủ trì cần vận dụng đầy đủ hơn quy định thực hiện dân chủ cơ sở tại các doanh nghiệp ngoài nhà nước. Nếu có quy định thì phải xử lý mối quan hệ giữa Luật này với Bộ luật lao động như thế nào để đảm bảo việc thực hiện phù hợp với các nguyên tắc quan hệ lao động trong nền kinh tế thị trường?
Ngoài ra, đại biểu cho rằng dự thảo lần này, cơ quan chủ trì chưa làm rõ được vấn đề Bộ Tư pháp đã nêu và các quy định liên quan đến dân chủ cơ sở của người lao động tại các doanh nghiệp ngoài nhà nước thì vẫn còn chung chung, hoặc dẫn chiếu đến các quy định pháp luật khác. Bên cạnh đó, mặc dù dự thảo Luật có quy định về việc thực hiện dân chủ ở cơ sở cho các doanh nghiệp ngoài nhà nước, nhưng trong các doanh nghiệp này không thành lập Ban thanh tra nhân dân. Trong khi đó cái Tờ trình của Chính phủ có nêu Ban Thanh tra nhân dân là một thiết chế đảm bảo thực hiện dân chủ ở cơ sở. Đại biểu đặt câu hỏi, khi không có Ban thanh tra nhân dân thì việc thực hiện dân chủ ở các doanh nghiệp ngoài nhac nước sẽ được triển khai như thế nào?
10h14 Đại biểu Sùng A Lềnh – Đoàn ĐBQH tỉnh Lào Cai: Rõ hơn các quy định về nội dung, hình thức, hiệu lực kiểm tra, giám sát của Nhân dân
Theo đại biểu Sùng A Lềnh, để đảm bảo và phát huy rộng rãi quyền làm chủ của Nhân dân ở cơ sở cần bám sát và thể chế hóa đầy đủ phương châm đã được Nghị quyết Đại hội lần thứ 13 của Đảng đã đề ra, đó là “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”. Tuy nhiên, dự thảo Luật chủ yếu mới, cụ thể hóa được nội dung dân biết, dân bàn, dân quyết định; còn nội dung dân kiểm tra, giám sát, dân thụ hưởng thì chưa được thể hiện rõ nét.
Đại biểu cũng chỉ rõ, việc phân biệt giữa dân kiểm tra và giám sát còn chưa có căn cứ chung, khó xác định để tăng cường các hình thức dân chủ trực tiếp của người dân đã được nêu trong Hiến pháp. Đại biểu đề nghị trong dự thảo Luật cần làm rõ hơn các quy định về nội dung, hình thức kiểm tra, giám sát, hiệu lực và các kiến nghị thực hiện sau kiểm tra, giám sát của người dân. Đồng thời, đề nghị tiếp tục nghiên cứu bổ sung cụ thể hóa cơ chế dân thụ hưởng tại một loại hình thực hiện dân chủ ở cơ sở bởi đây là điểm mới quan trọng của dự án Luật này, đại biểu nhấn mạnh.
Đại biểu Sùng A Lềnh đề nghị bổ sung quy định về hành vi vi phạm pháp luật về thực hiện dân chủ, cơ sở chế tài hình thức xử lý đối với hành vi vi phạm pháp luật về thực hiện dân chủ ở cơ sở. Quy định rõ trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị trong việc chậm trễ hoặc không tuân thủ pháp luật về thực hiện dân chủ ở cơ sở cũng như việc lợi dụng thực hiện dân chủ để kích động, gây rối, gây mất đoàn kết nội bộ trong cơ quan, đơn vị và Nhân dân.
Cho rằng việc quy định về hình thức công khai thông tin của chính quyền địa phương cấp xã được quy định tại Điều 10 đến 12 của dự thảo Luật chưa thực hiện đổi mới, chưa đầy đủ, chưa chủ động tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong thực hiện dân chủ ở cơ sở, đại biểu Sùng A Lềnh đề nghị nghiên cứu quy định một số hình thức công khai bắt buộc đang thực hiện có hiệu quả trong thực tiễn để có cơ sở tổ chức thực hiện và kiểm tra, giám sát đối với trách nhiệm công khai, minh bạch thông tin của cơ quan đơn vị.
Đồng thời, đề nghị cần quy định rõ hơn về trách nhiệm của cơ quan nhà nước trong việc lấy ý kiến Nhân dân về các lĩnh vực đầu tư phát triển kinh tế - xã hội, quy định về cơ chế đảm bảo việc lấy ý kiến Nhân dân được tiến hành thực chất và hiệu quả hơn.
10h08: Đại biểu Lương Văn Hùng – Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ngãi: Quy định chế tài cụ thể để đảm bảo dân giám sát, dân thụ hưởng
Phát biểu tại phiên họp, đại biểu Lương Văn Hùng cho biết, Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã nhấn mạnh nhiệm vụ tiếp tục hoàn thiện, cụ thể hóa, thực hiện tốt cơ chế Đảng lãnh đạo Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ. Trong đó có chủ trương dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, giám sát dân thụ hưởng và nêu rõ quan điểm cụ thể về phát huy dân chủ.
Do đó, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu, thể chế hóa đầy đủ các quan điểm, định hướng trên, xác định và bổ sung quy định về cơ chế dân giám sát, dân thụ hưởng, vai trò nòng cốt của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị xã hội và lấy kết quả công việc, sự hài lòng, tín nhiệm của nhân dân làm tiêu chí quan trọng để đánh giá chất lượng tổ chức bộ máy nhà nước và chất lượng cán bộ, đảng viên. Cần thể chế hóa đầy đủ nội dung, phương châm dân giám sát, dân thụ hưởng. Theo đó, nghiên cứu bổ sung một điều Luật sau 1 năm về nhân dân giám sát tại Chương II để thể chế hóa cơ chế dân thụ hưởng vào dự thảo Luật. Các nội dung quy định về chính quyền cấp xã phải thực hiện công khai, minh bạch trong việc thực hiện dịch vụ công, hạn chế tối đa người dân phải “xin, cho” khi giải quyết thủ tục hành chính, giải quyết công việc của nhân dân. Đảm bảo thực hiện đầy đủ, hiệu quả các chính sách an sinh xã hội, phúc lợi xã hội,… đối với nhân dân địa phương.
Quy định người đứng đầu cấp ủy, chính quyền cấp xã phải thực hiện nghiêm túc chế độ tiếp xúc, đối thoại trực tiếp với nhân dân để nắm bắt tình hình, xử lý trí ý kiến, kiến nghị của nhân dân. Ban hành quy chế, quy định rõ nghĩa vụ của cán bộ, công chức cấp xã về tinh thần, thái độ phục vụ nhân dân, thực hiện nghiêm trách nhiệm công vụ đối với nhân dân. Đồng thời phải quy định chế tài cụ thể để đảm bảo điều kiện thực thi dân giám sát, dân thụ hưởng. Theo đó, nếu không làm hoặc làm sai quy định pháp luật về dân chủ ở cơ sở thì phải chịu trách nhiệm hoặc bị xử lý trách nhiệm và bồi thường thỏa đáng. Xem xét quy định về tổ chức lấy ý kiến đánh giá sự hài lòng của nhân dân đối với kết quả hoạt động của chính quyền, mức độ hoàn thành nhiệm vụ của cán bộ, công chức cấp xã.
10h04: Đại biểu Trần Quốc Quân – Đoàn ĐBQH tỉnh Long An: Nghiên cứu bổ sung quy định về cơ chế đảm bảo cho các quyết định của cộng đồng dân cư
Để dự thảo Luật được triển khai đồng bộ và sát với thực tiễn, đại biểu Trần Quốc Quân có một số ý kiến đóng góp:
Thứ nhất, tại Điều 2 của dự thảo luật, đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu và bổ sung khái niệm cử tri vì các điều quy định tại Mục 2 của dự thảo Luật đều đề cập đến cụm từ “cử tri”. Do đó, đề nghị làm rõ khái niệm về cử tri có giống và khác so với khái niệm cử tri theo Luật bầu cử hay không nhằm tạo sự đồng bộ, thống nhất trong cách hiểu, cách xác định chủ thể tham gia vào các mối quan hệ của luật.
Cần tiếp tục nghiên cứu, điều chỉnh các điều khoản trong dự thảo Luật để đảm bảo tính thống nhất trong việc quy định đối với các loại hình thực hiện dân chủ ở cơ sở. Cân nhắc sử dụng thống nhất một số thuật ngữ trong dự thảo Luật như cơ sở nhân dân, người dân, cử tri, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động để phản ánh đúng nội hàm, tính chất và có tính nhất quán, đồng thời bổ sung quy định về cách thức để người dân thụ hưởng đối với từng loại hành thực hiện dân chủ ở cơ sở như Báo cáo thẩm tra đã nêu ra.
Thứ hai, về thực hiện dân chủ tại doanh nghiệp theo nội dung của Chương I của dự thảo Luật quy định về nội dung, hình thức, cách thức hiện dân chủ ở cơ sở, tại các doanh nghiệp, trong đó bao gồm cả hợp tác xã và tổ chức khác có thuê mướn, sử dụng lao động theo hợp đồng lao động. Đại biểu Trần Quốc Quân thống nhất với dự thảo đề nghị trong dự thảo luật có một số nội dung quy định về đặc thù đối với doanh nghiệp nhà nước về doanh nghiệp nhà nước là một tổ chức trực tiếp quản lý, sử dụng các nguồn đầu tư công của nhà nước nên cần thiết phải có những quy định mang tính chất đặc thù để quản lý, kiểm soát việc sử dụng nguồn lực đầu tư của Nhà nước, kiểm soát việc tham nhũng, tiêu cực, lãng phí nếu có. Đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung thêm các quy định chi tiết hơn về các nội dung doanh nghiệp phải công khai liên quan đến quyền và lợi ích trực tiếp của người lao động.
Thực tế trong thời gian qua, việc công khai và thực hiện dân chủ tại các doanh nghiệp còn nhiều bất cập, nhất là việc công khai các chế độ, chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp.
Thứ ba, nội dung quy định tại Mục 2 về nhân dân bàn và quyết định của Chương II, Ban soạn thảo cần nghiên cứu bổ sung thêm quy định về cơ chế đảm bảo cho các quyết định của cộng đồng dân cư được đảm bảo thực thi trong thực tế quy định về cơ chế xử lý mâu thuẫn về những ý kiến trái chiều trong việc biểu quyết thông qua các quyết định của cộng đồng dân cư.
Thực tế tác dụng tỷ lệ biểu quyết thông qua trên 50% là áp dụng thực hiện trong cộng đồng dân cư là bất khả thi, vì còn lại đại bộ phận người dân chưa đồng thuận hay không thống nhất. Đối với nội dung quyết định thì việc đảm bảo thực thi các quyết định trong thực tế còn gặp nhiều khó khăn. Do đó, Ban soạn thảo cần nghiên cứu lại về tỷ lệ biểu quyết thông qua trong cộng đồng dân cư một cách phù hợp, đảm bảo đại bộ phận người dân thống nhất và cần quy định cụ thể trường hợp nào thì toàn thể cử tri, trường hợp nào thì cử tri đại diện hộ gia đình được tham gia bàn và quyết định các vấn đề của địa phương và tự nguyện thực hiện.
Thứ tư, Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ 13 đã xác định chủ trương Đảng lãnh đạo Nhà nước quản lý Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị xã hội làm nòng cốt để nhân dân làm chủ. Do đó, quy định tại Mục 4 vì nhân dân kiểm tra và vì nhân dân giám sát của Chương II. Ban soạn thảo cần nghiên cứu bổ sung thêm chế định quy định về đảm bảo thực hiện các ý kiến kết luận về kiểm tra, giám sát của nhân dân và của Ban thanh tra nhân dân trong thực hiện quyền kiểm tra, giám sát đối với các vấn đề chung của cộng đồng dân cư và hoạt động công khai của cơ sở, phát huy vai trò nòng cốt của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị xã hội, việc đảm bảo quyền làm chủ của nhân dân.
Thực tế trong thời gian qua, việc đảm bảo cho các ý kiến, kiến nghị của nhân dân trong các vấn đề liên quan chưa phát huy được hiệu quả, còn nhiều bất cập. Chính quyền địa phương chưa có sự quan tâm trong đảm bảo thực hiện các kiến nghị trong giám sát, kiểm tra của nhân dân. Đồng thời, dự thảo Luật cần bổ sung thêm quy định về chế tài, hình thức xử lý đối với các hành vi vi phạm pháp luật về dân chủ ở cơ sở, trách nhiệm của người đứng đầu của cơ quan, tổ chức trong việc chậm triển khai hoặc không triển khai thực hiện các quy định của pháp luật về thực hiện dân chủ ở cơ sở.
09h57: Đại biểu Thạch Phước Bình – Đoàn ĐBQH tỉnh Trà Vinh đề nghị bổ sung khái niệm dân chủ vào trong dự thảo Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở
Cơ bản đồng tình với nhiều nội dung của dự thảo luật và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, tuy nhiên đại biểu Thạch Phước Bình – Đoàn ĐBQH tỉnh Trà Vinh cho rằng trong phần khái niệm vẫn chưa đưa ra khái niệm thế nào dân chủ. Do đó, đại biểu đề nghị bổ sung khái niệm dân chủ vào trong dự thảo luật lần này, với ý nghĩa nhân chủ là hình thức tổ chức thiết chế chính trị của xã hội, dựa trên việc thừa nhận Nhân dân là nguồn gốc của quyền lực, thừa nhận nguyên tắc bình đẳng, tự do quyền con người.
Đồng thời, trong dự thảo luật cần nêu rõ bản chất của dân chủ ở nước ta là dân chủ xã hội chủ nghĩa. Bên cạnh đó, Khoản 2, Điều 2 giải thích cơ sở, đại biểu bày tỏ đồng tình bởi phù hợp theo hướng cơ sở là đơn vị cấp cuối cùng nơi trực tiếp thực hiện các hoạt động sản xuất kinh doanh, công tác của một hệ thống tổ chức trong quan hệ với các bộ phận lãnh đạo cấp trên như chi bộ cơ sở, công đoàn cơ sở, cán bộ cơ sở. Tuy nhiên, Khoản 1, Điều 2 quy định cơ sở là cơ quan, đơn vị sự nghiệp của Đảng, Nhà nước, tổ chức chính trị xã hội… đại biểu cho rằng quy định như vậy là chưa đầy đủ, bởi chưa bao gồm hết các cơ quan, đơn vị của tổ chức chính trị xã hội, xã hội nghề nghiệp như Hội Luật gia, Liên hiệp các Hội khoa học kỹ thuật Việt Nam, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam, Hội Nhà báo… Vì vậy, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung thêm những cơ quan này để đảm bảo phạm vi điều chỉnh…
Về hình thức công khai, niêm yết và đăng ký và đăng tải trên cổng thông tin điện tử của chính quyền địa phương cấp xã tại Điều 12, đại biểu Thạch Phước Bình cho rằng, dự thảo luật lần này phù hợp với việc hiện đại hóa, đặc biệt là bối cảnh công nghệ thông tin phát triển nhưu hiện nay. Tuy nhiên, Khoản 1, Điều 12 dự thảo luật quy định: Tại nơi đã thiết lập trang thông tin điện tử cấp xã, chính quyền địa phương cấp xã có trách nhiệm đăng tải trên trang thông tin điện tử… Đại biểu đề nghị bổ sung đối với những nơi chưa thiết lập trang thông tin điện tử thì cần áp dụng hình thức khác để đảm bảo tính phổ quát hơn của quy định.
Về Ban thanh tra nhân dân, đại biểu thống nhất cao việc chuyển các quy định về ban thanh tra nhân dân sang Luật thực hiện dân chủ cơ sở. Bởi theo định hiện hành, Ban thanh tra nhân dân xã, phường, thị trấn do Mặt trận Tổ quốc hướng dẫn, chỉ đạo hoạt động. B thanh tra nhân dân ở cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp do công đoàn cơ sở, cơ quan, doanh nghiệp hướng dẫn, chỉ đạo hoạt động. Đại biểu cho biết, thực tiễn cho thấy hiệu quả hoạt động của Ban thanh tra nhân dân ở xã, phường, thị trấn hoạt động khá hiệu quả. Tuy nhiên, hoạt động của Ban thanh tra nhân ở các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp kinh doanh còn khó khăn và hiệu quả thấp. Chính vì vậy, đại biểu đề nghị bên cạnh các quy định như trong dự thảo luật lần này có cơ chế để đảm bảo cho Ban thanh tra nhân dân hoạt động hiệu quả, chất lượng hơn trong thời gian tới….
Đại biểu cũng góp ý về nội dung công khai thông tin để Nhân dân biết, đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu, kế thừa các quy định về nội dung công khai thông tin để nhân dân biết theo quy định tại Điều 5, Điều 6, Điều 7, Điều 8, Điều 9 của Pháp lệnh 34 Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Điều 17 Luật Tiếp cận thông tin, trong đó cần cân nhắc bổ sung các quy định căn cứ điều kiện thực tế, chính quyền cơ sở có thể lựa chọn, cung cấp thêm nội dung thông tin công khai để Nhân dân biết với các điều kiện là thông tin không thuộc trường hợp thông tin không được tiếp cận; hoặc thông tin được tiếp cận có điều kiện theo quy định của Luật Tiếp thông tin và các luật khác có liên quan.
09h50: Đại biểu Trần Nhật Minh - Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An: Khắc phục kịp thời những hạn chế, bất cập trong thực hiện dân chủ tại doanh nghiệp
Đồng tình cao sự cần thiết ban hành Luật như đã nêu trong Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật, đại biểu Trần Nhật Minh đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu xây dựng các quy định của pháp luật đảm bảo thực chất, có tính khả thi cao, dễ thực hiện hiệu quả, có cơ chế rõ ràng, mang tính pháp lý, hình thức, khắc phục được những hạn chế, bất cập trong thực hiện dân chủ cơ sở như Tờ trình Chính phủ đã nêu, đảm bảo mục tiêu hoàn thiện pháp luật về thực hiện dân chủ ở cơ sở nhằm bảo đảm quyền lực thuộc về nhân dân.
Liên quan đến việc quy định về thực hiện dân chủ tại doanh nghiệp trong dự án Luật, đại biểu Trần Nhật Minh đồng tình với ý kiến thứ nhất. Vì thực tế thời gian qua, việc thực hiện dân chủ tại các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp ngoài Nhà nước chưa được như mong muốn, như báo cáo tổng kết thi hành pháp luật về thực hiện dân chủ cơ sở của Bộ Nội vụ đã nêu nhiều doanh nghiệp khu vực ngoài Nhà nước chưa xây dựng quy chế dân chủ. Tỷ lệ doanh nghiệp có tổ chức công đoàn khu vực ngoài nhà nước, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tổ chức hội nghị người lao động còn thấp, đạt khoảng 64 % doanh nghiệp chưa có tổ chức công đoàn, gần như không tổ chức hội nghị người lao động theo quy định.
Đại biểu cũng chỉ rõ nguyên nhân của vấn đề này là do một số doanh nghiệp, người sử dụng lao động chưa nhận thức đúng ý nghĩa của việc tổ chức thực hiện quy chế dân chủ doanh nghiệp nên chưa chủ động phối hợp mà chủ yếu do Ban chấp hành công đoàn cơ sở đề xuất, nên việc thực hiện quy chế dân chủ còn gặp khó khăn, nhất là doanh nghiệp khu vực ngoài nhà nước. Một số doanh nghiệp không tổ chức lấy ý kiến của đa số người lao động nhưng vẫn ký thỏa ước lao động tập thể…
Theo đại biểu, việc thực hiện dân chủ doanh nghiệp cần được quan tâm đúng mức, phải nghiên cứu, rà soát, xây dựng các quy định của pháp luật để khắc phục kịp thời những hạn chế, bất cập trong thực tiễn, các biện pháp bảo đảm thực hiện dân chủ tại doanh nghiệp. Do đó, đại biểu Trần Nhật Minh đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát các quy định của pháp luật lao động như đối thoại doanh nghiệp, thỏa ước lao động tập thể, giải quyết tranh chấp lao động, hợp đồng lao động được quy định tại Bộ luật Lao động và các văn bản dưới luật khác để không có sự trùng lặp, chồng chéo giữa hệ thống pháp luật về dân chủ cơ sở và hệ thống pháp luật lao động.
Một số hình ảnh bên lề Phiên họp:
09h26: QUỐC HỘI NGHỈ GIẢI LAO (20 PHÚT)
09h19: Đại biểu Lê Minh Chuẩn – Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ninh: Đảm bảo thống nhất trong sử dụng các khái niệm thuật ngữ
Cơ bản tán thành với sự cần thiết xây dựng Luật, Tờ trình của Chính phủ cũng như Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật, đại biểu Lê Minh Chuẩn đóng góp ý kiến vào nội dung giải thích khái niệm. Theo đó, khoản 1 Điều 2 quy định: “doanh nghiệp, hợp tác xã và tổ chức khác có thuê mướn, sử dụng lao động theo hợp đồng lao động (sau đây gọi chung là doanh nghiệp)”.
Đại biểu cho rằng giải thích từ ngữ như trên có thể dẫn tới mâu thuẫn với quy định của Luật Doanh nghiệp, cụ thể tại khoản 11 Điều 4 của Luật Doanh nghiệp. Do vậy, đại biểu đề nghị đơn vị soạn thảo xem xét, sửa đổi lại để đảm bảo sự thống nhất, phù hợp trong sử dụng các khái niệm thuật ngữ giữa các văn bản quy phạm pháp luật.
Bên cạnh đó, đại biểu cũng đề nghị nghiên cứu bổ sung trong phần giải thích khái niệm nội dung kiểm tra, giám sát của người lao động vì trong doanh nghiệp nhà nước, việc kiểm tra, giám sát thông qua Ban thanh tra nhân dân phải là người lao động. Cụ thể Thanh tra nhân dân là hình thức kiểm tra, giám sát của nhân dân, người lao động thông qua Ban Thanh tra nhân dân đối với việc thực hành chính sách, pháp luật việc giải quyết khiếu nại, tố cáo việc thực hiện pháp luật về dân chủ ở cơ sở của cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm xã, phường, thị trấn, cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp nhà nước.
Ngoài ra, một số khái niệm như doanh nghiệp nhà nước, đơn vị sự nghiệp công, tổ chức cấu thành được nhắc đi nhắc lại nhiều lần trong dự thảo luật. Đại biểu đề nghị đơn vị soạn thảo nghiên cứu bổ sung hoặc dẫn chiếu đến văn bản pháp luật khác để tiện quy định đối với đối tượng áp dụng
09h14: Đại biểu Mai Văn Hải – Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa: Rà soát các quy định liên quan đến nội dung công khai
Phát biểu ý kiến tại hội trường, đại biểu Mai Văn Hải bày tỏ tán thành với sự cần thiết ban hành Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở; cho rằng đây là đạo luật rất quan trọng, tạo cơ sở pháp lý cho việc thực hiện quyền làm chủ của nhân dân, của cán bộ, công chức, người lao động; phát huy quyền làm chủ và vai trò chủ thể của người dân với phương châm dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, giám sát.
Để tiếp tục góp phần hoàn thiện dự thảo Luật, đại biểu đề nghị rà soát lại để quy định những vấn đề thực sự cần thiết liên quan trực tiếp đến đời xuất, đời sống sản xuất của người dân; các nội dung cần ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ.
Liên quan đến vấn đề công khai dự toán ngân sách cấp xã dự thầu tại Khoản 2, Điều 9 của dự thảo Luật, đại biểu Mai Văn Hải đề nghị cân nhắc lại việc quy định công khai hàng quý, 6 tháng, hàng năm. Đại biểu cho rằng, quy định như thế làm mất nhiều thời gian của xã, không thực sự cần thiết. Theo đại biểu, chỉ nên quy định hàng năm công khai quyết toán ngân sách là phù hợp.
Bên cạnh đó, đại biểu cũng cho rằng, việc công khai danh sách đối tượng nhập ngũ cũng không cần thiết, bởi nhập ngũ trong quân đội và công an đã áp dụng theo Luật Nghĩa vụ quân sự và Luật Công an nhân dân.
Về hình thức công khai được quy định tại Khoản 1, Điều 10 dự thảo Luật, đại biểu cho rằng, để tránh việc công khai hình thức, đề nghị dự thảo Luật tiếp tục rà soát lại các hình thức công khai cho phù hợp với thực tiễn để người dân tiếp cận một cách dễ dàng nhất. Đại biểu nêu ví dụ, quy định hình thức công khai thông qua việc tiếp công dân, họp báo, thông cáo báo chí, người phát ngôn của Ủy ban nhân dân xã trên thực tế là không phù hợp và khó có thể thực hiện.
09h08: Đại biểu Cầm Hà Chung – Đoàn ĐBQH tỉnh Phú Thọ: Quy định rõ trách nhiệm tổ chức thực hiện pháp luật về dân chủ ở cơ sở
Nhất trí với Tờ trình của Chính phủ, Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật về dự án Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, đại biểu Cầm Hà Chung nhấn mạnh, dân chủ là phương thức để Nhân dân phát huy quyền làm chủ, thể hiện ý chí, nguyện vọng, lợi ích và quyền lực của mình để tham gia vào các hoạt động của Nhà nước và xã hội.
Quan tâm về nội dung quyền hạn của Ban Thanh tra nhân dân, đại biểu Cầm Hà Chung cho biết, Khoản 2, Điều 59 dự thảo Luật quy định: “Khi cần thiết, được Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã, người đứng đầu cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp nhà nước giao xác minh những vụ việc nhất định.” Theo đại biểu, quy định này vô hình trung đã biến chủ thể giám sát thành người giúp việc cho đối tượng được giám sát, chưa đảm bảo tính khả thi, hiệu quả trong thực tiễn. Đại biểu đề nghị xem xét bỏ quy định này để đảm bảo tính độc lập trong hoạt động của Ban thanh tra nhân dân.
Về trách nhiệm tổ chức thực hiện pháp luật về thực hiện dân chủ ở cơ sở, đại biểu cho biết, báo cáo tổng kết thi hành pháp luật để thực hiện dân chủ ở cơ sở cho thấy, nhiều nơi còn hình thức, nhất là đối với các nội dung, hình thức mà chính quyền, cơ quan chức phải công khai để người dân, người lao động được bàn luận, tham gia ý kiến. Một trong các nguyên nhân là do trách nhiệm của tập thể, cá nhân quy định trong văn bản pháp luật chưa rõ ràng, đầy đủ. Để khắc phục bất cập trên, đại biểu cho rằng cần quy định rõ và đầy đủ trách nhiệm của chính quyền cơ sở, các cơ quan, tổ chức trong các khâu thực hiện dân chủ cơ sở của chính quyền cấp trên cơ sở cho việc đảm bảo các quy định, thực hiện nghiêm túc trách nhiệm của UBND các cấp trong việc đảm bảo các tổ chức chính trị xã hội, nhân dân thực hiện quyền và trách nhiệm làm chủ của mình.
Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị quy định rõ và đầy đủ quyền và trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị xã hội trong thực hiện dân chủ cơ sở, nhấn mạnh khâu chủ động đề xuất các vấn đề nhân dân, người lao động quyết định, tham gia ý kiến.
Ngoài ra, đại biểu đề nghị tiếp tục rà soát các Điều 65, Điều 66, Điều 67, Điều 69, Điều 70, Điều 71 theo hướng quy định rõ, cụ thể hơn, đồng thời loại bỏ những nội dung chung chung mang tính khẩu hiệu nhằm nâng cao trách nhiệm của hệ thống các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp nhà nước trong việc đảm bảo quyền dân chủ nói chung, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, người lao động.
09h03 Đại biểu Nguyễn Danh Tú – Đoàn ĐBQH tỉnh Kiên Giang: Cần quy định rõ trình tự thủ tục Nhân dân kiểm tra, Nhân dân giám sát
Cơ bản nhất trí với nhiều nội dung trong dự thảo Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, đại biểu Nguyễn Dan Tú nêu rõ, dự thảo Luật quy định 2 hình thức Nhân dân kiểm tra và 4 hình thức Nhân dân giám sát.
Theo đại biểu, mô hình Nhân dân kiểm tra, Nhân dân giám sát có đặc điểm riêng với chủ thể đối tượng trình tự, thủ tục, hệ quả pháp lý là khác nhau. Tuy nhiên, dự thảo Luật còn quy định rất chung về trình tự, thủ tục nhân dân, kiểm tra nhân dân, giám sát theo hướng dẫn, chiếu trung sang các quy định có liên quan. Do đó, đại biểu đề nghị dự thảo Luật cần quy định cụ thể hơn về trình tự, thủ tục Nhân dân kiểm tra, Nhân dân giám sát phù hợp với mỗi hình thức kiểm tra, giám sát của Nhân dân; nhất là trình tự thủ tục Ban Thanh tra Nhân dân, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng thực hiện hoạt động kiểm tra, giám sát để làm cơ sở thực hiện thống nhất trong thực tiễn và cũng là cơ sở để Chính phủ quy định chi tiết hướng dẫn thi hành.
Ngoài ra, theo đại biểu Nguyễn Danh Tú, dự thảo Luật quy định hình thức Nhân dân giám sát thông qua hoạt động giám sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật của Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp là vượt ra ngoài phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật. Đại biểu đề nghị cần xem xét, cân nhắc nội dung này để bảo đảm phù hợp với phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật là ở phạm vi cơ sở. Cho biết, chức năng kiểm tra và chức năng giám sát là 2 chức năng khác nhau với thẩm quyền, trình tự thủ tục, hệ quả pháp lý là khác nhau nhưng dự thảo Luật chưa có sự phân biệt cho hoạt động kiểm tra, hoạt động giám sát của Ban Thanh tra Nhân dân, đại biểu đề nghị dự thảo Luật cần tiếp tục nghiên cứu quy định cụ thể hơn các nội dung liên quan hoạt động kiểm tra, hoạt động giám sát của Ban Thanh tra Nhân dân. Về Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng, đại biểu đề nghị dự thảo Luật cần xem xét, bổ sung thêm các quy định cụ thể hơn để bảo đảm quá trình triển khai thực hiện được thống nhất, bảo đảm cân đối hài hòa.
Bên cạnh đó, đại biểu cũng đề nghị rà soát để bảo đảm sự thống nhất giữa quy định của dự thảo Luật với các quy định của Luật bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân.
08h57: Đại biểu Phạm Văn Hoà – Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp: Cần quy định nhân dân tham gia quyết định những vấn đề về thôn, xóm, bản, làng
Phát biểu tại phiên họp, đại biểu Phạm Văn Hoà cho biết, dân chủ là phương thức để nhân dân phát huy quyền làm chủ, để thể hiện ý chí, quyền làm chủ thể của nhân dân. Thực hiện quy chế dân chủ trong thời gian qua đã góp phần xây dựng môi trường lành mạnh, cởi mở, vai trò của người dân, người lao động đã phát huy tối đa trên tất cả các lĩnh vực về dân bàn, dân biết, dân làm, dân kiểm tra góp phần phát triển kinh tế xã hội, nhất là an sinh xã hội, xây dựng cơ sở hạ tầng địa phương, tạo sự chuyển biến tích cực, ý thức trách nhiệm công vụ, đạo đức, phong cách, lề lối làm việc của người lao động. Tuy nhiên, việc thực hiện dân chủ còn nhiều bất cập trong nội dung, hình thức, phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng chưa thống nhất, mỗi nơi thực hiện khác nhau, thiếu chế tài xử lý tùy trường hợp cụ thể, vai trò giám sát, phản biện của Mặt trận, đoàn thể cũng như của người dân chưa rõ, ít được lắng nghe. Cho nên việc xây dựng Luật Dân chủ cơ sở là hết sức cần thiết.
Về tên gọi, đại biểu thống nhất gọi là Luật Dân chủ ở cơ sở, mở rộng phạm vi điều chỉnh với chỉ hai loại hình chính thức là cơ quan đơn vị và doanh nghiệp. Đại biểu bày tỏ thống nhất với ý kiến không bao gồm doanh nghiệp ngoài nhà nước, hợp tác xã và các tổ chức khác có thuê mướn, sử dụng lao động theo hợp đồng lao động. Bởi, mối quan hệ lao động giữa người sử dụng lao động và người lao động theo hợp đồng sẽ chi phối các luật có liên quan như Luật dân sự, Luật lao động, Luật doanh nghiệp,… không thể bị chế tài của luật này được. Doanh nghiệp tư nhân không giống doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp chỉ cần thực hiện đúng quy định của pháp luật, nếu sai phạm sẽ bị xử lý theo luật. Do đó, đại biểu đề nghị không thuộc phạm vi điều chỉnh như trong dự thảo Luật, nếu quy định sẽ chồng chéo, trùng lắp và gây khó khăn cho hoạt động doanh nghiệp. Nếu áp dụng mà chủ doanh nghiệp không thực hiện cũng sẽ không giải quyết hoặc không bắt buộc được, khó chế tài tương tự như hợp tác xã vì hợp tác xã có luật quy định của hợp tác xã.
Theo đại biểu, thời gian qua, các địa phương cả nước tổ chức vận động với phương châm Nhà nước và nhân dân cùng làm đã mang lại những kết quả tích cực, góp phần xây dựng nông thôn mới, an sinh xã hội cho người dân thôn, xóm, bản, làng, đặc biệt là tình làng, nghĩa xóm càng khăng khít, hỗ trợ để giúp đỡ lẫn nhau. Tuy nhiên, cũng đã xảy ra nhiều bất cập như tự nguyện nên từ cử chỉ, việc làm của mỗi hộ, mỗi cá nhân chưa có sự thống nhất chung nên dẫn đến việc người lao động không làm, thậm chí có người tuyệt đối không thực hiện. Vì đây là sự tự nguyện nên cần quy định dân tham gia quyết định những vấn đề về thôn, xóm, bản, làng. Những trường hợp người dân không đồng tình tham gia hưởng ứng thì giải quyết ra sao, cũng cần định tính, định lượng cho rõ ràng để dễ dàng thực hiện.
08h52: Đại biểu Chamaléa Thị Thủy - Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Thuận: cần quy định rõ hơn về vai trò, trách nhiệm Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp, các tổ chức chính trị xã hội
Thảo luận ở Hội trường về dự án Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, đại biểu Chamaléa Thị Thủy cho rằng, thực tế đã xảy ra trường hợp “phép vua thua lệ làng” như cộng đồng dân cư tự bàn bạc, đưa ra các quyết định trái pháp luật, chẳng hạn như lập rào chắn cho các xe, không cho các xe vận chuyển trong các tuyến đường thôn, xóm hoặc là thu các loại phí ngoài quy định mà khi chính quyền cơ sở biết được thì có sự việc đã đi quá xa, gây hậu quả cho xã hội.
Đại biểu Chamaléa Thị Thủy đề nghị cần nghiên cứu cụ thể về công việc khác trong nội bộ cộng đồng dân cư để bảo đảm cho nhân dân thực hiện quyền dân chủ, trực tiếp là bàn và quyết định theo Hiến pháp và pháp luật. Đồng thời phải có chế tài cụ thể đối với các hành vi sai trái, trách nhiệm của người đề xuất các vấn đề nội bộ của cộng đồng dân cư, trách nhiệm của chính quyền địa phương, thủ trưởng cơ quan, đơn vị trong việc thực hiện dân chủ ở cơ sở.
Đại biểu Chamaléa Thị Thủy đề nghị sửa lại khoản 6, Điều 13 theo hướng cụ thể như sau: Các vấn đề tác động đến môi trường, sức khỏe của cộng đồng, trật tự an toàn xã hội và những vấn đề làm ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích cộng đồng dân cư nhưng không được trái với quy định của pháp luật và phải phù hợp với thuần phong mỹ tục và đạo đức xã hội. Về trách nhiệm, vai trò của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc các cấp và các tổ chức chính trị xã hội với phương châm Đảng lãnh đạo nhà nước quản lý, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị xã hội làm nòng cốt để nhân dân làm chủ thì vai trò của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc các cấp và các tổ chức chính trị xã hội là rất quan trọng trong việc thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở.
Tuy nhiên, dự thảo Luật chưa phản ánh được một cách rõ nét, đầy đủ vai trò nòng cốt của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị xã hội trong việc tổ chức để nhân dân thực hiện quyền dân chủ ở cơ sở. Do đó, theo đại biểu Chamaléa Thị Thủy, dự thảo Luật cần quy định rõ hơn về vai trò, trách nhiệm Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp, các tổ chức chính trị xã hội trong việc làm nòng cốt để người dân thực hiện các quyền dân chủ cơ sở theo hướng là vai trò, trách nhiệm cho việc hướng dẫn, chủ động hỗ trợ nhân dân thực hiện quyền dân chủ ở cơ sở tiêu đúng quy định của pháp luật; chủ động đề xuất và tổ chức thực hiện hiệu quả các vấn đề cần dân bàn, kiểm tra, quyết định theo đúng quy định của pháp luật. Vai trò của Mặt trận trong giám sát việc thực hiện các vấn đề dân, quyết định dân, kiến nghị và yêu cầu các phương thức để thực hiện tốt các hoạt động giám sát xã hội, theo các kiến nghị, đề xuất yêu cầu của nhân dân và hỗ trợ nhân dân tham gia đối thoại với người đứng đầu cấp ủy, chính quyền với nhân dân thực chất và có hiệu quả.
08h44: Đại biểu Bố Thị Xuân Linh - Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Thuận: Nghiên cứu bổ sung thêm quy định về thực hiện hình thức công khai thông tin đối với vùng đồng bào dân tộc vùng sâu, vùng xa
Phát biểu tại hội trường, đại biểu Bố Thị Xuân Linh cho biết, thời gian qua việc thực hiện dân chủ cơ sở đã đạt được những kết quả quan trọng, không khí dân chủ, cởi mở trong xã hội thực hiện tốt hơn về việc làm chủ của nhân dân và củng cố niềm tin của nhân dân vào Đảng, Nhà nước, tạo động lực thúc đẩy thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội, quốc phòng, an ninh ở địa phương, các cấp, các ngàn, xây dựng cộng đồng dân cư và phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Tuy nhiên, đại biểu cũng chỉ rõ, việc thực hiện dân chủ ở cơ sở vẫn còn hình thức, chưa rộng khắp, đồng đều ở các địa phương, khu vực và chưa tiến hành thường xuyên, liên tục, dân chủ ở cơ sở. Các cơ quan, doanh nghiệp, tổ chức, đơn vị sự nghiệp công lập cũng chưa được phát huy mạnh mẽ. Tình trạng vi phạm quyền dân chủ của nhân dân cũng như lợi dụng dân chủ để vi phạm kỷ cương pháp luật còn xảy ra ở nhiều nơi. Việc thực hiện pháp luật và dân chủ ở cơ sở cũng chưa thực sự gắn kết với nhiệm vụ thường xuyên, đặc biệt là trong việc xây dựng Đảng, cải cách hành chấm, chống tham nhũng, lãng phí. Để giải quyết những hạn chế, bất cập phát sinh trong thực tiễn, đại biểu đề nghị cần phải thống nhất tiêu đề và cách sử dụng thuật ngữ tại các điều khoản trong toàn văn bản của luật.
Đại biểu tán thành quy định của Dự thảo tại Điều 10 quy định 8 hình thức thông tin công khai để cho dân biết, đồng thời tán thành về hình thức công khai qua mạng xã hội như Zalo, Facebook, Viber. Đây là một hình thức mới, tiến bộ và hiện đại nhưng chỉ áp dụng đối với người sử dụng điện thoại thông minh. Do đó, đại biểu Bố Thị Xuân Linh cho rằng, nên chọn hình thức công khai bắt buộc như niêm yết công khai thông tin tại trụ sở Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, nhà văn hóa thôn, tổ dân phố và điểm sinh hoạt cộng đồng.
Ngoài ra, tùy theo điều kiện địa phương có thể lựa chọn hình thức truyên truyền công khai đến người dân cho phù hợp, có thể thông qua loa truyền thanh, thông qua các cuộc họp… Đại biểu cũng đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung thêm quy định về thực hiện hình thức công khai thông tin đối với vùng đồng bào dân tộc vùng sâu, vùng xa, những nội dung và cần phải cụ thể hơn.
Bên cạnh đó, đại biểu Bố Thị Xuân Linh đề nghị bổ sung thêm các điều khoản quy định nhiệm vụ, quyền hạn của Ban giám sát đầu tư cộng đồng nhằm tạo cơ sở pháp lý và hoạt động của Ban thanh tra, của Ban giám sát đầu tư cộng đồng để góp phần thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở và quyền làm chủ của nhân dân trong quá trình phát triển kinh tế xã hội cũng như xây dựng nông thôn mới.
08h39: Đại biểu Dương Khắc Mai - Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông: Xem xét lại tính phù hợp, sự thống nhất của Dự thảo luật với Luật Doanh nghiệp
Tham gia thảo luận, đại biểu Dương Khắc Mai cơ bản tán thành với sự cần thiết ban hành Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, đánh giá cao quá trình chuẩn bị, tiếp thu ý kiến tại các cuộc thảo luận, góp ý dự thảo luật của Ban soạn thảo, các cơ quan có liên quan.
Đối với quy định của dự thảo Luật về việc sắp xếp xã, phường, thị trấn là đơn vị hành chính, còn thôn, tổ dân phố là tổ chức tự quản của cộng đồng dân cư, đại biểu cho rằng cần phải được cân nhắc kỹ lưỡng, tính toán cho hợp lý. Bên cạnh đó, theo quy định tại Khoản 10, Điều 4 Luật Doanh nghiệp năm 2020, doanh nghiệp, tổ chức có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch được thành lập hoặc đăng ký thành lập theo quy định của pháp luật nhằm mục đích kinh doanh. Vì vậy, đại biểu đề nghị xem xét lại tính phù hợp sự thống nhất của Dự thảo luật này đối với Luật Doanh nghiệp khi sử dụng cụm từ gọi chung là doanh nghiệp đối với hợp tác xã, tổ chức khác có thuê mướn, sử dụng lao động theo hợp đồng lao động tại Điều 2 của dự thảo luật.
Về văn bản với cộng đồng dân cư được quy định tại Điều 18 của dự thảo Luật, trên cơ sở đã xác định được hình thức văn bản của cộng đồng dân cư là nghị quyết, biên bản cuộc họp, biên bản ghi nhớ, bản thỏa thuận, đại biểu đề nghị bổ sung các mẫu văn bản tương ứng với hình thức của văn bản, có thể quy định tại dự thảo Luật hoặc các văn bản hướng dẫn thi hành, để cộng đồng dân cư áp dụng thống nhất, dễ tiếp cận, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi khi ban hành các quyết định của cộng đồng dân cư.
Ngoài ra, về xử lý vi phạm tại Khoản 2, Điều 8 của dự thảo Luật, đại biểu đề nghị cần nghiên nghiên cứu quy định ngắn gọn, lược bỏ những nội dung không cần thiết, trùng lắp.
08h37: Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định phát biểu điều hành Phiên thảo luận
Phát biểu điều hành phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, ngày 27/5, Quốc hội đã nghe Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở. Chiều ngày 31/5/2022, Quốc hội đã thảo luận tại Tổ về dự án Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở; đã có 150 lượt đại biểu Quốc hội phát biểu ý kiến và sau phiên họp, có 01 đại biểu Quốc hội gửi ý kiến bằng văn bản. Ý kiến của các đại biểu đã được Tổng Thư ký Quốc hội tổng hợp trong báo cáo gửi tới các đại biểu Quốc hội.
Theo Phó Chủ tịch Quốc hội, đa số ý kiến tán thành với sự cần thiết ban hành Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở với những lý do như đã nêu trong Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật. Việc ban hành Luật này nhằm thể chế hóa chủ trương thực hành và phát huy rộng rãi dân chủ xã hội chủ nghĩa, quyền làm chủ và vai trò chủ thể của Nhân dân, thực hiện đúng đắn, hiệu quả dân chủ trực tiếp, dân chủ đại diện, đặc biệt là dân chủ ở cơ sở được nhấn mạnh trong Văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng; là bước tiến mới trong chủ trương, quan điểm của Đảng, Nhà nước về quyền làm chủ của Nhân dân; trên cơ sở đó hoàn thiện pháp luật về thực hiện dân chủ ở cơ sở
Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị các đại biểu cho ý kiến về phạm vi của dự thảo Luật, cơ chế bảo đảm thực hiện dân chủ ở cơ sở, việc thực hiện dân chủ ở các loại hình cơ sở, thanh tra nhân dân và các nội dung quan trọng khác mà các đại biểu quan tâm.
