Công nghiệp năng lượng tái tạo, một ngành công nghiệp mới đang hình thành ở miền Trung - Tây Nguyên với tốc độ nhanh chóng và phủ sóng trên diện rộng.
Hàng trăm dự án điện năng lượng mặt trời, điện gió, điện mặt trời áp mái đã và đang được triển khai, đưa vào vận hành khai thác, giải quyết việc làm cho người dân địa phương, tăng nguồn thu cho ngân sách và góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.
Tây Nguyên có tiềm năng lớn về nắng và gió, với số giờ nắng từ 2.000 đến 2.600 giờ/năm, tốc độ gió cũng rất lớn, nên vài năm trở lại đây, vùng đất này xuất hiện nhiều dự án điện mặt trời và điện gió. Nguồn tài nguyên vô tận này đã góp phần quan trọng vào sự phát triển của vùng đất đại ngàn, với số vốn đầu tư rất lớn từ những doanh nghiệp trong và ngoài nước.
Từ hơn 10 năm trước, Đảng, Nhà nước đã có những nghị quyết quan trọng nhằm phát triển năng lượng tái tạo tại Việt Nam. Đón nhận những chính sách quan trọng này, lãnh đạo khu vực miền Trung - Tây Nguyên đã nhanh chóng nhập cuộc, thu hút được nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước tham gia (trong số các địa phương này, chỉ Đà Nẵng và Quảng Nam đang có nhiều dư địa phát triển năng lượng tái tạo, nhưng chưa khai thác).
Vùng đất Tây Nguyên có nhiều tiềm năng cho năng lượng tái tạo
Công việc chạy đà để dọn đường thu hút các nhà đầu tư chính là việc quy hoạch các khu vực có tiềm năng về điện mặt trời, điện gió.
Dự án điện gió đầu tiên trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk cũng như khu vực Tây Nguyên đã vận hành phát điện thương mại là Trang trại Phong điện Tây Nguyên tại huyện Ea H’leo, công suất 28,8 MW, tổng mức đầu tư 1.400 tỷ đồng.
Theo Sở Công thương tỉnh Đắk Lắk, trong thời gian qua, có rất nhiều nhà đầu tư quan tâm và đầu tư vào các dự án năng lượng tái tạo trên địa bàn tỉnh. Theo đó, có 5 dự án điện mặt trời đã vận hành, tổng vốn đầu tư gần 4.400 tỷ đồng; 6 dự án điện mặt trời dự kiến đưa vào vận hành trong năm 2020, tổng vốn đầu tư hơn 15.700 tỷ đồng; 4 dự án điện gió đang triển khai, tổng vốn hơn 1.200 tỷ đồng.
Không riêng Đắk Lắk, các địa phương khác tại khu vực Tây Nguyên cũng ghi nhận làn sóng đầu tư vào năng lượng tái tạo.
Tại Gia Lai, UBND tỉnh Gia Lai đã cho phép cho các nhà đầu tư khảo sát, nghiên cứu đầu tư 41 dự án điện mặt trời với tổng công suất 5.578,5 MWp. Bên cạnh đó, cho phép 89 dự án điện gió triển khai khảo sát để nghiên cứu đầu tư xây dựng các dự án điện gió trên địa bàn tỉnh, với tổng công suất dự kiến khoảng 13.532,4 MW. Ngoài ra, còn có trên 30 nhà đầu tư đang đề xuất UBND tỉnh xem xét cho chủ trương khảo sát, nghiên cứu lập hồ sơ bổ sung quy hoạch 39 dự án điện gió.
Tại Đắk Nông, trong năm 2019, Nhà máy Điện mặt trời Cư Jút (huyện Cư Jút) của Công ty cổ phần Thủy điện miền Trung cũng đã chính thức vận hành. Đây là dự án điện mặt trời đầu tiên trên địa bàn tỉnh Đắk Nông, có tổng vốn đầu tư hơn 1.200 tỷ đồng, trên diện tích gần 65 ha.
Lắp đặt điện mặt trời mái nhà tại miền Trung và Tây Nguyên
Hay như Bình Định, các nhà đầu tư “tinh mắt” đã để ý và đề xuất bổ sung quy hoạch đối với các vị trí trong Khu kinh tế Nhơn Hội, huyện Phù Cát…
Ông Hồ Quốc Dũng, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định chia sẻ: “Các dự án điện gió, điện mặt trời đã xuất hiện tại Bình Định từ rất sớm, đặc biệt là điện gió Phương Mai. Tuy nhiên, trong một thời gian dài, do cơ chế giá chưa phù hợp, nên dự án cứ dở dang. Chỉ từ 3 năm qua, tốc độ đầu tư và triển khai các dự án diễn ra nhanh chóng đã thực sự tạo nên làn sóng đầu tư tại Bình Định”.
Theo khảo sát của các nhà chuyên môn, càng vào phía Nam, như Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, hiệu suất về năng lượng càng tăng cao. Tại Khánh Hòa, ông Nguyễn Nam Thắng, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Năng lượng AMI Khánh Hòa, chủ đầu tư Dự án Nhà máy Điện mặt trời AMI Khánh Hòa cho biết: “Khánh Hòa là địa phương có lượng nhiệt năng mặt trời tốt, nếu thực hiện các dự án điện mặt trời ở đây sẽ có hiệu quả cao”.
Sau khi được chính quyền “bật đèn xanh” và chớp thời cơ từ cơ chế giá của Nhà nước, từ năm 2017 đến 2019, miền Trung - Tây Nguyên đã chứng kiến cuộc đổ bộ của hàng loạt dự án năng lượng tái tạo. Ông Nguyễn Đức Ninh, Phó giám đốc Trung tâm Điều độ Hệ thống điện quốc gia cho biết, với cơ chế khuyến khích ưu đãi về giá của Chính phủ, đã có 88 nhà máy điện mặt trời đóng điện quý III/2019, trong đó, đa phần ở miền Trung - Tây Nguyên.
Để khai thác tối ưu lĩnh vực năng lượng tái tạo, ông Nguyễn Văn Vy, Phó chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam cho rằng, các nhà đầu tư cần tiết giảm chi phí đầu tư, nâng cao số giờ vận hành nguồn điện, đầu tư hạ tầng lưới điện một số khu vực có nhiều tiềm năng về năng lượng tái tạo theo hình thức xã hội hóa… Ngoài ra, cơ chế vay vốn cần linh hoạt và đơn giản, minh bạch hơn trong quy trình thủ tục phê duyệt dự án.
Linh Anh