 |
| Tin giả hoành hành trong bão số 3. |
Tin giả tràn lan trên mạng xã hội
Ngay từ khi trước khi bão số 3 đổ bộ vào Việt Nam, trên mạng xã hội Facebook đã xuất hiện loạt hình ảnh ghi lại cảnh Philippines tan hoang đổ nát với chú thích: "Hình ảnh sau khi bão đổ bộ vào Philippines khiến hàng chục nghìn người tại miền trung Philippines ra đi..." hay "2 giờ sau khi SIÊU BÃO YAGI đi qua Philippines". Đặt trong thời điểm siêu bão Yagi chuẩn bị tiến sát vùng biển Việt Nam, thông tin trên ngay lập tức gây ra tâm lý hoang mang, lo lắng. Chính vì thế, nhóm hình ảnh đã được lan truyền chóng mặt trên nhiều diễn đàn và trang cá nhân.
Tuy nhiên, thực tế, những hình ảnh được lan truyền trên mạng được chụp tại Philippines sau cơn bão Haiyan năm 2013. Đây là một trong những siêu bão lớn nhất từng được ghi nhận khi có sức gió cao nhất lên tới 313 km/giờ.
Đến khi bão số 3 chính thức đổ bộ vào đất liền, một loạt tin tức thiếu kiểm chứng, đồn thổi tiếp tục xuất hiện trên các nền tảng số lẫn… một số cơ quan báo chí. Điển hình như các thông tin sập nhà 2 tầng trên phố Khâm Thiên, vỡ đê tại Hải Phòng, Sóc Sơn, Phú Thọ…
Tiếp đó, giai đoạn “hậu bão”, nạn fake news lên tới cao trào khi một loạt thông tin sai sự thật liên tiếp bùng nổ. Điển hình nhất là hình ảnh 3 người trong gia đình tại Hà Giang chạy lũ và clip em bé Mèo Vạc khóc nức nở vì mẹ bị lũ cuốn trôi.
 |
| Bức ảnh trên là ảnh được 1 Youtuber quay theo hình thức dàn dựng, không phải là bức ảnh thật. |
Theo đó, từ sáng 11/9, nhiều người dùng mạng xã hội đã chia sẻ hình ảnh người chồng ngâm mình trong nước lũ, đẩy theo một chiếc chậu, bên trong có người vợ đang ôm chặt con trai. Gương mặt chị mếu máo, đầy lo lắng. Đính kèm là dòng chú thích cho biết đây là một gia đình ở xã Ngọc Linh, huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang. Bức ảnh đã tạo nên cơn sốt ngay sau khi đăng tải, được nhiều fanpage nổi tiếng, thậm chí cả cơ quan báo chí sử dụng lại. Tất cả đều xót xa với nỗi vất vả của người dân phải chịu ảnh hưởng của bão số 3.
Tuy nhiên, tối muộn cùng ngày, Ủy ban nhân dân xã Ngọc Linh đã lên tiếng khẳng định hình ảnh kể trên chỉ là dàn dựng. Những người trong ảnh là Youtuber. Chính quyền địa phương đề nghị người dân cần hết sức tỉnh táo trước các thông tin chưa được xác minh trên mạng xã hội.
Tiếp theo phải kể đến một đoạn clip ghi lại cảnh một em bé khóc nức nở tại vùng cao kèm chú thích: Em bé đang đi tìm mẹ, nhưng mẹ em đã bị lũ cuốn mất. Video lập tức gây xúc động mạnh cho người xem, nhận được hàng trăm nghìn lượt tương tác, chia sẻ… trước khi chính cô giáo của em bé lên tiếng khẳng định: Đây là fake news. Thực tế, mẹ bé vẫn sống khỏe mạnh bình thường.
Lợi dụng tình hình bão lũ, làn sóng tin giả lại trỗi dậy, gây nhức nhối dư luận. Và, dù với bất cứ mục đích gì, “câu like,” “tỏ ra hiểu biết” hay trục lợi thì việc đưa những thông tin giả mạo về thiên tai mà người dân miền Bắc đang phải gánh chịu là rất đáng lên án.
Cần tỉnh táo, chọn lọc khi tiếp cận thông tin
 |
| PGS, TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Quốc hội. |
Theo PGS, TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Quốc hội, những thông tin sai sự thật về tình hình mưa lũ không chỉ đơn thuần là những dòng chữ vô hại trên mạng, mà sau đó sẽ đem đến sự bất an, lo âu, thậm chí là sợ hãi của hàng nghìn người dân đang đối mặt với thiên tai.
Phó Giáo sư, Tiến sỹ Hà Huy Phượng (Học viện Báo chí và Tuyên truyền) cho hay bên cạnh thông tin chính thống, nhanh nhạy của báo, đài và các trang mạng của Nhà nước vẫn còn không ít các cá nhân sử dụng mạng xã hội thông tin sai lệch như vỡ đê, cúp điện diện rộng, phong tỏa... khiến cho người dân hoang mang; gây trở ngại công tác điều hành phòng tránh thiên tai của cơ quan chức năng.
Theo ông Hà Huy Phượng, để giảm thiểu thông tin sai sự thật, các cơ quan báo chí phải đi đầu. Thông tin báo chí phải là dòng tin tức chủ lực. Báo chí, nhất là các đài phát thanh, truyền hình quốc gia, ngành, địa phương phải đưa tin nhanh, kịp thời, chính xác về tình hình lụt bão, dự báo thời tiết. Báo in, báo mạng điện tử cần tận dụng tối đa các nền tảng mạng xã hội để đưa tin nhanh chóng đến công chúng.
TS Phan Văn Kiền, Viện trưởng Viện Đào tạo Báo chí và Truyền thông (Trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội) cho rằng, trong bối cảnh bão số 3 đang gây thiệt hại nghiêm trọng, hậu quả của tin giả càng trở nên nguy hại hơn, “dễ gây tổn thương” hơn cho cả nhân vật lẫn người tiếp nhận.
Các chuyên gia đưa ra lời khuyên: Người dùng cần tỉnh táo, tham khảo các nguồn thông tin chính thống và tin cậy. Trong trường hợp nghi ngờ, cần liên hệ với các cơ quan có thẩm quyền để xác minh; đồng thời ngăn chặn từ xa sự lan truyền của tin giả, tin lừa đảo.
Trong khi đó, liên quan đến hình thức giả mạo để trục lợi từ thiện, Bộ Công an khuyến cáo: Người dân cần nêu cao tinh thần cảnh giác, không gửi tiền quyên góp, ủng hộ vào các tài khoản không rõ nguồn gốc.
“Hiện nay không chỉ các đối tượng gọi điện kêu gọi quyên góp mà các đối tượng còn tạo các trang giả mạo trên các nền tảng xã hội để kêu gọi từ thiện, người dân phải hết sức tỉnh táo, bảo vệ mình trước các hành vi lừa đảo”, Bộ Công an lưu ý.
 Nguồn cung thực phẩm cho thị trường phía Bắc không thiếu |
 Siêu thị khẳng định thiếu rau chỉ là cục bộ, mang tính thời điểm |
 Không thu nợ bằng mọi cách với khách hàng bị thiệt hại do bão số 3 |
