 |
Làng hương ở thị trấn Yên Cát, huyện Như Xuân, tỉnh Thanh Hóa là một làng nghề truyền thống, có tuổi đời rất lâu và vẫn duy trì được nhiều nét văn hóa truyền thống độc đáo, mang bản sắc dân tộc. Năm nào cũng vậy, cứ gần tới Tết cổ truyền, làng nghề này lại tất bật làm hương để cung ứng ra thị trường.
Hương bài Yên Cát có nguồn gốc từ đồng bào dân tộc Thổ ở làng Trầu, thôn Cát Tiến, xã Yên Lễ (nay sáp nhập vào thị xã Yên Cát, huyện Như Xuân). Suốt bao năm qua, những người làm nghề ở làng hương Yên Cát vẫn trung thành với công nghệ sản xuất hương thủ công truyền thống.
Hương bài Yên Cát được làm từ các loại nguyên liệu hoàn toàn tự nhiên như cây hương bài, nhựa trám, than, tăm tre..., hoàn toàn không dùng hóa chất.
Nhựa trám được cho vào máy lọc lấy nước nguyên chất, trộn vào hỗn hợp, gồm: bột cây hương bài, than hoa, sau đó người thợ làm hương sẽ làm các động tác lăn, xe hỗn hợp này vào chân cây hương, đem hong nắng, hong gió từ 2-3 ngày.
Trải qua nhiều công đoạn cầu kỳ, cùng đôi bàn tay khéo léo, người Thổ Yên Cát đã làm ra những cây hương đẹp, tròn đều, được người tiêu dùng rất ưa chuộng. Cứ thế, nghề làm hương gắn bó với đồng bào dân tộc Thổ ở thị trấn Yên Cát, huyện Như Xuân và được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Hương bài Yên Cát được sản xuất quanh năm. Tuy nhiên, vào những tháng cuối năm, làng làm hương trở nên rộn ràng hơn bao giờ hết. Đây là thời điểm những người làm hương ở làng nghề hương bài Yên Cát (thị trấn Yên Cát, huyện Như Xuân) tất bật chuẩn bị nguyên liệu, sản phẩm phục vụ nhu cầu khách hàng khi Tết cổ truyền đang đến rất gần.
 |
Sản phẩm Hương bài Yên Cát được công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao của tỉnh Thanh Hóa
Để xây dựng sản phẩm Hương Bài thành sản phẩm OCOP, năm 2021, huyện Như Xuân đã hướng dẫn, tư vấn cho Hợp tác xã làm hồ sơ, thủ tục đăng ký tham gia chương trình Ocop. Hợp tác xã dịch vụ Nông nghiệp Hương Bài đã đầu tư máy xấy, nâng cao mẫu mã, chất lượng sản phẩm. Nhờ đó, tháng 11/2021, sản phẩm Hương Bài Yên Cát đã được công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao cấp tỉnh.
Sau khi đạt chuẩn, sản phẩm đã được tiêu thụ trên nhiều tỉnh, thành trong cả nước. Do đơn đặt hàng tăng cao nên Hợp tác xã sản xuất quanh năm, chứ không làm theo thời vụ như trước đây. Nhờ đó, sản lượng bán hàng tăng 15%, doanh thu tăng 20% so với trước, góp phần tạo việc làm, tăng thu nhập cho hàng trăm lao động ở địa phương.
Bà Lê Thị Hằng, Giám đốc HTX Dịch vụ Nông nghiệp Hương Bài Yên Cát cho biết: Sản phẩm sau khi đạt tiêu chuẩn chất lượng Ocop, giá trị sản phẩm tăng hơn so với trước đây. Nếu trước đây bà con làm xong, bó lại bán bình thường thì 1 bó hương cũng chỉ bán được 20 đên 30 nghìn đồng, nhưng sau khi mình làm thành mẫu mã, sau khi có thương hiệu, sản phẩm đấy tăng giá trị sử dụng lên có thể 40 đến 50 nghìn, khách hàng cũng cảm thây hài lòng hơn.
Sản phẩm hương bài Yên Cát không chỉ được bán rộng rãi trong thị trường cả nước, còn được xuất đi nhiều nước ở châu Á, châu Âu để phục vụ kiều bào xa Tổ quốc và được người tiêu dùng rất ưa chuộng.
Ông Lê Đình Huấn, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thị trấn Yên Cát, khẳng định: Theo quan niệm của đồng bào dân tộc Thổ ở Yên Cát, nghề làm hương không chỉ là nét đẹp mang đậm bản sắc dân tộc, đó còn là nét văn hóa không thể thiếu trong đời sống tâm linh của người dân Việt Nam. Sản phẩm được phân phối rộng rãi trong nước và quốc tế chính là cơ hội để hương bài Yên Cát khẳng định được thương hiệu, nâng tầm giá trị sản phẩm.
Để phát triển nghề làm Hương bài truyền thống của địa phương, năm 2023, huyện Như Xuân có chủ trương đẩy mạnh mở rộng vùng nguyên liệu trồng cây hương bài tại xã Bình Lương và thị trấn Yên Cát.
Đồng thời, huyện phối hợp mở các lớp dạy nghề, truyền nghề cho thế hệ trẻ để vừa mang lại thu nhập vừa giữ được nghề truyền thống của dân tộc Thổ ở địa phương.
