| Vàng SJC tiến sát mốc 135 triệu đồng, vàng nhẫn cán mốc 131 triệu đồng/lượng Giá vàng SJC vọt lên 135 triệu đồng/lượng Giá vàng SJC vượt 137 triệu, liệu đà tăng còn tiếp diễn? |
 |
Thị trường vàng trong nước vừa trải qua một trong những phiên biến động mạnh nhất từ trước đến nay. Ngay trong buổi sáng (1/10), giá vàng miếng SJC đã tăng sốc tới 1,2 triệu đồng mỗi lượng, chính thức chạm mốc kỷ lục 138 triệu đồng/lượng. Cảnh tượng người dân xếp hàng dài tại các doanh nghiệp vàng lớn không còn là chuyện lạ, nó phản ánh một nghịch lý sâu sắc: giá càng cao, chênh lệch với thế giới càng vô lý, thì nhu cầu sở hữu dường như lại càng lớn.
Sự chênh lệch gần 15 triệu đồng/lượng giữa giá vàng trong nước và thế giới đã tạo ra một “vực sâu” ngăn cách, không chỉ gây thiệt hại cho người tiêu dùng mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro cho nền kinh tế vĩ mô. Cơn sốt này diễn ra trong bối cảnh giá vàng thế giới cũng đang phục hồi mạnh mẽ, được thúc đẩy bởi những lo ngại về suy thoái kinh tế Mỹ và bất ổn chính trị toàn cầu. Các dự báo từ những định chế tài chính quốc tế cho thấy kim loại quý này có thể tiếp tục đà tăng, càng gây thêm áp lực lên nguồn cung vốn đã cạn kiệt trong nước.
Trước thực trạng cấp bách đó, động thái lấy ý kiến dự thảo thông tư hướng dẫn Nghị định 24/2012/NĐ-CP (được sửa đổi bởi Nghị định 232/2025/NĐ-CP) của Ngân hàng Nhà nước được xem là tín hiệu chính sách rõ ràng nhất sau nhiều năm. Lần đầu tiên, cánh cửa nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng được hé mở một cách có kiểm soát, mang theo hy vọng lớn lao về việc hạ nhiệt cơn sốt và tái cân bằng thị trường.
“Cánh cửa” nhập khẩu hé mở nhưng điều kiện không dễ dàng
Trọng tâm của dự thảo thông tư mới là việc thiết lập một cơ chế phân bổ hạn mức (quota) nhập khẩu vàng nguyên liệu hằng năm. Theo đó, chậm nhất ngày 15/11, các doanh nghiệp và ngân hàng thương mại đã được cấp phép sẽ gửi hồ sơ đăng ký nhu cầu. Dựa trên mục tiêu chính sách tiền tệ, cân đối cung - cầu và quy mô dự trữ ngoại hối, Ngân hàng Nhà nước sẽ xem xét và phân bổ hạn mức cho các đơn vị trước ngày 15/12 hằng năm. Đây là một bước đi được đánh giá là then chốt, bởi nó tác động trực tiếp vào gốc rễ của vấn đề là sự thiếu hụt nguồn cung.
Tuy nhiên, "cánh cửa" này không mở rộng cho tất cả. Để được tham gia vào hoạt động nhập khẩu, các đơn vị phải vượt qua một “bộ lọc” tiêu chuẩn vô cùng chặt chẽ. Cụ thể, doanh nghiệp kinh doanh hoặc sản xuất vàng miếng cần có vốn điều lệ tối thiểu 1.000 tỉ đồng, trong khi con số này đối với các ngân hàng thương mại lên tới 50.000 tỉ đồng. Với những yêu cầu này, có thể thấy đây không phải là một chính sách tự do hóa hoàn toàn, mà là một sự mở cửa có chọn lọc, nhằm đảm bảo chỉ những định chế tài chính lớn, có đủ tiềm lực và uy tín mới được tham gia.
Ông Huỳnh Trung Khánh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam, nhận định rằng với điều kiện vốn khắt khe như vậy, sẽ không có nhiều doanh nghiệp đáp ứng được. Thị trường có thể sẽ chỉ chứng kiến sự góp mặt của một vài "ông lớn" như SJC, DOJI, PNJ và một số ngân hàng thương mại từng có kinh nghiệm sản xuất vàng miếng. Điều này cho thấy ý đồ của nhà quản lý là muốn kiểm soát chặt chẽ luồng vàng nhập khẩu, tránh tình trạng hỗn loạn và đầu cơ.
Bên cạnh rào cản về vốn, áp lực về thời gian cũng là một thách thức không nhỏ. Với việc thông tư dự kiến có hiệu lực từ ngày 10/10, các doanh nghiệp chỉ có hơn một tháng để hoàn thiện bộ hồ sơ xin cấp phép phức tạp. "Không ít doanh nghiệp đang 'nín thở' chờ mốc ngày 10/10, xem những cái tên nào đủ tiêu chuẩn," tổng giám đốc một công ty vàng tại TP.HCM chia sẻ. Điều này cho thấy sự cấp bách và cả tâm trạng hồi hộp của thị trường trước một sự thay đổi mang tính bước ngoặt.
Kỳ vọng và thách thức vĩ mô trên bàn cân
Việc cho phép nhập khẩu vàng trở lại đã thắp lên kỳ vọng lớn lao. Chuyên gia vàng Trần Duy Phương nhấn mạnh rằng đây là “bước đi đúng”, giúp tháo gỡ nút thắt đã kìm hãm thị trường nhiều năm. Chính sách này được mong đợi sẽ phá vỡ thế độc quyền của vàng miếng SJC, từng bước liên thông thị trường trong nước với quốc tế, và quan trọng là giúp giá vàng SJC giảm dần, thu hẹp khoảng cách vô lý với giá thế giới. Hơn nữa, nguồn cung nguyên liệu mới không chỉ phục vụ sản xuất vàng miếng mà còn giải quyết “cơn khát” cho ngành sản xuất vàng trang sức, vàng nhẫn vốn đang rất khan hiếm.
Dù vậy, con đường phía trước không hề bằng phẳng. Chuyên gia Nguyễn Ngọc Trọng lưu ý rằng, hiệu quả thực sự của chính sách còn phụ thuộc vào hai yếu tố: số lượng doanh nghiệp được cấp phép và quan trọng hơn là hạn mức nhập khẩu cụ thể là bao nhiêu. "Chỉ cần có thông tin doanh nghiệp chính thức được cấp phép nhập khẩu, tâm lý thị trường sẽ thay đổi, giúp giá vàng giảm. Nhưng mức giảm bao nhiêu và chênh lệch còn lại với giá thế giới thế nào thì phụ thuộc lượng cung thực sự được bơm ra," ông Trọng phân tích. Nếu hạn mức được cấp chỉ mang tính tượng trưng, nhỏ giọt, thì sẽ không đủ sức để tạo ra thay đổi căn bản.
Thách thức lớn nhất và mang tầm vĩ mô lại nằm ở “bài toán ngoại tệ”. Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu đặt ra vấn đề cốt lõi: nguồn USD ở đâu để phục vụ nhập khẩu vàng? Trong bối cảnh dự trữ ngoại hối của Việt Nam còn hạn chế, việc phải cân đối một lượng lớn USD cho mục tiêu này là một quyết định vô cùng khó khăn. Ông Hiếu đã vẽ ra một “hiệu ứng domino” tiêu cực nếu nguồn cung vàng không được giải quyết triệt để. Khi đó, giá vàng trong nước sẽ tiếp tục leo thang, có thể khiến người dân dồn vốn vào vàng thay vì đầu tư vào chứng khoán, bất động sản hay gửi tiết kiệm, làm méo mó dòng vốn đầu tư của nền kinh tế. Hơn thế nữa, giá vàng cao còn tạo ra tâm lý lo ngại lạm phát, kích thích hoạt động nhập lậu vàng gia tăng, từ đó gây áp lực trực tiếp lên tỉ giá và sự ổn định kinh tế vĩ mô.
Rõ ràng, việc mở lại kênh nhập khẩu vàng là một quyết sách cần thiết và dũng cảm. Nó cho thấy quyết tâm của cơ quan quản lý trong việc giải quyết một vấn đề nhức nhối kéo dài. Tuy nhiên, thành công của chính sách này sẽ là một bài toán cân não, đòi hỏi sự điều hành khéo léo giữa việc đáp ứng nhu cầu thị trường và bảo toàn các cân đối vĩ mô quan trọng, đặc biệt là sự ổn định của dự trữ ngoại hối và tỷ giá. Thị trường đang kỳ vọng, nhưng vẫn còn đó những thách thức lớn cần phải vượt qua.
