Đề nghị lựa chọn các lĩnh vực có “điểm nghẽn”, tiềm ẩn “rủi ro” thuộc đối tượng giám sát

Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường báo cáo đánh giá kết quả thực hiện Chương trình giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội năm 2022 và triển khai Chương trình giám sát năm 2023

Sáng 27/9, tại Nhà Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ chủ trì Hội nghị triển khai Chương trình giám sát của Quốc hội năm 2023.

Đây là lần thứ 2 Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức hội nghị này, sau hội nghị đầu tiên về triển khai Chương trình giám sát của Quốc hội năm 2022 được tổ chức vào đầu tháng 11/2021. Hội nghị nhằm triển khai Nghị quyết số 47/2022/QH15 ngày 6/6/2022 về Chương trình giám sát năm 2023 của Quốc hội và Nghị quyết số 23/2022/UBTVQH15 ngày 4/8/2022 về Chương trình giám sát năm 2023 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Tiếp tục phát huy kinh nghiệm, cách làm sáng tạo, hiệu quả trong hoạt động giám sát

Phát biểu tại Hội nghị, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Phương Thủy nhấn mạnh, năm 2022 là năm bản lề trong việc triển khai thực hiện Nghị quyết đại hội XIII của Đảng và Chương trình hành động của Đảng đoàn Quốc hội, trong đó, đã xác định rõ việc đổi mới và đẩy mạnh công tác giám sát là khâu trọng tâm, then chốt để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Quốc hội.

Mặc dù phải triển khai một khối lượng công việc rất lớn về xây dựng pháp luật, nhưng với ý chí quyết tâm cao và sự chủ động, tích cực, sáng tạo trong việc đổi mới phương thức làm việc, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Phương Thủy cho biết, Thường trực Ủy ban Pháp luật đã tham gia đầy đủ, có trách nhiệm vào hoạt động của các Đoàn giám sát chuyên đề của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và tổ chức triển khai thực hiện các hoạt động giám sát khác theo Chương trình giám sát của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội năm 2022, triển khai các hoạt động giám sát của Ủy ban Pháp luật bảo đảm tiến độ, được Lãnh đạo Quốc hội và các cơ quan đánh giá là hiệu quả, chất lượng và thực chất.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Phương Thủy

Qua thực tiễn tham mưu, phục vụ triển khai Chương trình giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và tổ chức thực hiện Chương trình giám sát của Ủy ban Pháp luật năm 2022, Ủy ban Pháp luật nhận thấy tuy đã có nhiều cố gắng và có chuyển biến tích cực nhưng trong hoạt động của Ủy ban, Thường trực Ủy ban Pháp luật vẫn chưa khắc phục được sự thiếu cân đối giữa các hoạt động phục vụ công tác xây dựng pháp luật với hoạt động giám sát; việc phân công trách nhiệm, cơ chế phối hợp trong việc tham mưu, phục vụ các Đoàn giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong một số trường hợp còn chưa thật rõ ràng.

Ngoài ra, việc mời chuyên gia tham gia các tổ giúp việc còn có khó khăn, do số lượng chuyên gia ít trong khi nhiều tổ lại hoạt động trong cùng thời điểm; chế độ đãi ngộ đối với chuyên gia thấp nên khó thu hút được các chuyên gia giỏi. Bên cạnh đó, còn tình trạng cơ quan chịu sự giám sát chưa bảo đảm tiến độ, chất lượng báo cáo theo yêu cầu, chưa nghiêm túc thực hiện một số kiến nghị giám sát, yêu cầu tại các kết luận, nghị quyết về giám sát chuyên đề của các cơ quan của Quốc hội; việc theo dõi, đôn đốc thực hiện kiến nghị giám sát cũng chưa thực sự quyết liệt, thường xuyên...

Nguyên nhân của những hạn chế nêu trên là do khối lượng công việc thường xuyên được giao phụ trách của Ủy ban Pháp luật về xây dựng pháp luật, giám sát, quyết định các vấn đề quan trọng theo quy định của pháp luật, các nhiệm vụ, đề án, văn bản theo phân công của Đảng đoàn Quốc hội, Lãnh đạo Quốc hội tương đối nhiều. Thường trực Ủy ban Pháp luật và Vụ Pháp luật có nhiều lúc ở trong tình trạng “quá tải”, đặc biệt khi có nhiều công việc phát sinh đột xuất (ngoài chương trình, kế hoạch)...

Các đại biểu tham dự Hội nghị

Để tiếp tục triển khai thực hiện có hiệu quả Chương trình giám sát những tháng cuối năm 2022 và Chương trình giám sát năm 2023, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Phương Thủy kiến nghị tiếp tục phát huy những kinh nghiệm, cách làm sáng tạo, hiệu quả đã được kiểm nghiệm qua thực tiễn tổ chức các hoạt động giám sát chuyên đề và hoạt động giám sát khác của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội năm 2022;

Quán triệt và thực hiện nghiêm quy định của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân, Quy chế tổ chức thực hiện một số hoạt động giám sát ban hành kèm theo Nghị quyết số 334/2017/UBTVQH14 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Đồng thời, thực hiện các giải pháp đổi mới được đề xuất tại Đề án tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động giám sát đã được Đảng đoàn Quốc hội phê duyệt và ban hành Kết luận số 843-KL/ĐĐQH15 ngày 03/8/2022 để thực hiện; đề cao trách nhiệm của cơ quan chủ trì tiến hành giám sát trong việc xây dựng kế hoạch, tổ chức triển khai các hoạt động, linh hoạt điều chỉnh theo yêu cầu thực tiễn, bảo đảm chất lượng các kết luận và báo cáo kết quả giám sát.

Kết luận, kiến nghị giám sát phải tập trung vào các nội dung trọng tâm, sâu sắc, có tính thuyết phục và thực tiễn; chỉ rõ mặt được, chưa được và nguyên nhân, trách nhiệm đối với với các vấn đề tồn tại, hạn chế; xác định rõ nhiệm vụ, giải pháp cần thực hiện để khắc phục các bất cập, hạn chế gắn với trách nhiệm thực hiện và tiến độ hoàn thành cụ thể để có cơ sở kiểm tra, giám sát. Cầnquan tâm hơn nữa đến công tác theo dõi, giám sát việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát.

“Đồng thời, tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện cách thức tổ chức và hoạt động của các đoàn công tác, tổ khảo sát bảo đảm gọn nhẹ, khoa học và hiệu quả, tránh gây phiền hà, ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của các cơ quan, đơn vị là đối tượng chịu sự giám sát...”, bà Nguyễn Phương Thủy nói.

Phát huy vai trò Kiểm toán Nhà nước trong giám sát về tài chính công, tài sản công

Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Nguyễn Tuấn Anh cũng cho biết, năm 2022, triển khai các Chương trình giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, theo chức năng, nhiệm vụ được phân công, Kiểm toán Nhà nước đã tích cực tham gia và đóng góp các ý kiến có chất lượng vào kế hoạch, nội dung đề cương giám sát của các Đoàn giám sát.

Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Nguyễn Tuấn Anh

Tuy nhiên, để nâng cao hiệu quả, chất lượng hoạt động giám sát, cũng như phát huy được vai trò của Kiểm toán Nhà nước trong các hoạt động giám sát liên quan đến việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công, đặc biệt hoạt động giám sát chuyên đề của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước đề nghị Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội xem xét có kế hoạch giám sát trung hạn (2-3 năm) hoặc định hướng sớm hơn về các chuyên đề dự kiến giám sát hằng năm (tối thiểu trước 01 năm). Bên cạnh đó, các cơ quan của Quốc hội nghiên cứu thêm một trong hướng tiếp cận khi lựa chọn chủ đề giám sát liên quan đến việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công trên cơ sở khai thác, sử dụng kết quả kiểm toán đã thực hiện.

Tăng cường hoạt động giám sát các lĩnh vực cử tri, nhân dân quan tâm

Báo cáo việc thực hiện các Nghị quyết về hoạt động giám sát của Quốc hội, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Trần Văn Minh cho biết, Thanh tra Chính phủ đã yêu cầu các bộ, ngành, địa phương và các cục, vụ, đơn vị các báo cáo theo Đề cương hướng dẫn của Đoàn Giám sát gửi về Thanh tra Chính phủ để tổng hợp hợp, xây dựng các báo cáo đúng thời gian và yêu cầu một cách chất lượng nhất.

Về báo cáo gửi Đoàn Giám sát của Quốc hội về thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021, Thanh tra Chính phủ tập trung đánh giá thực trạng của việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí của cơ quan Thanh tra Chính phủ.

Thông qua công tác thanh tra đã đánh giá, nêu ra những sai phạm phổ biến trên một số lĩnh vực như: quản lý đầu tư, xây dựng; quản lý, sử dụng đất đai, tài nguyên, khoáng sản; quản lý tài chính, ngân sách; quản lý, sử dụng vốn và tài sản tại doanh nghiệp, thuế, bảo hiểm; đồng thời, nêu rõ hạn chế, nguyên nhân, bài học kinh nghiệm và giải pháp nâng cao hiệu quả công tác thanh tra thực hiện pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.

Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Trần Văn Minh

Về báo cáo gửi Đoàn Giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về thực hiện pháp luật về tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo từ ngày 01/7/2016 đến ngày 01/7/2021, các báo cáo của Thanh tra Chính phủ đã tập trung đánh giá tình hình khiếu nại, tố cáo, có so sánh với cùng kỳ; sự chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thanh tra Chính phủ và kết quả đạt được trong công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo; đồng thời chỉ ra những hạn chế, nguyên nhân và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, cũng như hoàn thiện chính sách, pháp luật về tiếp công dân, khiếu nại, tố cáo.

Thanh tra Chính phủ Trần Văn Minh cho biết, hoạt động giám sát của Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội năm 2022 đã có những đổi mới mạnh mẽ, thể hiện sự quan tâm, quyết liệt trong thực hiện trách nhiệm giám sát. Nội dung giám sát được lựa chọn đúng và trúng các chuyên đề đang được dư luận xã hội và cử tri, Nhân dân cả nước quan tâm.

“Qua kết quả giám sát, Đoàn giám sát đã có nhiều kiến nghị rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật; chấn chỉnh, siết chặt kỷ luật, kỷ cương hành chính, công vụ; đưa ra các giải pháp khắc phục những tồn tại, hạn chế, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác xây dựng và tổ chức thực hiện pháp luật thuộc nội dung giám sát và liên quan trong thời gian tới”, Thanh tra Chính phủ Trần Văn Minh nêu.

Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Trần Văn Minh nhấn mạnh, hoạt động giám sát của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội năm 2022 đã góp phần tạo sự chuyển biến tích cực trong việc chấp hành và thực hiện pháp luật của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, nhất là trên các lĩnh vực được giám sát, được dư luận và cử tri cả nước đồng tình, ủng hộ và đánh giá cao.

Đề xuất lựa chọn những lĩnh vực có “điểm nghẽn”, tiềm ẩn “rủi ro” vào đối tượng giám sát

Để phát huy những kết quả đạt được, hạn chế những tồn tại hạn chế trong hoạt động giám sát, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính, Ngân sách Phạm Thúy Chinh đề nghị Quốc hội, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội lựa chọn các lĩnh vực quan trọng, có ảnh hưởng trọng yếu đến hoạt động quản lý điều hành phát triển kinh tế xã hội; lĩnh vực có nhiều điểm nghẽn, vướng mắc; lĩnh vực tiềm ẩn nhiều rủi ro trong tổ chức quản lý điều hành và đòi hỏi cần phải có trách nhiệm giải trình của cơ quan, đơn vị thuộc đối tượng giám sát để tập trung giám sát mới có thể nâng cao chất lượng, hiệu quả, hiệu lực giám sát.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Phạm Thúy Chinh

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách cũng đề nghị nghiên cứu cải thiện phương thức dự báo, lập kế hoạch giám sát trong hoạt động tổng thể của Quốc hội, theo đó cân đối thời gian giám sát hợp lý để Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội đủ thời gian, nhân lực thực hiện các kế hoạch chuyên môn được phân công.

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách, cần nghiên cứu phân công các Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh, thành phố cùng tham gia giám sát chuyên đề của Quốc hội và Uỷ ban Thường vụ Quốc hội nhằm khai thác lợi thế nắm bắt thực tiễn tình hình và kinh nghiệm giải quyết các vấn đề bức xúc tại địa phương; đồng thời tăng cường trách nhiệm trong tái giám sát việc tổ chức thực hiện các Nghị quyết giám sát của các cơ quan này trên địa bàn phụ trách.

Từ thực tiễn tổ chức thực hiện một số cuộc giám sát năm 2022, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách đề nghị quan tâm triển khai các giải pháp khai thác tối đa thông tin kết quả công tác của các cơ quan như Thanh tra Chính phủ, Kiểm toán nhà nước, Uỷ ban Kiểm tra Trung ương…; thông tin quản lý từ các Bộ quản lý ngành, lĩnh vực và đề xuất huy động nhân sự của các cơ quan chuyên môn này tham gia quá trình giám sát nhằm hỗ trợ nâng cao chất lượng, hiệu quả giám sát của Quốc hội.

Bên cạnh đó, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách đề nghị khai thác tối đa kết quả các cuộc giám sát, các báo cáo thẩm tra của Quốc hội, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội nếu có nội dung liên quan đến chuyên đề giám sát để góp phần hạn chế hoạt động giám sát trực tiếp không cần thiết. Xây dựng chương trình giám sát tổng thể thật khoa học, đồng bộ để giải quyết triệt để những trùng lắp, chồng chéo trong hoạt động giám sát của Quốc hội, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội. Khi tiến hành triển khai Đoàn giám sát, cần khoanh lại các nội dung giám sát bảo đảm trọng tâm, trọng điểm, thiết thực và qua giám sát phải làm rõ các trách nhiệm giải trình và đề xuất các giải pháp phù hợp để hoàn thiện cơ chế, chính sách và chấn chỉnh kỷ cương, kỷ luật trong thời gian tới.

Ngoài ra, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Phạm Thúy Chinh cho rằng, Đoàn giám sát nên giao cho Đoàn đại biểu Quốc hội chủ trì, phối hợp với Thường trực Hội đồng nhân dân để thực hiện việc giám sát và có báo cáo chung, song khuyến khích Thường trực Hội đồng nhân dân các tỉnh, thành phố tổ chức giám sát riêng, nhưng không không bắt buộc, tùy thuộc vào tình hình thực tiễn và điều kiện của mỗi địa phương.

Việc tổ chức Đoàn giám sát làm việc trực tiếp với các bộ, ngành cơ quan trung ương nên chủ yếu tại trụ sở của Quốc hội; mỗi bộ, ngành, địa phương có đề cương chi tiết yêu cầu những việc cần báo cáo, những nội dung cần phải làm rõ; có thể giám sát theo từng bộ hoặc làm theo nhóm bộ. Việc tổ chức làm việc tại địa phương cần bảo đảm tính đại diện, có các địa phương thực hiện tốt, địa phương có những vấn đề nổi cộm, đồng thời phải đảm bảo điều phối chung của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, theo kiến nghị của Tổng Thư ký để tránh trùng lắp với các Đoàn giám sát của Quốc hội tại địa phương.