Gần 76.000 tỉ đồng đổ vào chứng khoán đến từ đâu?

Phiên giao dịch ngày 29/7 không chỉ đi vào lịch sử với cú sụt giảm hơn 64 điểm của VN-Index mà còn với giá trị giao dịch lên đến con số không tưởng: gần 76.000 tỉ đồng.

Áp lực chốt lời cộng hưởng với tâm lý hoang mang

Để hiểu dòng tiền mua vào đến từ đâu, trước hết cần nhìn vào bức tranh ở phía bán ra. Phiên giảm sâu ngày 29/7 không phải là một sự kiện ngẫu nhiên, mà là kết quả cộng hưởng của nhiều yếu tố đã âm ỉ từ trước. Thị trường chứng khoán Việt Nam đã trải qua một giai đoạn tăng trưởng ngoạn mục, đưa chỉ số VN-Index tăng 200-300 điểm chỉ trong vài tuần. Nhiều cổ phiếu, đặc biệt là nhóm vốn hóa lớn (bluechips), đã ghi nhận mức tăng từ 20% đến 50%, mang lại lợi nhuận vượt kỳ vọng cho không ít nhà đầu tư.

Trong bối cảnh đó, áp lực chốt lời là một điều tất yếu. Như chia sẻ của ông Phương (một nhà đầu tư tại TP.HCM), việc đạt mức sinh lời 30% chỉ sau hai tháng đã thôi thúc ông bán ra để "giữ thành quả". Ông thẳng thắn thừa nhận đã đặt ra giới hạn kỳ vọng và không hối tiếc nếu thị trường tăng tiếp. Tâm lý này không phải là cá biệt, nó phản ánh một hành động quản trị rủi ro hợp lý của những người đã có lợi nhuận lớn và muốn bảo toàn vốn.

Động thái chốt lời từ các nhà đầu tư cá nhân và cả những tập đoàn tư nhân sở hữu cổ phiếu vốn hóa lớn đã tạo ra một lượng cung dồi dào trên thị trường. Lượng cung này gặp đúng thời điểm nhạy cảm khi một công ty chứng khoán lớn bất ngờ thông báo siết chặt tỷ lệ cho vay ký quỹ (margin) đối với hàng loạt cổ phiếu. Mặc dù theo đánh giá của một giám đốc môi giới tại Công ty Chứng khoán VPS, giá trị điều chỉnh margin thực tế chỉ vài ngàn tỉ đồng, một con số rất nhỏ so với tổng dư nợ toàn thị trường, nhưng nó đã tác động như một "mồi lửa" vào tâm lý vốn đã căng thẳng.

Chính cú huých thông tin này đã kích hoạt làn sóng hoảng loạn, đặc biệt trong giới đầu tư cá nhân. Nỗi sợ hãi về một kịch bản sụt giảm sâu hơn đã khiến nhiều người bán cổ phiếu bằng mọi giá, tạo nên một hiệu ứng domino và đẩy chỉ số lao dốc không phanh. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, đây là một phản ứng mang nặng yếu tố tâm lý hành vi, không xuất phát từ những bất ổn vĩ mô hay rủi ro hệ thống.

Giải mã các "kênh" dẫn dòng tiền tỷ USD nhập cuộc

Trong khi phía bán ra ồ ạt, một câu hỏi lớn được đặt ra: Ai đã mua vào với số tiền lên tới hơn 2,5 tỷ USD chỉ trong một phiên? Theo ông Huỳnh Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Công ty Chứng khoán Vikki, dòng tiền kỷ lục này không hề bất thường mà đã được dự báo từ trước, đến từ nhiều nguồn khác nhau và cho thấy một sự thay đổi về chất trong cơ cấu nhà đầu tư.

Thứ nhất, đó là dòng tiền rút ra từ các tài khoản tiết kiệm. Trong bối cảnh lãi suất huy động duy trì ở mức thấp kỷ lục, kênh đầu tư chứng khoán với tiềm năng sinh lời cao hơn trở nên hấp dẫn vượt trội. Một bộ phận không nhỏ người dân đã quyết định chuyển hướng dòng vốn của mình từ gửi ngân hàng sang thị trường cổ phiếu để tìm kiếm lợi nhuận tốt hơn.

Thứ hai, đó là sự quay trở lại của những nhà đầu tư cũ, giàu kinh nghiệm. Khác với làn sóng nhà đầu tư mới (F0) thiếu nền tảng của giai đoạn 2020-2021, dòng tiền lần này được dẫn dắt phần lớn bởi những người đã từng trải qua nhiều chu kỳ thăng trầm của thị trường. Đối với họ, những phiên giảm sâu do tâm lý hoảng loạn chính là cơ hội vàng để mua vào các cổ phiếu tốt với mức định giá hấp dẫn hơn. Họ có đủ sự bình tĩnh và kiến thức để không bị cuốn theo đám đông bán tháo.

Thứ ba, một nguồn lực đáng chú ý khác là dòng tiền nhàn rỗi từ chính các doanh nghiệp. Quan sát của ông Tuấn cho thấy nhiều doanh nghiệp đang tận dụng nguồn tiền mặt dồi dào và chi phí vốn vay thấp để đầu tư vào thị trường chứng khoán. Điều này không chỉ phản ánh niềm tin của khối doanh nghiệp vào tiềm năng tăng trưởng của thị trường mà còn cho thấy chứng khoán đang được xem là một kênh đầu tư tài chính hiệu quả, tương tự giai đoạn bùng nổ thời COVID-19.

Cuối cùng, không thể không kể đến dòng tiền của các nhà đầu tư đã chốt lời ở vùng đỉnh trước đó. Những người này sau khi bán ra đã không rút lui hoàn toàn mà luôn trong tư thế chờ đợi một nhịp điều chỉnh để có thể quay lại thị trường với một vị thế mới. Phiên 29/7 chính là thời điểm họ chờ đợi để "nhập hàng" trở lại.

Chuyển giao thế hệ dòng tiền và cơ hội cho chu kỳ mới

Nhìn từ góc độ tổng thể, phiên giao dịch lịch sử ngày 29/7 không đơn thuần là một ngày tồi tệ của thị trường. Một giám đốc môi giới tại VPS đã nhận định "chốt lời không hẳn là tín hiệu xấu". Thực chất, đây là một cuộc "chuyển giao" dòng tiền quy mô lớn. Dòng tiền của những người đã đạt được lợi nhuận và muốn bảo toàn thành quả đã được chuyển sang tay dòng tiền mới, của những người tin tưởng vào tiềm năng dài hạn và xem đây là cơ hội để tham gia.

Mức thanh khoản kỷ lục cho thấy sức hấp thụ của thị trường vẫn cực kỳ tốt. Nó chứng minh rằng bên ngoài vẫn còn một lượng tiền khổng lồ, kiên nhẫn chờ đợi một sự điều chỉnh để nhập cuộc. TS. Nguyễn Anh Vũ, Trưởng Khoa Tài chính, Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM, cũng nhấn mạnh rằng các yếu tố dài hạn như câu chuyện nâng hạng thị trường lên mới nổi vẫn còn nguyên giá trị. Dòng vốn ngoại tiềm năng sẽ không bị chi phối bởi những biến động ngắn hạn như việc điều chỉnh margin.

Vì vậy, có thể kết luận rằng phiên giảm sâu vừa qua là một nhịp điều chỉnh cần thiết và lành mạnh. Nó giúp thị trường hạ nhiệt sau một đà tăng nóng, "rũ bỏ" những nhà đầu tư yếu tâm lý và tạo ra một mặt bằng giá mới cân bằng hơn. Dòng tiền khổng lồ đổ vào bắt đáy, vốn đến từ các nhà đầu tư kinh nghiệm, doanh nghiệp và người dân dịch chuyển từ kênh tiết kiệm, chính là minh chứng rõ nét nhất cho niềm tin vào một chu kỳ tăng trưởng mới, bền vững hơn đang chờ đợi ở phía trước.

Chỉ số HNX-Index đạt mức cao nhất trong 5 tháng đầu năm 2023

Lãi suất tiết kiệm chạm đáy, đầu tư tiền vào đâu để sinh lời?