 |
| Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết ban hành Nội quy kỳ họp Quốc hội (sửa đổi) |
Tại Phiên họp chuyên đề pháp luật tháng 8/2022 vừa qua, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã xem xét, cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết ban hành Nội quy kỳ họp Quốc hội (sửa đổi). Nghị quyết này sẽ tiếp tục được chỉnh lý, bổ sung, hoàn thiện, trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 4 sắp tới. Đây là Nghị quyết quan trọng nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng; bám sát quan điểm lãnh đạo, chỉ đạo tại Kết luận số 19-KL/TW ngày 14/10/2021 của Bộ Chính trị, Chương trình hành động của Đảng đoàn Quốc hội thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng.
Đồng thời, hoàn thiện các quy định liên quan đến kỳ họp Quốc hội theo hướng quy định đầy đủ, cụ thể, khoa học, hợp lý những quy trình, thủ tục tại kỳ họp; nội quy hóa những vấn đề về cải tiến, đổi mới trong công tác chuẩn bị, tiến hành kỳ họp đã được thực tiễn kiểm nghiệm, chứng minh; nhằm tăng cường tính dân chủ, pháp quyền, tính chuyên nghiệp, chủ động trong hoạt động của Quốc hội, bảo đảm phân định rõ thẩm quyền của các chủ thể tham gia kỳ họp Quốc hội, tạo thuận lợi cho đại biểu Quốc hội thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn tại kỳ họp.
Một trong những nội dung nhận được nhiều sự quan tâm nhất trong dự thảo Nghị quyết này là các vấn đề liên quan đến hoạt động chất vấn. Quan tâm đến nội dung này, nhiều chuyên gia, nhà nghiên cứu nhấn mạnh, hoạt động chất vấn là một hình thức giám sát trực tiếp, thường xuyên nhằm làm sáng tỏ những vấn đề được chất vấn và xác định rõ trách nhiệm của chức danh bị chất vấn. Tiếp tục đổi mới toàn diện hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn là yêu cầu cần thiết khách quan của Quốc hội, làm cho bộ máy nhà nước vững mạnh hơn, các chức danh cấp cao trong bộ máy nhà nước hoạt động có hiệu quả hơn, tinh thần trách nhiệm cao hơn.
Theo Điều 15, Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân hiện hành thì có hai loại hoạt động chất vấn: hoạt động chất vấn theo nhóm vấn đề (diễn ra trong 7 kỳ họp) và hoạt động chất vấn tổng thể (giữa nhiệm kỳ, tại kỳ họp thứ 6 và cuối nhiệm kỳ tại kỳ họp thứ 10). Để tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn, nhiều nhà nghiên cứu đề nghị đổi mới việc lựa chọn vấn đề và nhóm vấn đề chất vấn.
Theo đó, các bộ, cơ quan ngang bộ hiện nay được tổ chức theo mô hình bộ đa ngành, gồm rất nhiều lĩnh vực trong một bộ (Bộ Công Thương hiện tại gồm 8 bộ, tổng cục trước kia; Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn gồm 7 bộ, tổng cục trước kia...). Một trong những phương châm của hoạt động chất vấn là đi tới tận cùng của mỗi vấn đề. Nếu xác định nhóm vấn đề có nội hàm quá rộng, gồm nhiều vấn đề lớn thì chất vấn sẽ rời rạc, trả lời sẽ tản mạn, trong thời lượng hạn hẹp rất khó có thể mỗi vấn đề đều đi đến tận cùng.
 |
| TS.Bùi Ngọc Thanh, nguyên Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội |
Về vấn đề này, TS.Bùi Ngọc Thanh, nguyên Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội nêu quan điểm, để lựa chọn tốt nhóm vấn đề chất vấn, nên quy định một số nguyên tắc, ví dụ: Số lượng vấn đề chất vấn phải phù hợp với thời lượng dành cho một chức danh bị chất vấn; các vấn đề được lựa chọn chất vấn có mối quan hệ trực tiếp với nhau; là những vấn đề bức xúc nhất hiện tại, hoặc tồn đọng lâu ngày không được giải quyết, những vấn đề cử tri đặc biệt quan tâm; đối với hoạt động chất vấn tổng thể.
Theo nguyên Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, ể nâng cao chất lượng vấn và đáp trong chất vấn tổng thể thì cần hệ thống hóa, phân loại các vấn đề trong các nghị quyết và trong các chuyên đề đã giám sát theo lĩnh vực và lựa chọn một số vấn đề theo các tiêu chí: Là những nhiệm vụ quan trọng của đất nước, chi phối mạnh mẽ đến hoạt động sản xuất - kinh doanh và đời sống xã hội; là những vấn đề bức xúc nhưng dư luận cho rằng ít có chuyển biến; là những vấn đề liên bộ, liên ngành hay “bị bỏ trống trận địa”.
Đối với đại biểu có quyền chất vấn, Điều 15, khoản 3, điểm a; Điều 26, khoản 2, điểm a, Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân hiện hành có nêu rõ, trong hoạt động chất vấn, “Đại biểu Quốc hội nêu chất vấn, có thể cung cấp thông tin minh họa bằng hình ảnh, video, vật chứng cụ thể”. Đúc kết từ thực tiễn hoạt động chất vấn, TS.Bùi Ngọc Thanh rút ra một số vấn đề để tiếp tục đổi mới.
Trước hết, trong lựa chọn vấn đề chất vấn, bản thân đại biểu phải có hiểu biết tới mức độ cần thiết, có nhiều thông tin, trong đó có những thông tin “đắt giá”. Hết sức tránh tình trạng mới nghe láng máng, chưa có sự chuẩn bị thấu đáo đã chất vấn, nội dung chất vấn khác xa với sự thật cần được trả lời. Thông tin thu thập được phải sàng lọc, chỉ sử dụng những thông tin đáng tin cậy, bao gồm: thông tin có được từ các cuộc tiếp xúc cử tri; từ các phương tiện thông tin đại chúng; từ trong công việc bản thân; từ các cuộc giám sát; từ các báo cáo của các cơ quan nhà nước tại các kỳ họp; từ các lần thảo luận kinh tế - xã hội của Quốc hội và nhiều nguồn khác...
Đại biểu phải nắm vững phạm vi quản lý, điều hành, trách nhiệm quản lý nhà nước của người bị chất vấn để đặt và gửi câu chất vấn (hết sức tránh nhầm địa chỉ). Câu chất vấn phải ngắn, gọn, rõ ý, súc tích làm cho người bị chất vấn phải trả lời đúng ý chất vấn và phải gắn chặt với trách nhiệm của người bị chất vấn (gồm trách nhiệm tổ chức điều hành thực hiện chính sách, pháp luật của Nhà nước; trách nhiệm hoạch định chính sách, chế độ theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành). Hết sức tránh diễn giải thông tin quá dài, hết cả thời lượng cho phép mà vẫn chưa bật ra được câu hỏi.
Đối với người trả lời chất vấn, TS.Bùi Ngọc Thanh cho rằng, trước hết phải nâng cao tinh thần trách nhiệm trả lời trước Quốc hội, trước cử tri và đồng bào trong, ngoài nước. Trong quá trình quản lý, điều hành phải thường xuyên cập nhật thông tin, định kỳ sơ kết, tổng kết lĩnh vực hoặc chuyên đề phục vụ cho công việc của mình. Phải bao quát được tình hình thuộc phạm vi quản lý, điều hành của mình. Trả lời chất vấn thẳng thắn, ngắn gọn, mạch lạc, chính xác và tự xác định trách nhiệm trước công việc; trả lời các câu chất vấn theo đúng thời lượng cho phép mà Nội quy kỳ họp quy định và tuân thủ sự điều hành của chủ tọa./.
