| Mở “cao tốc” cho kinh tế tư nhân: Cơ hội lịch sử cần hành động mạnh mẽ Khởi công dự án đầu tư xây dựng cao tốc Bảo Lộc - Liên Khương |
Hạ tầng cao tốc mở rộng mạnh mẽ
Tính đến tháng 8/2025, cả nước có gần 611.000 km đường bộ, tăng 77% so với năm 2010. Riêng quốc lộ dài hơn 25.700 km, chiếm 4,22% và tăng 49% so với 2010. Hệ thống cao tốc hiện có 17 tuyến với tổng chiều dài 2.268 km, trong khi đường địa phương chiếm tỷ trọng lớn nhất với gần 583.000 km, tăng 84% trong 15 năm.
Các tuyến trục dọc, trục ngang, đường vành đai đô thị và đặc biệt là cao tốc Bắc – Nam phía Đông đang được triển khai gấp rút, dự kiến đến cuối năm 2025 đưa thêm khoảng 3.000 km vào khai thác.
Theo Cục Đường bộ, giai đoạn 2021 – 2025, chủ trương “lấy đầu tư công dẫn dắt, kích hoạt đầu tư tư nhân” đã tạo cú hích đáng kể cho phát triển hạ tầng. Tổng vốn đầu tư cho đường bộ giai đoạn này vào khoảng 450.000 tỷ đồng, phần lớn tập trung vào các dự án cao tốc.
Trước đó, giai đoạn 2011 – 2015 được coi là bước ngoặt khi thu hút khoảng 380.000 tỷ đồng từ vốn ngoài ngân sách, cao gấp 2,1 lần so với giai đoạn 2006 – 2010. Nhờ đó, chiều dài toàn mạng lưới cao tốc đã tăng hơn 20 lần so với giai đoạn 2001 – 2010, đóng vai trò kết nối vùng miền, cửa khẩu, cảng biển, cảng hàng không và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế - xã hội.
Tuy vậy, Cục Đường bộ cũng thẳng thắn nhìn nhận: hạ tầng chưa đồng bộ, mạng lưới cao tốc phân bổ chưa đều, kết nối giữa đường bộ với các phương thức vận tải khác còn yếu. Tại nhiều vùng sâu, vùng xa, hải đảo, đường địa phương vẫn còn nhiều bất cập. Ngoài ra, quy hoạch chưa mang tính liên kết cao, mục tiêu giảm tỷ trọng vận tải đường bộ chưa đạt.
Một khó khăn lớn khác là vốn. Ngân sách nhà nước mới đáp ứng khoảng 20% nhu cầu, trong khi huy động xã hội hóa chưa ổn định, tín dụng tiếp cận khó khăn. Nguồn dành cho bảo trì hằng năm cũng chỉ đạt khoảng 40% yêu cầu.
 |
| Cao tốc xuyên tỉnh Quảng Ninh (Ảnh: VGP/Nhật Bắc) |
Mục tiêu 2045: Mạng lưới cao tốc 9.000 km
Để tiến tới mục tiêu 2045, Cục Đường bộ Việt Nam cho rằng, cần ưu tiên hoàn thiện cao tốc Bắc – Nam phía Đông đạt tối thiểu 6 làn xe, phấn đấu hoàn thành trước năm 2035; đồng thời triển khai tuyến Bắc – Nam phía Tây, đảm bảo thông tuyến cùng năm.
Tại khu vực phía Bắc, các tuyến vành đai đô thị Hà Nội (Vành đai 4, Vành đai 5), các tuyến hướng tâm và kết nối cảng biển lớn được ưu tiên. Dự kiến đến 2035 khai thác khoảng 1.400 km và đến 2045 tăng lên 2.300 km.
Miền Trung tập trung vào hành lang kinh tế Đông – Tây, bảo đảm kết nối cảng biển và cửa khẩu quốc tế. Đến 2035 sẽ có khoảng 700 km và tới 2045 đạt 1.500 km.
Ở miền Nam, mục tiêu là hoàn chỉnh hệ thống vành đai đô thị TP.HCM, cùng các tuyến kết nối cảng biển, cửa khẩu quốc tế. Tổng chiều dài khai thác khoảng 800 km vào 2035 và 1.400 km vào 2045.
Vốn đầu tư khổng lồ
Song song với cao tốc, Cục Đường bộ đặt mục tiêu hoàn thành nâng cấp tuyến QL1 từ Lạng Sơn đến Cà Mau dài 2.482 km đạt tiêu chuẩn cấp III, 4 làn xe; đồng thời hoàn thiện đường Hồ Chí Minh dài 1.762 km, quy mô từ 2 đến 4 làn xe.
Ngoài ra, 21 tuyến quốc lộ trọng yếu phía Bắc, 24 tuyến miền Trung và 17 tuyến miền Nam sẽ được nâng cấp với quy mô từ 2 đến 6 làn xe.
Tổng nhu cầu vốn đầu tư đường bộ đến năm 2045 ước tính khoảng 2,6 triệu tỷ đồng. Trong đó, giai đoạn 2026 – 2030 cần hơn 1 triệu tỷ đồng; giai đoạn 2031 – 2050 cần thêm 1,2 triệu tỷ đồng. Riêng các dự án ưu tiên như cao tốc Bắc – Nam, QL1 và đường Hồ Chí Minh chiếm hơn 1,7 triệu tỷ đồng.
 |
| Việt Nam có thể hoàn thành mục tiêu 9.000 km cao tốc và hệ thống quốc lộ đồng bộ vào năm 2045, qua đó nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia (Ảnh minh họa) |
Để đảm bảo mục tiêu, Cục Đường bộ kiến nghị đẩy mạnh huy động vốn xã hội qua mô hình đối tác công tư (PPP), hợp đồng BT, phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD), đồng thời khai thác hiệu quả nguồn thu phí đường bộ.
Bên cạnh đó, việc giải ngân vốn đầu tư công cần tập trung, tránh dàn trải, ưu tiên các dự án cao tốc trọng điểm. Đồng thời, phải hoàn thiện hệ thống pháp luật về đầu tư, PPP theo hướng rút gọn thủ tục, hài hòa lợi ích giữa Nhà nước và nhà đầu tư.
Cục Đường bộ khẳng định, chỉ khi huy động được nhiều nguồn lực, đồng thời có chiến lược quy hoạch bài bản, dài hạn, Việt Nam mới có thể hoàn thành mục tiêu 9.000 km cao tốc và hệ thống quốc lộ đồng bộ vào năm 2045, qua đó nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
 Thương mại điện tử mở đường xuất khẩu mới |
 Xây dựng thương hiệu làng nghề: Khi mỗi sản phẩm là một câu chuyện |
 Du lịch xanh bứt phá trong kỳ nghỉ 2/9: Cơ hội vàng cho thương hiệu điểm đến |
