 |
| Phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại phiên họp thứ 25 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội |
Nợ, chậm văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật gây khoảng trống pháp luật
Đặt câu hỏi chất vấn, đại biểu Trần Thị Vân – Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Ninh nêu rõ, tình trạng nợ và chậm văn bản quy định chi tiết hướng dẫn thi hành luật đã diễn ra trong nhiều năm và chưa được khắc phục. Đại biểu dẫn chứng, ngay trong phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, báo cáo giám sát chuyên đề “Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông” đã chỉ ra có 12 văn bản chậm tiến độ, 18 nội dung giao cho bộ hướng dẫn nhưng chưa ban hành văn bản, trong đó có nhiều văn bản quan trọng và liên quan đến Luật Giáo dục năm 2019.
Đại biểu Trần Thị Vân cho rằng, chính vấn đề nợ, chậm văn bản gây khoảng trống pháp luật cũng như gây thiệt hại cho người dân, doanh nghiệp, lãng phí nguồn ngân sách nhà nước. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng Bộ Tư pháp với trách nhiệm của mình, cho biết giải pháp trong chỉ đạo, điều hành để khắc phục được tình trạng trên.
 |
| Đại biểu Trần Thị Vân đặt câu hỏi chất vấn từ điểm cầu Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Ninh |
Có cùng vấn đề quan tâm, đại biểu Điểu Huỳnh Sang – Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Phước cho ghi nhận tình trạng chậm, nợ ban hành văn bản quy định chi tiết nội dung giao trong các luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, của Ủy ban Thường vụ Quốc hội mới chỉ được khắc phục căn cơ. Tuy nhiên, qua kết quả giám sát văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội năm 2022 cho thấy có những nội dung đã được kiến nghị từ nhiều lần giám sát trước đây nhưng đến nay vẫn chưa được ban hành.
Vẫn còn một số văn bản quy phạm pháp luật có dấu hiệu chưa bảo đảm tính hợp pháp, tính thống nhất của hệ thống pháp luật, có nội dung ủy quyền trực tiếp hoặc ban hành chưa đúng thẩm quyền và hình thức của một số văn bản quy định chi tiết còn chưa phù hợp, không đúng với quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Cùng với đó, việc rà soát, công bố văn bản quy phạm pháp luật hết hiệu lực thi hành vẫn còn chậm và những nội dung trên thì cũng đã được đề cập tại các báo cáo về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí hàng năm của Chính phủ, nhưng đến nay vẫn chưa được khắc phục. Đại biểu Điểu Huỳnh Sang đề nghị Bộ trưởng làm rõ hơn về nguyên nhân chính và các giải pháp dài hạn, các giải pháp căn cơ để thực hiện hiệu quả hơn nhằm khắc phục tình trạng chậm và nợ ban hành văn bản quy phạm pháp luật trong thời gian tới.
 |
| Đại biểu Điểu Huỳnh Sang đặt câu hỏi chất vấn từ điểm cầu Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Phước |
Các bộ, ngành chủ động rà soát các văn bản trong phạm vi lĩnh vực phụ trách
Trả lời câu hỏi của các đại biểu, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết, việc nợ, chậm ban hành là vấn đề đã từ lâu nhưng chưa giải quyết dứt điểm. Nợ đọng văn bản của từng năm có sự trồi sụt nhất định. Mặc dù đã rất cố gắng nhưng cũng có những nghị định nợ lâu và chưa được xử lý như nghị định về tổ chức đại diện của người lao động và thương lượng tập thể lao động trong Bộ luật Lao động, nghị định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực thủy sản, về an ninh mạng, v.v.
Làm rõ nguyên nhân của thực trạng này, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho rằng nhiều khi là do nội dung quy định chi tiết quá nhiều như Luật Bảo vệ môi trường có đến 65 nội dung trong luật giao quy định chi tiế. Cũng có những luật, nghị quyết từ thời điểm thông qua đến thời điểm có hiệu lực ngắn nên phải cấp tốc soạn thảo ban hành các nghị định nhưng cũng không kịp như các nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù cho một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Ngoài ra còn có nguyên nhân do trình độ đội ngũ làm công tác xây dựng pháp luật.
 |
| Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long trả lời chất vấn |
Về giải pháp, Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho biết Bộ Tư pháp cùng các cơ quan đều có nỗ lực cố gắng khắc phục. Trong thời gian tới, triển khai một số giải pháp mới. Theo đó, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết về một số giải pháp nâng cao chất lượng công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật nhằm ngăn ngừa tình trạng tham nhũng, lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ. Trong đó, Bộ Tư pháp trình một số giải pháp để khắc phục các hạn chế, bất cập trong công tác xây dựng văn bản, trong đó có nội dung về nghị định quy định chi tiết và bảo đảm tính kỷ luật hành chính trong soạn thảo, ban hành văn bản và trách nhiệm tổ chức thi hành.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết thêm, hiện nay các văn bản của Đảng như Quy định 69-QĐ/TW về xử lý kỷ luật tổ chức đảng và đảng viên là một công cụ rất mạnh. Bộ Chính trị cũng đang chỉ đạo để trình quy định của Bộ Chính trị về một số giải pháp về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm trong công tác xây dựng văn bản. Bộ trưởng Bộ Tư pháp bày tỏ tin tưởng với những quy định này sẽ đề cao trách nhiệm ban hành văn bản, chủ động ban hành một cách kỹ lưỡng để tránh những ảnh hưởng khác. Ngoài ra, về lâu về dài, cố gắng quy định vào trong luật như tinh thần được Chủ tịch Quốc hội nhắc nhở nhất là những vấn đề về tài chính, ngân sách, phân bổ kinh phí…phải được quy định trong luật.
Liên quan đến rà soát văn bản, Bộ trưởng Bộ Tư pháp phản ánh hiện nay có quá nhiều văn bản rà soát. Theo thống kê, có đến 10 báo cáo rà soát khác nhau để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội. Sắp tới tại Kỳ họp thứ 6 sẽ phải trình Quốc hội báo cáo về rà soát các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến 22 lĩnh vực. Theo Bộ trưởng Lê Thành Long, rà soát là phải có thời gian để làm. Khi rà soát đã phát hiện ra vấn đề thì phải có trao đổi, thảo luận xem những gì cần phải sửa đổi, bổ sung, những gì có thể xử lý được trong hệ thống pháp luật hiện hành. Bộ trưởng Bộ Tư pháp cũng cho rằng trước hết các bộ ngành, các cơ quan, chủ thể tham mưu cần chủ động, trách nhiệm trong tự rà soát.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho biết, trong thời gian tới, Bộ Tư pháp cùng các cơ quan tập trung cao độ để chuẩn bị cho báo cáo rà soát văn bản quy phạm pháp luật để trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 6 sắp tới, trong đó có tập trung rà soát lại những gì đã kiến nghị nhưng chưa được xử lý và phải đề xuất giải pháp xử lý có thứ tự ưu tiên.
 |
Khó khả thi khi trình dự thảo luật phải kèm theo dự thảo nghị định
Phát biểu tranh luận, đại biểu Nguyễn Thị Thu Thủy – Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định cho rằng việc chấp hành nguyên tắc xây dựng pháp luật theo Luật Ban hành văn bản thực hiện chưa nghiêm. Thực tế trong quy định Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật quy định cơ quan trình văn bản luật đồng thời trình dự thảo các văn bản hướng dẫn kèm theo mới đủ điều kiện trình với Quốc hội. Đại biểu Nguyễn Thị Thu Thủy đề nghị Bộ trưởng Bộ Tư pháp cần có giải pháp cụ thể hơn để trong thời gian tới khắc phục tình trạng này, bảo đảm tuân thủ Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Trao đổi thêm về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tư pháp chia sẻ trong quá trình soạn thảo, ban hành Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật đã có tranh luận nhiều liên quan đến quy định khi trình dự thảo luật phải trình kèm theo dự thảo nghị định quy định chi tiết. Trong các lần dự thảo và trong thực tiễn thực hiện, Chính phủ cho rằng rất khó thực hiện quy định này, có ý kiến đề nghị bỏ quy định này.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho rằng đây là quy định tốt nhưng không khả thi. Bộ trưởng lý giải, nếu các nội dung đã thể hiện được trong dự thảo nghị định thì đã quy định ngay trong luật, vì chưa nghĩ ra được nên mới để lại, chờ quy định trong nghị định. Mặt khác nếu làm nghị định ngay như vậy thì gần như bỏ qua tất cả các quy trình theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Ngoài ra, thực tế một số dự án luật có trình kèm theo dự thảo nghị định tuy nhiên dự thảo trình so với nghị định được ban hành gần như được thay đổi toàn bộ.
Cũng trong phần trả lời chất vấn của mình, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long nhấn mạnh đã có những giải pháp tổng thể cũng như những giải pháp cụ thể từ ban hành văn bản cho đến thiết kế các luật bảo đảm khả thi, phù hợp, đáp ứng điều kiện, tiêu chuẩn và đặc biệt là thời hạn ban hành văn bản hướng dẫn chi tiết thi hành để có hiệu lực cùng thời điểm với luật. Ngoài ra Đảng đã siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong công tác tham mưu xây dựng, ban hành thể chế là một công cụ hiệu lực, hiệu quả trong thời gian tới.
