 |
| Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương (Ảnh: Media Quốc hội). |
Bức tranh mới của 6 vùng kinh tế - xã hội
Theo tờ trình do Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương trình bày, mô hình 6 vùng kinh tế - xã hội vẫn được giữ nguyên về số lượng, tuy nhiên, nội hàm và phạm vi địa lý của từng vùng đã có sự thay đổi mang tính bước ngoặt. Cấu trúc mới này được thiết kế lại nhằm tối ưu hóa tiềm năng, lợi thế so sánh của từng địa phương và tăng cường tính liên kết nội vùng, tạo ra một không gian phát triển hài hòa và bền vững hơn trên cả nước.
Cụ thể, bức tranh không gian kinh tế mới của Việt Nam được đề xuất như sau:
1. Vùng Trung du và miền núi phía bắc: Bao gồm 9 tỉnh: Lạng Sơn, Cao Bằng, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Phú Thọ, Lào Cai, Lai Châu, Điện Biên, Sơn La.
2. Vùng đồng bằng sông Hồng: Bao gồm 6 tỉnh, thành phố: Hà Nội, Hải Phòng, Ninh Bình, Hưng Yên, Bắc Ninh, Quảng Ninh.
3. Vùng Bắc Trung bộ: Gồm 5 tỉnh, thành phố: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Huế.
4. Vùng duyên hải Nam Trung bộ và Tây nguyên: Gồm 6 tỉnh, thành phố: Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Gia Lai, Đắk Lắk, Khánh Hòa, Lâm Đồng.
5. Vùng Đông Nam bộ: Gồm 3 tỉnh, thành phố: TP.HCM, Đồng Nai, Tây Ninh.
6. Vùng đồng bằng sông Cửu Long: Gồm 5 tỉnh, thành phố: Cần Thơ, Vĩnh Long, Đồng Tháp, An Giang, Cà Mau.
Sự thay đổi đáng chú ý nhất diễn ra ở khu vực miền Trung. Vùng Bắc Trung bộ và duyên hải miền Trung trước đây được tách thành hai vùng riêng biệt. Vùng Bắc Trung bộ mới được hình thành, trong khi phần còn lại của dải duyên hải miền Trung được sáp nhập với khu vực Tây Nguyên để tạo thành một vùng mới là "Vùng duyên hải Nam Trung bộ và Tây nguyên". Theo Thứ trưởng Trần Quốc Phương, Bộ Tài chính đã lập và phê duyệt quy hoạch cho hai vùng mới này, cho thấy sự chuẩn bị kỹ lưỡng cho việc tái cấu trúc.
Bên cạnh đó, việc điều chỉnh còn ghi nhận sự dịch chuyển của một số địa phương trọng điểm giữa các vùng. Điển hình là tỉnh Bắc Ninh (sau khi sáp nhập với Bắc Giang) được chuyển từ vùng trung du và miền núi phía bắc về vùng đồng bằng sông Hồng. Ngược lại, tỉnh Phú Thọ (sau khi sáp nhập Vĩnh Phúc và Hòa Bình) lại được chuyển từ vùng đồng bằng sông Hồng về vùng trung du và miền núi phía bắc. Sự hoán đổi này phản ánh một tư duy quy hoạch mới, sắp xếp các tỉnh vào các vùng có sự tương đồng hơn về điều kiện tự nhiên, định hướng phát triển và tiềm năng liên kết, thay vì chỉ dựa trên địa giới hành chính truyền thống.
Giải bài toán động lực tăng trưởng và những băn khoăn về tính liên kết
Việc tái cấu trúc phạm vi các vùng kinh tế đã nhận được sự quan tâm sâu sắc từ cơ quan thẩm tra. Tại báo cáo thẩm tra, ông Nguyễn Minh Sơn, Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Tài chính, nêu rõ dù số lượng vùng không đổi, nhưng sự thay đổi lớn về số lượng đơn vị hành chính, quy mô diện tích và dân số trong từng vùng đặt ra nhiều câu hỏi cần được làm rõ. Cơ quan thẩm tra đặc biệt quan tâm đến tác động của việc phân vùng mới đối với định hướng phát triển của từng vùng, nhất là hai vùng vừa được tái cấu trúc là Bắc Trung bộ và Duyên hải Nam Trung bộ và Tây nguyên. Câu hỏi lớn được đặt ra là làm thế nào để đảm bảo và phát huy tính liên kết trong nội tại từng vùng, đặc biệt là sự kết nối giữa khu vực ven biển năng động và vùng miền núi còn nhiều khó khăn.
Một băn khoăn khác là tác động từ việc di chuyển tỉnh Phú Thọ (mới) và tỉnh Bắc Ninh (mới) sẽ ảnh hưởng như thế nào đến "vùng đệm" và sự kết nối huyết mạch giữa hai vùng chiến lược là đồng bằng sông Hồng và trung du miền núi phía bắc.
Giải trình về những vấn đề này, Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho biết, việc tỉnh Phú Thọ (mới) được đưa về vùng miền núi phía bắc là hợp lý, bởi sau khi sáp nhập, tỉnh này mang đặc trưng của khu vực miền núi nhiều hơn. Tuy nhiên, để giải quyết bài toán động lực tăng trưởng cho các địa phương có sự thay đổi vị trí, Quy hoạch tổng thể quốc gia đã đưa ra một giải pháp quan trọng: điều chỉnh và mở rộng phạm vi các vùng động lực quốc gia.
Theo đó, Chính phủ đề nghị mở rộng 4 vùng động lực hiện có (phía bắc, phía nam, miền Trung, đồng bằng sông Cửu Long) ra các khu vực phụ cận có hạ tầng kết nối tốt và tiềm năng công nghiệp. Đặc biệt, một vùng động lực mới sẽ được hình thành tại Bắc Trung bộ, bao gồm các địa bàn dọc theo cao tốc Bắc - Nam, Quốc lộ 1 và đường ven biển, gắn với các trung tâm công nghiệp của Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh.
Quan trọng hơn, để đảm bảo các đầu tàu kinh tế không bị mất đi vai trò dẫn dắt, quy hoạch mới cho phép có sự "giao thoa" giữa vùng kinh tế - xã hội và vùng động lực. Ông Phương nhấn mạnh: "Như vậy, với Bắc Ninh, Vĩnh Phúc (cũ) và một số tỉnh mới của đồng bằng sông Hồng sẽ được đưa vào vùng động lực của khu vực phía bắc để tạo thành động lực mới, cực tăng trưởng mới". Điều này có nghĩa là, dù một tỉnh có thể thuộc về vùng trung du miền núi về mặt hành chính, nhưng các khu vực phát triển nhất của tỉnh đó vẫn được tích hợp vào vùng động lực của đồng bằng sông Hồng. Đây là một cách tiếp cận linh hoạt, cho thấy tầm nhìn quy hoạch không chỉ dựa trên địa giới mà còn dựa trên các hành lang kinh tế và chuỗi giá trị, nhằm đảm bảo không một tiềm năng phát triển nào bị bỏ lại phía sau.
