 |
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEPT), trong khu vực Tây Bắc Âu, 4 thị trường là điểm đến hấp dẫn nhất đối với mặt hàng tôm gồm Bỉ, Đức, Hà Lan và Pháp. Phần lớn tôm được giao dịch trên các thị trường này là tôm chân trắng lột vỏ bỏ đầu (trừ thị trường Pháp).
Theo thống kê, khoảng 60% nguồn cung tôm cho toàn khu vực là tôm chân trắng, trong đó tỷ lệ tôm chân trắng tại các kênh bán buôn chiếm 75 – 80%. Phần còn lại là tôm sú và tôm tự nhiên. Riêng Bỉ, Đức, và Hà Lan đã nhập khẩu 260.000 tấn tôm HLSO và tôm lột vỏ vào năm ngoái.
Hà Lan hiện nay là trung tâm nhập khẩu và chế biến tôm cho châu Âu. Năm 2022, nước này đã nhập khẩu 93.124 tấn tôm, xuất khẩu 67.858 tấn và giữ lại khoảng 25.000 tấn cho thị trường nội địa. Trong đó, xuất khẩu tôm nguyên liệu đông lạnh chiếm 35.000 tấn, còn lại là sản phẩm giá trị gia tăng. Trước đây, Hà Lan chủ yếu mua tôm chân trắng đông lạnh từ Việt Nam, Ấn Độ. Nhưng ngày nay, các nguồn cung từ Mỹ Latinh gồm Ecuador, Venezuela và Honduras cũng đang tràn vào thị trường này.
Năm ngoái, Hà Lan nhập khẩu 9.000 tấn tôm Venezuela, 6.700 tấn từ Ecuador và 1.200 tấn từ Honduras. Nhiều doanh nghiệp thu mua tôm tại Hà Lan cho hay, tôm Mỹ Latinh đang tăng thị phần và nếu xu hướng này tiếp diễn thì tôm chân trắng Mỹ Latinh sẽ sớm chiếm lĩnh thị trường Hà Lan.
Ngoài tôm chân trắng nguyên liệu, thị trường Hà Lan cũng “hút” một lượng lớn tôm giá trị gia tăng. Trong đó, tôm thịt chín biển Bắc là sản phẩm phổ biến nhất, được nhập khẩu từ Ma Rốc với khối lượng 10.000 tấn vào năm ngoái.
Nhập khẩu tôm vào thị trường Đức năm 2022 đạt 68,521 tấn, tăng mạnh so mức 49.860 tấn của năm 2015. Sản phẩm phổ biến nhất là tôm nước ấm từ châu Á. Không đi theo hướng gia công và tái xuất như Hà Lan, Đức chủ yếu nhập khẩu tôm để tiêu dùng nội địa.
Thị trường tôm nước ấm của Đức có sức hấp thụ khoảng 55.000 tấn, đưa quốc gia này trở thành điểm tiêu dùng lớn nhất tại châu Âu đối với mặt hàng tôm chân trắng lột vỏ bỏ đầu. Ngoài tôm chân trắng, Đức cũng nhập khẩu tôm sú đông lạnh từ Việt Nam, Ấn Độ, Bangladesh và tôm giá trị gia tăng. Năm ngoái, Đức nhập khẩu trực tiếp 5.900 tấn tôm thịt chín trực tiếp từ Việt Nam.
 |
| EU là thị trường nhập khẩu tôm lớn thứ 4 của Việt Nam, chiếm tỷ trọng 13,4% |
Khá trầm lắng vào những năm 2018 – 2021, nhưng đến năm 2022 Bỉ vụt sáng thành điểm đến của mặt hàng tôm với lượng nhập khẩu 60.614 tấn. Giống Hà Lan, Bỉ cũng là trung tâm gia công và chế biến tôm cho toàn châu Âu. Tôm chân trắng chiếm 75% tổng lượng tôm đông lạnh nhập khẩu vào Bỉ, phần còn lại là tôm sú và tôm tự nhiên của châu Á.
Nguồn cung tôm chân trắng chính cho Bỉ vẫn là Ấn Độ với 13.000 tấn và Việt Nam với 6.000 tấn vào năm ngoái. Hiện, Ecuador cũng đang tìm cách tiếp cận Bỉ với lượng cung tôm tăng từ 1.600 tấn năm 2018 lên 7.900 tấn vào năm 2022.
Trái ngược với Tây Ban Nha và Italia, các kênh bán lẻ tại Pháp tiêu thụ một lượng đáng kể tôm lột vỏ. Năm ngoái, Pháp nhập khẩu khoảng 30.000 tấn tôm, trong đó có đến 50% là tôm thịt chín và giá trị gia tăng từ Bỉ và Hà Lan. Ít nhất 10% nhập khẩu từ Mỹ Latinh là tôm lột vỏ bỏ đầu (7.000 tấn), nâng tổng số mặt hàng này lên 40.000 tấn, vượt quy mô thị trường Hà Lan và Bỉ.
Thị trường bán lẻ thực phẩm châu Âu đạt trị giá 2 nghìn tỷ EUR với hơn 300.000 cửa hàng và bị chi phối bởi các công ty đa quốc gia từ Đức và Pháp. Trong đó Schwarz Gruppe, Aldi, Rewe, Edeka, Carrefour, Les Mousquetaires, E.Leclerc, Ahold Delhaize là những tập đoàn bán lẻ tên tuổi với chuỗi siêu thị khắp thế giới.
Hầu hết siêu thị ở Tây Bắc Âu đều bán tôm chân trắng dưới dạng đông lạnh và tươi sống. Khác với Nam Âu thường được bày bán tôm vỏ theo khối lượng lớn thì Tây Bắc Âu bán tôm lột vỏ bỏ đầu trong các khay nhỏ 100 – 200g. Tôm chân trắng gần như chiếm lĩnh phân khúc thị trường tôm tươi sống tại Tây Bắc Âu, bên cạnh một tỷ lệ nhỏ tôm nước lạnh. Đáng chú ý, tôm tự nhiên chủ yếu được chứng nhận MSC, trong khi tôm nuôi có chứng nhận ASC. Ngoài ra, các kênh bán lẻ cũng có những kệ hàng tôm hữu cơ và hầu hết được bày bán dưới dạng tôm thịt rút gân.
Phân khúc bán buôn tại Tây Bắc Âu góp phần mang lại tăng trưởng nhập khẩu tôm cho toàn khu vực, nhưng kênh bán lẻ cũng đang lớn mạnh dần và mang lại một môi trường kinh doanh ổn định hơn. Tuy nhiên, để đứng vững tại Tây Bắc Âu, doanh nghiệp tôm cần sẵn sàng đáp ứng được những yêu cầu khắt khe về giá, an toàn thực phẩm và tính bền vững.
EU là thị trường nhập khẩu tôm lớn thứ 4 của Việt Nam, chiếm tỷ trọng 13,4%. Trong 4 tháng đầu năm 2023, xuất khẩu tôm Việt Nam sang EU đạt 119 triệu USD, giảm 47% so với cùng kỳ năm ngoái.
Từ quý cuối năm 2022, lạm phát gia tăng khiến sức tiêu thụ giảm, khủng hoảng khí đốt và năng lượng khiến chi phí lưu kho ở Tây Âu tăng cao. Nền kinh tế các nước châu Âu phải đối phó với khủng hoảng từ cuộc chiến Nga-Ukraine, chi phí xăng dầu, khí đốt, giá cả hàng hóa tăng cao. Những yếu tố bất lợi cho xuất khẩu này tiếp tục ảnh hưởng tới xuất khẩu tôm sang EU trong những tháng đầu năm 2023.
