 |
| Giá ca cao toàn cầu cao nhất mọi thời đại. |
Giá cacao vượt qua mốc 10.000 USD/tấn
Giá cacao trên thị trường thế giới tăng dữ dội trong những phiên giao dịch gần đây, vượt qua mốc 10.000 USD/tấn lần đầu tiên trong lịch sử vào phiên ngày 26/3.
Giới chuyên gia dự báo, người tiêu dùng sẽ cớm cảm nhận rõ sự tăng giá này, trong bối cảnh thế giới đối mặt với sự thiếu hụt nguồn cung cacao nghiêm trọng nhất trong nhiều thập kỷ.
Giá cacao giao tháng 5 trên sàn ICE ở Mỹ kết thúc phiên với mức tăng 3,9%, đạt kỷ lục 10.030 USD/tấn. Từ đầu năm đến nay, giá mặt hàng này đã tăng gần 138%.
Theo hãng tin CNBC, điều kiện thời tiết khó khăn và dịch bệnh đã ảnh hưởng đến sản xuất ca cao ở Tây Phi - khu vực chiếm khoảng 70% sản lượng ca cao trên thế giới. Hai nước sản xuất ca cao lớn nhất là Bờ Biển Ngà và Ghana gần đây đã bị ảnh hưởng bởi mưa lớn, nắng nóng và dịch bệnh.
Một báo cáo hồi tháng 11 của Tổ chức Cacao Quốc tế (ICCO) cho biết vào cuối năm ngoái, mưa lớn và sự lây lan của bệnh đốm đen trên quả ca cao ở hai nước nói trên đã ảnh hưởng đến sản lượng cacao. Báo cáo này nói rằng điều kiện đường sá kém cũng gây khó khăn cho việc vận chuyển cacao đến các hải cảng. “Vì hai quốc gia sản xuất hàng đầu này cung cấp khoảng 2/3 lượng hạt cacao toàn cầu, nên bất kỳ thay đổi nào trong sản lượng của họ đều có xu hướng tác động đáng kể đến thị trường cacao”, báo cáo viết.
Theo báo cáo tháng 2 của ICCO, lượng cacao được vận chuyển đến các hải cảng ở Bờ Biển Ngà và Ghana đã giảm lần lượt 28% và 35% kể từ đầu mùa nếu so với cùng kỳ năm ngoái.
Hãng Hershey của Mỹ - một trong những nhà sản xuất chocolate lớn nhất thế giới - đưa ra dự báo lợi nhuận đi ngang trong năm nay do giá cacao tăng. Công ty báo cáo lợi nhuận ròng quý 4/2023 là 349 triệu USD, giảm khoảng 12% so với cùng kỳ năm trước. Giá cổ phiếu của Hershey đã giảm khoảng 22% trong 12 tháng qua.
Theo ông Joules, nhà phân tích hàng hóa tại công ty Rabobank, thế giới đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt nguồn cung cacao nghiêm trọng nhất trong hơn 60 năm và người tiêu dùng có thể bắt đầu cảm thấy tác động vào cuối năm nay hoặc đầu năm 2025. ICCO dự báo nguồn cung thiếu hụt 374.000 tấn cho niên vụ 2023-24, tăng 405% so với mức thâm hụt 74.000 tấn trong niên vụ trước.
“Điều tồi tệ nhất vẫn chưa đến”, ông Joules nói và cho biết, giá cacao có thể sẽ vẫn tăng cao trong một thời gian nữa vì không có giải pháp dễ dàng nào đối với các vấn đề mang tính hệ thống mà thị trường đang phải đối mặt.
Ông cho biết ngày càng có nhiều nông dân ở Bờ Biển Ngà ngừng sản xuất cacao để chuyển sang trồng các loại cây sinh lợi hơn như cao su. Nhà phân tích này nói rằng chính phủ hai nước Ghana và Bờ Biển Ngà đã ấn định mức giá cacao cố định cho nông dân vào đầu mùa nên nông dân không được hưởng lợi từ đợt tăng giá hiện tại.
Cũng theo ông Joules, sự tăng giá cacao gần đây có thể là do sự hoảng loạn của một số nhà thu mua thương mại thay vì do hoạt động đầu cơ trên thị trường. Ông nói rằng người mua nhìn thấy mức độ thâm hụt nguồn cung nghiêm trọng và đang cố gắng đảm bảo lượng cacao dự trữ.
Các nhà đầu tư đóng góp một phần nguyên nhân dẫn tới sự tăng giá của cacao vào cuối năm ngoái, khi họ đặt cược vào sự tăng giá của nông sản này - theo ông Joules. Nhưng năm nay, nhiều nhà đầu cơ đã đóng trạng thái đầu cơ giá lên cacao để hiện thực hoá lợi nhuận.
Các hãng chocolate tìm cách thích ứng
 |
| Trứng Phục sinh trong cửa hàng bánh kẹo ở Paris. |
Đối mặt với sự tăng giá đột ngột và triển vọng xu hướng này vẫn tiếp tục, các nhà sản xuất trứng chocolate phải tăng cường sự sáng tạo của họ. Đến gần ngày lễ Phục sinh, một số nhà sản xuất đã quyết định tăng giá trứng, trong khi những nhà sản xuất khác lại chọn sản xuất trứng Phục sinh không có chocolate.
Theo Ole Hansen, một nhà phân tích của Saxobank, thường thì cần từ 6 đến 12 tháng để những biến động giá như vậy được đưa vào giá bán lẻ sản phẩm, nhưng ông cho rằng người tiêu dùng nên chuẩn bị cho sự tăng giá của chocolate. Chocolate đang trở thành sản phẩm xa xỉ mới và các nhà sản xuất dự đoán giá của các sản phẩm sẽ tăng để đáp ứng với mức tăng giá đáng kể này của cacao.
Một trong những giải pháp trong ngành thực phẩm khi giá nguyên liệu bùng nổ là xây dựng lại công thức chế biến. Tuy nhiên, theo ông Mark Schneider, ông chủ của Nestlé, việc điều chỉnh công thức chế biến và hương vị hiện nay chỉ vì giá cacao tăng lên, sẽ là một sai lầm.
Ông nhấn mạnh người tiêu dùng có những kỳ vọng rất cụ thể đối với các sản phẩm yêu thích của họ. Do đó, công ty muốn chuyển cuộc khủng hoảng nguyên liệu sang giá bán của mình. Nhưng các thương hiệu sản xuất chocolate khác đang lựa chọn một giải pháp là phát minh ra sản phẩm mới không chứa cacao.
Thương hiệu chocolate Hershey (Kit Kat) là một trong những nhà chiến lược tiếp thị thích thúc đẩy các món ăn ngọt lễ Phục Sinh không có chocolate. Hershey cung cấp nhiều hơn các món ngọt không có cacao đến các nhà bán lẻ vào dịp Phục Sinh.
Thậm chí, công ty cũng đang giới thiệu sản phẩm mới là gói kẹo gồm sáu chú thỏ “bánh quy và kem”, các thanh Kit Kat giòn chanh (Lemon Crispy Kit Kat) hay gói quà gồm các loại kẹo như kẹo dẻo Haribo hình con gấu để cùng các thanh chocolate. Đây là các món ngọt nhưng ít ca cao hơn.
Tuy nhiên, nếu một số công thức không có cacao được đưa ra cho người tiêu dùng, các công thức khác lại nổi lên nhờ sự tăng trưởng uy tín của cacao. Càng đắt đỏ, càng trở thành sản phẩm cao cấp, và Mondelez đã nhận ra điều này.
Simon Crowther, giám đốc marketing của Mondelez tại Vương quốc Anh, cho biết nhà sản xuất bánh quy Oreo đã giới thiệu dòng sản phẩm mới “bánh trứng Phục sinh cao cấp” (Cadbury Ultimate Egg) và một dòng sản phẩm đặc biệt “Trứng Phục sinh cao cấp” (Toblerone Edgy Egg), dành cho người tiêu dùng có thể sẵn lòng chi tiền cho chocolate.
Nếu dịp Lễ Phục sinh đi đôi với lượng tiêu thụ chocolate ngày càng tăng, các doanh nghiệp sẽ gặp khó khăn trong năm nay. Theo người phát ngôn của Mondelez, do chi phí nguyên liệu thô (ca cao và đường) tăng, công ty sẽ xem xét không chỉ tăng giá mà còn “thay đổi đơn vị trọng lượng” chocolate của mình (shrinkflation).
Theo Jon Cox, nhà phân tích tại Kepler Cheuvreux, các nhà sản xuất chocolate cao cấp như Lindt có thể sẽ có giá tốt hơn. Vì có tỷ suất lợi nhuận cao đối với chocolat nên họ có thể tăng giá ít so với các nhà sản xuất chocolate thông thường.
Các nhà sản xuất chocolate lớn đã tự bảo vệ mình đầy đủ trước tình trạng giá cacao tăng cao. Theo ông Thierry Noesen, thuộc thương hiệu chocolate Belvas của Bỉ, đặc biệt là những doanh nghiệp nhỏ sẽ cảm nhận được hậu quả. Chẳng hạn như doanh nghiệp của ông cần 600 tấn cacao mỗi năm.
Ông Thierry Noesen cho biết chỉ các công ty nhỏ bị ảnh hưởng. “Vào cuối năm ngoái, giá đã tăng 10-15%. Bây giờ rõ ràng là hoảng loạn”, vị CEO của Belvas nhận định.
Các nhà sản xuất không còn lựa chọn nào khác ngoài việc điều chỉnh giá cả, dẫn đến rủi ro cho doanh nghiệp. “Việc thực hiện các dự án mới còn khó khăn hơn đối với chúng tôi. Mặt khác, có lẽ chúng ta đang phải trả giá thực sự cho chocolate”.
Có thể thấy, việc giá cacao tăng không chỉ ảnh hưởng đến giá cả của sản phẩm mà còn đặt ra thách thức lớn đối với các doanh nghiệp trong lĩnh vực này.
Cơ hội nào cho Việt Nam?
Khó khăn nguồn cung từ Châu Phi có thể là một cánh cửa mở ra cho ngành cacao Việt Nam. Nhưng đáng tiếc việc ngành trồng trọt và chế biến cacao của nước ta còn rất nhiều hạn chế.
Mặc dù cacao được du nhập vào Việt Nam từ rất sớm, nhưng tới nay, cả nước mới chỉ đạt sản lượng hạt hàng năm khoảng 4.500 tấn, chiếm khoảng 0,1% sản lượng thế giới. Theo các chuyên gia, lợi nhuận cho nông dân thấp, chuỗi giá trị manh mún, thiếu công nghệ chế biến sâu là những lực cản chính cho ngành cacao Việt Nam.
Việt Nam có những điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu phù hợp để trồng những giống cacao tốt nhất thế giới – được chứng minh qua các sản phẩm được công nhận của sôcôla Marou. Nhưng để gặt hái được giá trị kinh tế bền vững, cũng như đáp ứng được các tiêu chuẩn ngày càng khắt khe của thị trường châu Âu, vẫn là một bài toán khó, không chỉ mỗi người nông dân có thể giải được.
